Το σημαντικότερο και πιο κρίσιμο στοιχείο στην αγορά ενός επαγγελματικού αυτοκινήτου, βαν ή μικρού φορτηγού, είναι ο χώρος φόρτωσης ή «κλούβα», όπως συχνά αποκαλείται, ο οποίος θα πρέπει να είναι ο καταλληλότερος για τη μεταφορά των προϊόντων μας, ώστε να έχουμε τη βέλτιστη εκμετάλλευση του οχήματος που αγοράσαμε.
Η λανθασμένη επιλογή σημαίνει περισσότερα δρομολόγια, μεγαλύτερος χρόνος φόρτωσης/εκφόρτωσης, κίνδυνος φθοράς των συσκευασιών ή των προϊόντων, κόστος και ταλαιπωρία για τον οδηγό ή τον φορτωτή.
Μιλώντας για χώρο φόρτωσης, εννοούμε την υπερκατασκευή που εδράζεται πάνω στο σασί και βρίσκεται πίσω από την καμπίνα του οδηγού.
Αυτή η υπερκατασκευή, ως προς τις διαστάσεις της, εξαρτάται από το μεταξόνιο του αυτοκινήτου και το επιτρεπτό μήκος του πίσω προβόλου, πόσο δηλαδή θα μπορεί να εξέχει πίσω από το κέντρο του πίσω άξονα. Ένα κοντό μεταξόνιο δίνει κοντό μήκος στον χώρο φόρτωσης, ενώ ένα μακρύ μεταξόνιο δίνει μεγαλύτερο μήκος «κλούβας».
Αν, λοιπόν, μας αρέσει μια συγκεκριμένη μάρκα για τα μηχανικά της χαρακτηριστικά, θα πρέπει να αναζητήσουμε όλες τις εκδόσεις της ως προς το μεταξόνιο, άρα και ως προς το μήκος του χώρου φόρτωσης.
Συνήθως, οι επιλογές στα μεταξόνια είναι τρεις -κοντό, μεσαίο και μακρύ- ενώ το ύψος του πλαισίου δίδεται σε εκατοστά από το έδαφος με συγκεκριμένο τύπο ελαστικών και σχετίζεται άμεσα με το είδος των μεταφερομένων εμπορευμάτων και την ευκολία φορτοεκφόρτωσής τους.
Από τις δυσκολότερες επιλογές για τον σωστό επαγγελματία είναι οι πρόβολοι (μπροστινός και πίσω) και τούτο, γιατί ανάλογα με το μήκος τους και το ύψος τους από το έδαφος, και ανάλογα με τον τύπο των αναρτήσεων και το βάρος έχουν μεγάλη ή μικρή γωνία «προσέγγισης» ή «απομάκρυνσης» που σε απλά ελληνικά σημαίνει, βρίσκουν ή δεν βρίσκουν στην άσφαλτο, όταν από έναν επίπεδο, ίσιο δρόμο, μπαίνουν σε έναν άλλο με απότομη ανηφόρα ή ανάποδα, όταν κατεβαίνουν τον κατήφορο και συναντούν μπροστά τους έναν ίσιο δρόμο. Δεν είναι μόνο οι ζημιές που προκαλούνται στο αυτοκίνητο, είναι, ότι πολλές φορές ο οδηγός διαβλέποντας ότι το φορτηγό θα βρει κάτω, αναγκάζεται και κάνει κύκλους για να φτάσει στο σημείο παράδοσης, που σημαίνει χαμένος χρόνος, κατανάλωση κ.λπ.
Συμπέρασμα: Ο μεγάλου μήκους πίσω πρόβολος αυξάνει το μήκος της καρότσας, άρα και του χώρου φόρτωσης, όμως ταυτόχρονα δημιουργεί προβλήματα στην ευελιξία του φορτηγού. Εξάλλου, από μηχανολογικής πλευράς, ο υποψήφιος αγοραστής ενός φορτηγού με μακρύ πίσω πρόβολο που θέλει να βάλει και υδραυλική πίσω πόρτα (ράμπα) φόρτωσης, θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτεί μηχανικό, καθώς το πρόσθετο σημαντικό βάρος της υδραυλικής πόρτας ενδεχομένως να προκαλέσει «διατάραξη» των μηχανολογικών ισορροπιών σε σχέση και με τις αναρτήσεις και του πίσω άξονα.
Ζητούμενο: Ποια είναι η σωστή Υπερκατασκευή;
Μια πρώτη (και εύλογη) απάντηση στο παραπάνω ερώτημα θα ήταν αυτή που συνηθίζεται: «Ανάλογα με τις μεταφορικές σου ανάγκες».
Δεν αμφισβητούμε την ορθότητα της απάντησης την οποία κι εμείς προκρίνουμε, αλλά...
- Τι γίνεται όταν οι μεταφορικές ανάγκες εναλλάσσονται, σύμφωνα με τα προϊόντα; (π.χ. σούπερ μάρκετ, εταιρείες logistics κ.ά.);
- Τι γίνεται όταν οι μεταφορικές ανάγκες διαφοροποιούνται σε σχέση με τον όγκο και τη συσκευασία των προϊόντων;
- Τι γίνεται όταν οι μεταφορικές ανάγκες ποικίλουν εξαιτίας του ειδικού βάρους των προϊόντων;
Από την ανάλυση που ακολουθεί, πιστεύουμε, ότι τα παραπάνω ερωτήματα θα απαντηθούν. Πρώτα, όμως, ας γίνει κατανοητό, ότι η μεταφορά - διανομή των προϊόντων, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό στάδιο της παραγωγικής / εμπορικής διαδικασίας μιας επιχείρησης, ότι το μεταφορικό κόστος μετακυλίεται στο προϊόν κι έτσι επηρεάζεται άμεσα η ανταγωνιστικότητά του.
Ένας επιπλέον παράγοντας, από τους πιο σημαντικούς, είναι ο χρόνος φόρτωσης, αλλά κυρίως εκφόρτωσης – παράδοσης των προϊόντων, καθώς οι χρόνοι είναι εξαιρετικά πιεστικοί. Για τη φορτοεκφόρτωση προσφέρονται βοηθητικά μέσα, όπως η υδραυλική ράμπα, η οποία όμως αφαιρεί βάρος από το ωφέλιμο, με αποτέλεσμα ορισμένοι επιχειρηματίες να προτιμούν φουσκάτα φορτηγά με σύστημα αυξομείωσης του ύψους φόρτωσης. Αυτό, όμως, προϋποθέτει, ότι οι φορτοεκφορτώσεις γίνονται από ράμπα σε ράμπα.
Άρα, λοιπόν, η οικονομικότερη μεταφορά είναι το ζητούμενο, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της ασφαλούς και ποιοτικής διακίνησης των προϊόντων.
Παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με την οικονομικότερη μεταφορά - διανομή των προϊόντων σε σχέση με την υπερκατασκευή του φορτηγού είναι:
- Προβλήματα στοιβασίας στο εσωτερικό μιας κιβωτάμαξας. Έστω ότι έχουμε να μεταφέρουμε χαρτοκιβώτια, όπως π.χ. οι κούτες τύπου «νουνού». Αν το εσωτερικό της κιβωτάμαξας ήταν ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, τότε θα είχαμε την καλύτερη φόρτωση. Όμως, στις περισσότερες κιβωτάμαξες έχουμε απώλεια εσωτερικού χώρου και προβλήματα στοιβασίας εξαιτίας των θόλων των τροχών, που μειώνουν σημαντικά το ωφέλιμο πλάτος φόρτωσης. Δεύτερο πρόβλημα στοιβασίας που παρατηρείται στις (μικρές μόνο) κιβωτάμαξες είναι οι ράγες στο εσωτερικό των τοίχων που ρολάρουν οι πλαϊνές πόρτες, ενώ στις μεγάλες κιβωτάμαξες συχνά εξέχουν οι (κατά τ' άλλα απαραίτητοι) γάντζοι πρόσδεσης, αν και ορισμένοι κατασκευαστές φροντίζουν να εκμεταλλεύονται τον χώρο ανάμεσα στις μεταλλικές δοκίδες του σκελετού των τοίχων.
Τρίτο πρόβλημα είναι το εσωτερικό εξόγκωμα του τοίχου της καμπίνας. Θέλοντας ο κατασκευαστής να δημιουργήσει έναν πιο άνετο χώρο στην καμπίνα και να δώσει στα καθίσματα την απαραίτητη ρύθμιση προς τα πίσω, δημιουργεί στον πίσω τοίχο της καμπίνας ένα κοίλωμα, το οποίο, όμως, γίνεται εξόγκωμα στο χώρο των εμπορευμάτων. Ανάλογο πρόβλημα στοιβασίας παρατηρείται στις κιβωτάμαξες που οι πλαϊνοί τοίχοι διαγράφουν καμπύλη στο επάνω μέρος και προς τα μέσα, αρκετά εκατοστά πριν συναντήσουν το ταβάνι. Έτσι, αν στο πάτωμα το πλάτος είναι π.χ. 1,80 μ. το πλάτος στο ταβάνι γίνεται 1,60 μ. Αλλά και στους θαλάμους, το ή τα βαπορέτα των ψυκτικών μηχανημάτων «τρώνε», επίσης, πολύτιμο χώρο.
Συμπέρασμα: Ο πελάτης και υποψήφιος αγοραστής ενός φορτηγού μεταφορών - διανομών δεν πρέπει να συγκρίνει το χώρο φόρτωσης μόνο ως κυβικά μέτρα, όπως τον δίνει ο κατασκευαστής, αλλά πρέπει να τον ελέγχει και από πρακτικής πλευράς, σύμφωνα με τα παραπάνω.
Αν τώρα, τα προϊόντα που μεταφέρει, είναι ειδικών διαστάσεων, τότε το θέμα της υπερκατασκευής, πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τον υποψήφιο αγοραστή, όμως πρέπει να γνωρίζει, ότι για όλα υπάρχουν λύσεις, τις οποίες οι αμαξοποιοί έχουν υπόψη τους. Έτσι, για μεταφορές ρούχων, ανεβαίνει το ύψος του ταβανιού και μπαίνουν σωλήνες κατά μήκος για να κρέμονται οι... κρεμάστρες με τα ρούχα. Εδώ, μπορούμε να επιλέξουμε μεγάλου μήκους κιβωτάμαξα, αφού το βάρος των εμπορευμάτων είναι ελαφρύ. Αν μεταφέρουμε σωλήνες διαφορετικών διαστάσεων, υπάρχει δυνατότητα ο αμαξοποιός να μας τοποθετήσει λούκια, πάλι κατά μήκος του ταβανιού μέσα στα οποία να περνάνε και να μεταφέρονται οι σωλήνες, αφήνοντας ελεύθερο το κάτω μέρος της καρότσας. Αν μεταφέρουμε προϊόντα σε παλέτες, τότε, ανάλογα με το βάρος τους και το ύψος τους, αλλά και την αντοχή της συσκευασίας τους (κυρίως) μπορούμε να έχουμε δεύτερο και τρίτο «πάτωμα» τοποθέτησης των παλετών, φροντίζοντας, όμως, να υπάρχουν ρυθμιζόμενα ως προς το ύψος (τουλάχιστον) δακτυλίδια πρόσδεσης.
Για έπιπλα, μετράει η εμπειρία και μόνο του φορτωτή για να εξοικονομήσει χώρο, δεδομένου ότι η στοιβασία σ' αυτό το είδος απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και προστασία των επίπλων με υλικά συσκευασίας, κουβέρτες, μαλακά σχοινιά κ.ά. Και για τις επιπλάδικες κλούβες προέχει ο όγκος φόρτωσης από το βάρος.
Τα δύο ασυγχώρητα λάθη
Μιλήσαμε στην αρχή για την κρισιμότητα της επιλογής του χώρου φόρτωσης και αυτό γίνεται αντιληπτό από την περίπτωση αγοράς ενός βαν με λάθος πόρτες. Πρόκειται, δυστυχώς, για σύνηθες λάθος από πλευράς επαγγελματικών, ωστόσο, όμως, είναι ασυγχώρητο.
Φανταστείτε η επιχείρησή σας να βρίσκεται στην αριστερή πλευρά ενός κεντρικού δρόμου μονής κατεύθυνσης και σεις να αγοράσετε ένα βαν με την πλαϊνή πόρτα να βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του οχήματος. Κάθε μέρα θα πρέπει να εκθέτει τον οδηγό ή τον φορτωτή σε σοβαρό κίνδυνο, προκειμένου να φορτώνει ή να ξεφορτώνει όρθιος ανάμεσα στο βαν του και στα διερχόμενα σε απόσταση λίγων εκατοστών άλλα αυτοκίνητα.
Επιλέγουμε, λοιπόν, η πλαϊνή πόρτα να βρίσκεται προς την πλευρά της επιχείρησής μας, ή ακόμη καλύτερα, επιλέγουμε βαν με δύο πλαϊνές πόρτες.
Το δεύτερο, επίσης, ασυγχώρητο λάθος είναι να επιλέξουμε βαν με ύψος συνολικό πάνω από 2,20 μ, όταν μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, έστω και με ύψος 2,18 μέτρα. Εφόσον ξεπερνάμε τα 2,20 μέτρα, το όχημα θα πληρώνει διόδια φορτηγού, σχεδόν…τριπλάσια! Για παράδειγμα, στα διόδια Αφιδνών, τα αυτοκίνητα, τα βαν και τα αγροτικά πληρώνουν 3,30 ευρώ, αν, όμως, υπερβαίνουν τα 2,20 μέτρα σε ύψος, τότε πληρώνουν διόδια 8,30 ευρώ! Ομοίως, θα πρέπει να σκεφτείτε το ύψος της πόρτας του γκαράζ ή του parking, αν σας χωράει ή όχι. Βέβαια, αν οπωσδήποτε θέλετε μια υπερυψωμένη κλούβα, ή το δρομολόγιο σας θα είναι εκτός δρόμων με διόδια και αν δεν υπάρχει πρόβλημα εισόδου σε γκαράζ, τότε, ναι, συγχωρήστε να πάρετε ένα βαν με ύψος πάνω από 2,20 μέτρα.
Προσβασιμότητα φορτίων σε μικρά & μεσαία φορτηγά
Αφήνουμε προς το παρόν τα ελαφρά επαγγελματικά και τα αγροτικά τύπου pick up για να δούμε την προσβασιμότητα – εύκολη, δύσκολη – των φορτίων σε μικρά φορτηγά (πάνω από 3,5 τόνους) και σε μεσαία φορτηγά.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτά τα φορτηγά κοινού φόρτου φορτώνουν κατά κανόνα από πίσω, χρησιμοποιώντας υδραυλική πόρτα/ ράμπα φόρτωσης ή και ηλεκτρικής λειτουργίας για λόγους περιβαλλοντικούς και οικονομίας. Το βάρος της πόρτας είναι υπολογίσιμο, καθώς αφαιρείται από το ωφέλιμο και ανάλογα με το τονάζ του αυτοκινήτου, οι υδραυλικές πίσω πόρτες αρχίζουν από τα 600 - 700 kg και φτάνουν ως τα 1.800 kg.
Ένα από τα σημεία που πρέπει να προσέξουμε είναι οι περιορισμοί που επέρχονται με την τοποθέτηση της πόρτας. Έτσι, πρωτεύοντα ρόλο παίζει τώρα το πλάτος και το μήκος της ράμπας (πλατφόρμα φόρτωσης) της υδραυλικής πόρτας, αν η συνολική επιφάνεια της πλατφόρμας καλύπτει στο σύνολό του το πίσω άνοιγμα της καρότσας ή τμήμα του, οπότε χρειάζεται κρεμαστό παραπέτι για το υπόλοιπο επάνω τμήμα. Πρέπει, επίσης, να μας απασχολήσει το μέγεθος της πλατφόρμας, όχι μόνο για τα εμπορεύματα, αλλά και για τη δυνατότητα να στέκεται σ' αυτήν ο οδηγός (φορτωτής), προκειμένου να ανεβαίνει κι αυτός στην καρότσα για να επιμελείται της στοιβασίας των προϊόντων.
Τέλος, πρέπει να πούμε, ότι υπάρχουν υδραυλικές πόρτες, οι οποίες τοποθετούνται και καλύπτουν, μόνο το μισό (πίσω) πλάτος του φορτηγού. Αν, δηλαδή, έχουμε έναν θάλαμο, η ράμπα μπορεί να καλύπτει το άνοιγμα του ενός φύλλου της πόρτας του ψυγείου, ενώ το άλλο ν' ανοίγει και να φορτώνει χωρίς ράμπα ή με εξωτερικό περονοφόρο.
Φορτώσεις – εκφορτώσεις, όμως, γίνονται και από τα πλάγια, με ανακλινόμενα παραπέτια και με τη χρήση εξωτερικών ανυψωτικών μηχανημάτων, ακόμη και από την οροφή της υπερκατασκευής, εφόσον αυτή φέρει συρόμενη κουρτίνα οροφής.
Η επιλογή καρότσας με πλαϊνά σπαστά παραπέτια μπορεί να συνοδεύονται και με συρόμενη πλαϊνή κουρτίνα ή μπορεί να είναι και τελείως ανοιχτή, όπως στην περίπτωση μεταφοράς αδρανών υλικών, οικοδομικών υλικών, φυτών σε γλάστρες κ.ά.
Με όλα τα παραπάνω, δεν σημαίνει ότι εξαντλήσαμε το θέμα «της σωστής επιλογής υπερκατασκευής» πιστεύουμε, όμως, ότι δώσαμε τα βασικά σημεία προσοχής και προβληματισμού, ιδιαίτερα για τα φορτηγά που προορίζονται να κυκλοφορήσουν ως ΦΙΧ για τις διάφορες εμπορικές, παραγωγικέ ή μεταποιητικές επιχειρήσεις.
Γιατί, αντίθετα, τα ΦΔΧ αυτοκίνητα, έχουν λιγότερες αλλά πιο συγκεκριμένες επιλογές. Δεδομένου, ότι μεταφέρουν καθημερινά διαφορετικά προϊόντα, το βασικό ζητούμενο του αυτοκινητιστή είναι το δυνατόν μεγαλύτερο ωφέλιμο βάρος και ο μεγαλύτερος χώρος φόρτωσης πάνω σε μια συγκεκριμένη άδεια (8τονη, 10τονη, 14τονη, 16τονη κ.λπ.).
Ένα από τα βασικότερα στοιχεία επιλογής της υπερκατασκευής σε φορτηγό ΔΧ είναι το βάρος της. Σήμερα η τάση των αμαξοποιών είναι η κατασκευή ελαφρών αμαξωμάτων, οι οποίοι μειώνοντας το απόβαρο, εξοικονομούν επιπλέον ωφέλιμο. Έτσι, αν είστε επαγγελματίας μεταφορέας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να γνωρίζετε ακριβώς το βάρος της υπερκατασκευής που θα παραγγείλετε μαζί με όλα τα υλικά τοποθέτησής της. Το συνολικό αυτό βάρος αμαξώματος προστίθεται στο απόβαρο του αυτοκινήτου (καμπίνα με σασί) και αφαιρείται από το μικτό για να προκύψει το ωφέλιμο.
Να σημειώσουμε, επίσης, ότι οι έλεγχοι των φορτίων από τα όργανα ελέγχου συνεχώς πυκνώνουν και θα ενταθούν περισσότερο στο μέλλον, με αποτέλεσμα να μην κυκλοφορούν υπέρβαρα, οπότε η εξοικονόμηση έστω και 50 κιλών ωφέλιμου να έχει σημασία.
