Ήρθε η ώρα, με αρκετή πάντως καθυστέρηση, να προσαρμοστεί και η χώρα μας στην οδηγία 2022/362 της ΕΕ, η οποία ήδη εφαρμόζεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και προβλέπει υποχρεωτικά την επιβολή φόρων και τελών, τα οποία θα εισπράττονται με τα διόδια.
Οι νέες βασικές επιβαρύνσεις. Οι εξαιρέσεις
Πέρα από το μέχρι σήμερα κόστος διοδίων σύμφωνα με τον αριθμό αξόνων και τα διανυόμενα χιλιόμετρα και για το οποίο ανακοινώθηκαν ήδη οι αυξήσεις από τους παραχωρησιούχους λόγω τιμαριθμικής προσαρμογής, η ΕΕ επιβάλλει τα παρακάτω τέλη, τα οποία θα επιβαρύνουν σημαντικά το συνολικό κόστος κίνησης των οχημάτων, μόλις αυτά τεθούν σε ισχύ -μέσα στην ερχόμενη άνοιξη. Τα τέλη αυτά είναι τα εξής:
Τέλος Υποδομής: Το τέλος υποδομής για βαρέα επαγγελματικά οχήματα βασίζεται στην αρχή της ανάκτησης του κόστους των υποδομών. Το σταθμισμένο μέσο τέλος υποδομής για βαρέα επαγγελματικά οχήματα συναρτάται με το κόστος κατασκευής και το κόστος λειτουργίας, συντήρησης και ανάπτυξης του σχετικού δικτύου υποδομής.
Τέλος Εξωτερικού Κόστους: Το τέλος εξωτερικού κόστους σχετίζεται με το κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω κυκλοφορίας, της ηχορύπανσης λόγω κυκλοφορίας, των εκπομπών CO2 λόγω κυκλοφορίας ή οποιουδήποτε συνδυασμού των ανωτέρω.
Σημαντικό: Δεν επιβάλλεται τέλος εξωτερικού κόστους που αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση λόγω κυκλοφορίας στα βαρέα επαγγελματικά οχήματα που συμμορφώνονται με τα πλέον αυστηρά πρότυπα εκπομπών Euro. Επίσης, ορίζεται ότι από τις 25 Μαρτίου 2026 επιβάλλεται τέλος εξωτερικού κόστους για την ατμοσφαιρική ρύπανση λόγω κυκλοφορίας στα βαρέα επαγγελματικά οχήματα στο οδικό δίκτυο με διόδια, αλλά κατά παρέκκλιση, μπορεί να αποφασιστεί η μη επιβολή του τέλους σε συγκεκριμένα τμήματα του δικτύου, εφόσον τεκμηριώνεται ότι:
α) Η επιβολή του τέλους θα προκαλέσει παράκαμψη του δικτύου από πιο ρυπογόνα οχήματα.
β) Η παράκαμψη αυτή θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία ή τη ρύπανση σε περιοχές που δεν καλύπτονται από το δίκτυο με διόδια. Η απόφαση για την εξαίρεση λαμβάνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν αξιολόγησης των σχετικών επιπτώσεων μετά από υποβολή μελέτης επιπτώσεων από ανεξάρτητο Επιστημονικό Φορέα ή Ερευνητικό Ίδρυμα.
Σημαντική είναι, επίσης, η παράγραφος που ορίζει ότι για τα λεωφορεία και τα πούλμαν, μπορεί να επιλεγεί η εφαρμογή ίδιων ή χαμηλότερων τιμών από τις προβλεπόμενες για τα βαρέα φορτηγά οχήματα.
Τέλος Κυκλοφοριακής Συμφόρησης: Θεσπίζεται τέλος κυκλοφοριακής συμφόρησης σε οποιοδήποτε τμήμα του οδικού δικτύου επηρεάζεται από κυκλοφοριακή συμφόρηση. Το τέλος κυκλοφοριακής συμφόρησης μπορεί να επιβάλλεται μόνο στα τμήματα εκείνα των οδών που υφίστανται τακτικά κυκλοφοριακή συμφόρηση και μόνο κατά τα χρονικά διαστήματα που παρατηρείται συνήθως η εν λόγω συμφόρηση. Τέλος κυκλοφοριακής συμφόρησης που επιβάλλεται σε οποιοδήποτε τμήμα του οδικού δικτύου εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις σε όλες τις κατηγορίες οχημάτων.
Τέλη ανάλογα με τις εκπομπές CO2 (διοξειδίου του άνθρακα). Η νέα κατηγοριοποίηση. Οι εξαιρέσεις:
Καθορίζονται νέες κατηγορίες επιβολής τελών στα βαρέα επαγγελματικά οχήματα ανάλογα με τις εκπομπές CO2 του κινητήρα τους. Χαμηλότερες εκπομπές λιγότερα τέλη, αυξημένες εκπομπές υψηλότερα τέλη.
Η κατάταξη οχήματος που ανήκει στην κατηγορία εκπομπών CO2 2 ή 3 επαναξιολογείται κάθε έξι (6) έτη μετά την ημερομηνία της πρώτης ταξινόμησής του και ότι, κατά περίπτωση, το όχημα ανακατατάσσεται στη σχετική κατηγορία εκπομπών με βάση τα κατώτατα όρια που ισχύουν εκείνη τη στιγμή.
Τα μειωμένα τέλη ορίζονται σε σχέση με τα τέλη της αμέσως προηγούμενης κατηγορίας ως εξής:
α) κατηγορία εκπομπών CO2 2 - μείωση 5% έως 15% συγκριτικά με το τέλος που επιβάλλεται για την κατηγορία εκπομπών CO2 1,
β) κατηγορία εκπομπών CO2 3 - μείωση 15% έως 30% συγκριτικά με το τέλος που επιβάλλεται για την κατηγορία εκπομπών CO2 1,
γ) κατηγορία εκπομπών CO2 4 - μείωση 30% έως 50% συγκριτικά με το τέλος που επιβάλλεται για την κατηγορία εκπομπών CO2 1,
δ) κατηγορία εκπομπών CO2 5 - μείωση 50% έως 75% συγκριτικά με το τέλος που επιβάλλεται για την κατηγορία εκπομπών CO2 1.
Όταν ο οδηγός ή, κατά περίπτωση, ο φορέας μεταφορών ή ο πάροχος της Ε.Υ.Τ. αδυνατεί να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία για την κατηγορία εκπομπών του οχήματος, δύναται να επιβληθούν διόδια μέχρι το μέγιστο προβλεπόμενο όριο.
Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών καθορίζονται τα αναγκαία μέτρα, ώστε ο χρήστης του οδικού δικτύου να μπορεί να δηλώσει την κατηγορία εκπομπών του οχήματος τουλάχιστον με ηλεκτρονικά μέσα πριν από τη χρήση της υποδομής. Δύναται να προσφέρονται ηλεκτρονικά και μη ηλεκτρονικά μέσα, ώστε ο χρήστης να μπορεί να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία προκειμένου να επωφεληθεί από μειώσεις διοδίων ή, ενδεχομένως, σε περίπτωση ελέγχου. Δύναται να απαιτείται η παροχή αποδεικτικών στοιχείων που προκύπτουν με ηλεκτρονικά μέσα, πριν από τη χρήση της υποδομής.
Απαλλαγή από τα διόδια: Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Υποδομών και Μεταφορών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ανάπτυξης προβλέπονται μειωμένα διόδια ή απαλλαγές από την υποχρέωση καταβολής διοδίων για:
α) βαρέα επαγγελματικά οχήματα που εξαιρούνται από την υποχρέωση εγκατάστασης και χρήσης συσκευής ελέγχου δυνάμει του Κανονισμού (ΕΕ) 165/2014,
β) τα οχήματα εθνικής ή πολιτικής άμυνας, τα οχήματα των πυροσβεστικών υπηρεσιών και των άλλων υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης, τα ασθενοφόρα καθώς και τα οχήματα των σωμάτων ασφαλείας και τα οχήματα συντήρησης των οδών,
γ) οποιοδήποτε όχημα χρησιμοποιείται από άτομα με αναπηρίες ή ανήκει σε αυτά και έχει χαρακτηριστεί ανάλογα,
δ) οχήματα μηδενικών εκπομπών με μέγιστη τεχνικά επιτρεπόμενη μάζα εμφόρτου έως 4,25 τόνων και
ε) βαρέα φορτηγά οχήματα με μέγιστη τεχνικά επιτρεπόμενη μάζα εμφόρτου άνω των 3,5 τόνων και κάτω των 7,5 τόνων που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά υλικών, εξοπλισμού ή μηχανημάτων προς χρήση από τον οδηγό κατά τη διάρκεια της εργασίας του οδηγού ή για την παράδοση εμπορευμάτων που παράγονται βιοτεχνικά, εφόσον η μεταφορά δεν πραγματοποιείται για λογαριασμό τρίτων ή για ίδιο λογαριασμό.
