Για 30 ημέρες, ο συνεργάτης του περιοδικού ΤΡΟΧΟΙ & ΤΙR Richard Kienberger (D) ταξίδευε από τα Ρωσοφινλανδικά σύνορα μέχρι το ανατολικότερο άκρο της Σιβηρίας, το Magadan φωτογραφίζοντας και συνομιλώντας με οδηγούς/ ιδιοκτήτες φορτηγών.
Από τις πρώτες επισημάνσεις που κατέγραψε είναι η τεράστια διαφορά μεταξύ Δυτικής Ρωσίας και Ανατολικής: «Όσο πιο δυτικά, κοντύτερα στην Ευρώπη, τόσο πιο καλά για τους μεταφορείς. Οι τεράστιες πόλεις, όπως η Μόσχα, η Αγία Πετρούπολη, η Σαμάρα, το Βόλβογκραντ, το Κράσνονταρ κ.α. συγκεντρώνουν πάνω από το 80% του παραγόμενου πλούτου, που με τη σειρά του επιφέρει μεγάλη εξαγωγική και εισαγωγική δραστηριότητα με όφελος για τους Ρώσους διεθνομεταφορείς. Αντίθετα, ταξιδεύοντας ανατολικά, η συρρίκνωση της οικονομίας γίνεται εμφανής, όπως και οι υποδομές της χώρας. Εκεί τα φορτηγά εξυπηρετούν την τοπική παραγωγή είτε μεταφέροντας πρώτες ύλες, είτε βιομηχανικά προϊόντα προς το κοντινότερο σιδηροδρομικό σταθμό.
Τα περισσότερα, μάλιστα, φορτηγά οδηγούνται από τους ιδιοκτήτες τους ή μέλη της οικογένειάς τους. Αυτοί οι αυτοκινητιστές, της Ανατολικής και Βόρειας Σιβηρίας, συχνά θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του ρωσικού χειμώνα με τις συνεχείς χιονοπτώσεις και θερμοκρασίες, που φτάνουν στους -40 και -50 βαθμούς κάτω από το μηδέν, αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι αποκλεισμένοι από τα χιόνια δρόμοι. Είναι, κυρίως, η πτώση της παραγωγής, το συχνό κλείσιμο των παραγωγικών μονάδων, η στάση εμπορίου, που επιφέρει μια δραματική έλλειψη φορτίων για τα φορτηγά. Και σε αυτή την περιοχή, τα φορτηγά δεν είναι για να κάθονται.
Δουλειά πάνω απ’ όλα
Ταξιδεύοντας ανατολικά, σταματήσαμε σε μια παρκίζα, όπου συναντήσαμε τον Σεργκέι Γουάνερ, Ρώσο από πατέρα Γερμανό. Ερχόταν από Μογγολία, είχε σταματήσει για διάλειμμα και έπινε τσάι στην καμπίνα ενός DAF.
Για το ξεκίνημα της κουβέντας, κάναμε τη συνήθη ερώτηση «γεια, τι κάνετε;» και η απάντησή του ήταν ακόμη μια έκπληξη για μένα:
«Επειδή έχω δουλειά, είμαι καλά», είπε.
Λίγο αργότερα, θα εξηγήσει ότι είναι οδηγός, ότι τα τελευταία δέκα χρόνια έχει συνέχεια δουλειά, αλλά πάντα ανησυχεί στη σκέψη ότι μπορεί να μείνει άνεργος. «Όταν το σκέφτομαι, ανησυχώ γιατί εδώ, μόνο αν έχεις δουλειά, έχεις ζωή», συμπληρώνει ο Σεργκέι.
Στην ερώτησή μας αν έχει άλλη επιλογή, απάντησε: «Η μόνιμη σκέψη μου, αυτό που με απασχολεί είναι να μαζέψω χρήματα για να αποκτήσω κάποτε δικό μου φορτηγό. Όμως, δεν περισσεύουν. Έχω οικογένεια».
Η εξασφάλιση της δουλειάς, δηλαδή της επιβίωσης, δεν είναι εύκολη υπόθεση για τους Σιβηριανούς μεταφορείς, οι οποίοι συχνά αναγκάζονται να πραγματοποιούν δύσκολες μεταφορές με πολύ χαμηλό κόμιστρο.
Δύσκολη γίνεται μια μεταφορά είτε εξαιτίας του δρομολογίου και των συνθηκών που επικρατούν, είτε εξαιτίας του φορτίου π.χ. λατομικά προϊόντα, ξυλεία κ.α., ενώ συχνά συντρέχουν και οι δύο λόγοι.
Προκειμένου, ωστόσο, μια μικρή μεταφορική, μια οικογενειακή επιχείρηση, να μην ξεμείνει από δουλειά, φροντίζει να έχει στο στόλο της τα κατάλληλα για κάθε μεταφορά φορτηγά, όπως είναι οι ανατρεπόμενες καρότσες και τα τρέιλερ μεταφοράς κορμών δέντρων.
«Για το λόγο αυτό, προσπαθούμε να οργανωθούμε. Εμείς που έχουμε λίγα φορτηγά, θα πρέπει να συνεργαζόμαστε. Είναι δύσκολο ο καθένας από εμάς να έχει κάθε είδους φορτηγό», λέει ο Αλεξέι Ράντκοφ και προσθέτει:
«Όμως, χρειαζόμαστε και άλλα φορτηγά, πρέπει να αντικαταστήσουμε τα παλιά. Η κυβέρνηση δε βοηθά, δε νοιάζεται για μας. Θέλει να μας αναγκάσει να μπούμε και μεις στις μεγάλες μεταφορικές εταιρείες, αυτές που μπορεί ευκολότερα να ελέγχει το κράτος».
Αυτή κι αν είναι οδική βοήθεια!
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας πάντα με κατεύθυνση ανατολικά, το χιόνι γίνεται πιο πυκνό, καλύπτοντας το οδόστρωμα. Αν και με τις αλυσίδες, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε, ένας τύπος – άγνωστο αν ήταν ιδιώτης ή κρατικός υπάλληλος – μας έκανε νόημα να σταματήσουμε σε ένα πλάτωμα στην άκρη του δρόμου. Είχε δίκιο, γιατί αμέσως μετά διέκρινα ένα φορτηγό σταματημένο στη μέση του δρόμου.
Σε λίγο, δίπλα μας έρχεται και σταματάει ένα άλλο μικρό φορτηγό. Βγαίνοντας ο οδηγός, άρχισε να λέει κάτι στα ρωσικά, όταν, όμως, κατάλαβε ότι δεν μιλάμε τη γλώσσα, μας έκανε νόημα σαν να λέει, ότι θα μείνουμε εκεί και άκουσα να προφέρει τη λέξη τανκ. Ασυναίσθητα κοίταξα το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου του, αλλά δεν είδα κάτι και σκέφτηκα μήπως πάγωσε το πετρέλαιο, αν και ο ίδιος δεν φαινόταν ανήσυχος. Καθόμασταν και οι δύο μέσα στα αυτοκίνητά μας, μέχρι που κατέφτασε ένα πραγματικό τανκ – ένα παλιό ρώσικο άρμα μάχης.
Αυτό που ακολούθησε, δεν μπορούσα να το φανταστώ. Το άρμα έφτασε στο ακινητοποιημένο μέσα στο δρόμο φορτηγό και ανέλαβε τη ρυμούλκησή του.
Αργότερα, έμαθα, ότι παλιά άρματα, εκτός στρατεύματος, διατηρούνται από τις τοπικές υπηρεσίες ως οχήματα ρυμούλκησης, προσπέλασης δύσκολων εδαφών, εκχιονισμών με προσθήκη λεπίδας κ.α.
Αποκλεισμένοι οδηγοί και φορτηγά
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας προς το ανατολικότερο σημείο της Σιβηρίας, την πόλη, Magadan, στις ακτές του Ειρηνικού ωκεανού, έμελε να υποστούμε πολλές τέτοιες αναγκαστικές στάσεις εξαιτίας των ακινητοποιημένων αυτοκινήτων πάνω στους χιονισμένους δρόμους ή των γερανών που προσπαθούσαν να τα μετακινήσουν.
Επαναλαμβανόμενη ήταν και η εικόνα των ντελαπαρισμένων οχημάτων δίπλα στο δρόμο και πάνω στα χιόνια. Αυτά δεν έχουν προτεραιότητα, αφού τανκ και γερανοί έχουν ως πρωταρχικό σκοπό τη μετακίνηση εκείνων που βρίσκονται πάνω στο δρόμο.
Ίσως για ορισμένους αυτά να ακούγονται κάπως υπερβολικά, αλλά δεν είναι. Σκεφτείτε μόνο, ότι τα περισσότερα φορτηγά στις ανατολικές επαρχίες της Σιβηρίας είναι παλιά, τριάντα και τριανταπέντε ετών και, αν διατηρούνται στη ζωή, το οφείλουν στη γερή γραμμή κίνησης που διαθέτουν με κινητήρα στην πιο απλή μορφή του και ένα σασμάν μηχανικό, ικανό να μεταφέρει την κίνηση στον άξονα. Όμως και γι΄ αυτά, έρχεται κάποτε η ώρα της βλάβης.
Αντίθετα, τα φορτηγά που κυκλοφορούν στους αυτοκινητόδρομους στα δυτικά της Ρωσίας εκτελώντας διεθνείς μεταφορές, είναι κατά πολύ νεότερα και μάλιστα τα περισσότερα είναι των γνωστών Ευρωπαίων κατασκευαστών.
Γενικά, η απεραντοσύνη αυτής της χώρας δεν μπορεί, παρά να χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις και διαφορές. Αντιθέσεις στα φορτηγά, διαφορές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, αντιθέσεις στην κατανομή του πλούτου, διαφορές στα έθιμά τους κ.α. Μπορεί η ίδια η χώρα με τον τεράστιο ορυκτό της πλούτο, τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου με ανεπτυγμένες τεχνολογίες και τεχνογνωσίες, βαριές βιομηχανίες και αυτάρκεια σε πρώτες ύλες και βασικά προϊόντα, να αποτελεί εγγύηση για παραπέρα ανάπτυξη, όμως άλλοι παράγοντες και πολιτικές επιλογές θα συμβάλλουν στη διατήρηση αυτών των ανισοτήτων».
