Κάθε άνοιξη οι κτηνοτρόφοι μετακινούν τα ζώα τους από τον κάμπο σε ορεινές περιοχές εξασφαλίζοντας έτσι πλούσια, φρέσκια τροφή και καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες, μειώνοντας παράλληλα το κόστος διατροφής τους. Η άνοδος των κοπαδιών στα ορεινά ξεκινάει τον Απρίλιο και διαρκεί περίπου ένα μήνα ενώ αντίστοιχα η επιστροφή τους σε χαμηλότερα υψόμετρα γίνεται τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο.
Ένα μεγάλο μέρος των μεταφορών καλύπτουν Δ.Χ φορτηγά ενώ εάν ο έμπορος είναι ιδιοκτήτης πολλών ζώων διαθέτει και δικά του οχήματα για την καλύτερη εξυπηρέτησή του. Η κτηνοτροφία στο νομό Τρικάλων είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και αποτελεί κινητήριο μοχλό της τοπικής οικονομίας και όχι μόνο. Ο συντάκτης μας Παύλος Μαυρομύτης συμμετέχει σε μια τέτοια μεταφορά, από τα βουνά της Πίνδου και το Γαρδίκι Ασπροποτάμου, στα Τρίκαλα, μεταφέροντας αγελάδες της φάρμας Ούτρας η οποία ιδρύθηκε το 1979.
Μεταφορά ζώων-Δυο διαδρομές
Το Γαρδίκι Τρικάλων είναι χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά του όρους Κακαρδίτσα, σε υψόμετρο 1.050 μέτρων, στην περιοχή του Ασπροποτάμου στην Πίνδο. Οι κτηνοτρόφοι ακολουθούν διαφορετική πορεία την άνοιξη από το χειμώνα για τη μεταφορά των κοπαδιών τους στο χωριό. Την άνοιξη τα μεταφέρουν μέσω Τρικάλων-Πύλης-ΜεσοχώραςΝεράιδας όπου ξεφορτώνουν τις αγελάδες και εν συνεχεία με τα πόδια τις οδηγούν στα καταπράσινα λιβάδια του Γαρδικίου. Το φθινόπωρο, τα ζώα φορτώνονται στα οχήματα στο Γαρδίκι και ξεκινάει η κάθοδός τους μέσω Περτουλίου-Πύλης με τελικό προορισμό τα Τρίκαλα.
Κάθοδος από τα βουνά
Η φάρμα Ούτρας διαθέτει μεγάλο αριθμό ζώων, περίπου 1.500 αγελάδες, οι οποίες προορίζονται για πάχυνση και σφαγή τροφοδοτώντας την αγορά με ντόπιο ποιοτικό κρέας. Τους καλοκαιρινούς μήνες τα ζώα βόσκουν ελεύθερα στα ορεινά της Πίνδου και στις αρχές Οκτωβρίου συγκεντρώνονται δίπλα από τη γέφυρα Αλεξίου όπου και γίνεται η καταμέτρησή τους και κατόπιν η φόρτωσή τους στα φορτηγά. Η μεταφορά των ζώων μέχρι το τελικό σημείο συγκέντρωσης αποτελείται από δυο στάδια: Το πρώτο στο οποίο οδηγούνται από περιοχές με μεγάλο υψόμετρο σε χαμηλότερο και στο δεύτερο στάδιο όπου φορτώνονται σε μονά φορτηγά –χωράνε περίπου εννέα ζώα σε κάθε καρότσα και από εκεί– μεταφέρονται στο χώρο συγκέντρωσης.
Η όλη διαδικασία είναι χρονοβόρα καθώς τα ζώα κινούνται αργά ενώ και η πρόσβαση των διαξονικών φορτηγών στο σημείο αυτό είναι δύσκολη εξαιτίας των κακοτράχαλων δρόμων. Ιδιαίτερα όταν βρέχει, η πρόσβαση είναι ακόμη δυσκολότερη καθώς το οδόστρωμα γίνεται ολισθηρό και επικίνδυνο. Ωστόσο, η διαδικασία διακόπτεται προσωρινά όσο επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες και αναφερόμαστε κυρίως στην πυκνή ομίχλη (συνηθισμένη στα ορεινά) καθώς δεν μπορεί να διασφαλιστεί η μεταφορά, αφενός μεν γιατί τα ζώα δεν μπορούν κινηθούν στα μονοπάτια αφετέρου γιατί οι οδηγοί των φορτηγών έχουν περιορισμένη ορατότητα.
Στο χώρο συγκέντρωσης
Κοντά στον Αχελώο ποταμό στήνεται ένας πρόχειρος σταθμός συγκέντρωσης ζώων, περιφραγμένος με μεταλλικές κολόνες, στον οποίο σταβλίζονται προσωρινά οι αγελάδες. Εκεί παραμένουν λίγες ώρες, γίνεται η καταμέτρησή τους και επιλέγονται ποια θα φορτωθούν στα συρόμενα.
Φόρτωμα στα συρόμενα
Ο στόλος της εταιρείας αποτελείται από συρόμενα οχήματα τα οποία είναι πιο πρακτικά στο συγκεκριμένο είδος μεταφοράς, σε σχέση με τα επικαθήμενα, καθώς το τριαξονικό φορτηγό έχει τη δυνατότητα να μανουβράρει και να φορτώσει σε στενά σημεία, εκεί όπου το επικαθήμενο δεν μπορεί να χωρέσει. Για τη φόρτωση του οχήματος απαιτείται η συνεργασία αρκετών ατόμων. Ορισμένοι καθοδηγούν τα γελάδια προς την καρότσα ενώ άλλοι ελέγχουν μήπως κάποιο ζώο αργεί να κινηθεί ή βγαίνει εκτός πορείας και ενδεχομένως από το χώρο συγκέντρωσης. Γενικότερα, χρειάζεται αυξημένη προσοχή απ’ όλο το προσωπικό, γιατί συμβαίνει κάποιο ζώο να είναι ανήσυχο και να συμπεριφερθεί απρόσμενα.
Η διαδικασία του φορτώματος την ημέρα του ρεπορτάζ, είχε την εξής σειρά: Πρώτα φορτώθηκε η ρυμούλκα την οποία έπειτα ξεκότσαρε ο οδηγός και εν συνεχεία το φορτηγό. Το δάπεδο της καρότσας στρώνεται με άχυρα ώστε τα ζώα να πατούν πιο σταθερά και να μην μετακινούνται στη διάρκεια του δρομολογίου. Το εσωτερικό της καρότσας χωρίζεται με πατάρι σε δυο τμήματα, το υπερυψωμένο, η οροφή του οποίου σηκώνεται μερικούς πόντους πιο ψηλά και το χαμηλότερο. Η φόρτωση γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και πάντα από έμπειρο προσωπικό ώστε να εξασφαλίζεται το απαραίτητο κενό ανάμεσα στα ζώα. Σε ένα συρόμενο χωράνε περισσότερες από εβδομήντα αγελάδες, ανάλογα βέβαια και με το βάρος τους.
Κάθοδος προς Τρίκαλα
Την ημέρα του ρεπορτάζ οι αγελάδες μετακινήθηκαν προς τον κάμπο με δύο οχήματα, ένα διαξονικό Mercedes-Benz 1424 και ένα συρόμενο Scania 144. Η απόσταση από Γαρδίκι μέχρι Τρίκαλα, στη φάρμα Ούτρας, είναι 90 χιλιόμετρα με το πιο δύσκολο σημείο να αφορά την απόσταση των 63 χιλιομέτρων, από το Γαρδίκι μέχρι την Πύλη.
Πρόκειται για μια δύσκολη ορεινή διαδρομή σε μεγάλο υψόμετρο όπου τους χειμερινούς μήνες επικρατούν έντονες χιονοπτώσεις και βροχοπτώσεις. Όπως αναφέραμε, σύνηθες φαινόμενο στα ορεινά είναι η πυκνή ομίχλη η οποία δυσχεραίνει σημαντικά το έργο των οδηγών. Επιπλέον, οι πτώσεις βράχων στο δρόμο, ιδιαίτερα κατά την περίοδο βροχοπτώσεων είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τους οδηγούς καθώς οι πεσμένες πέτρες στο οδόστρωμα αποτελούν εχθρό για τα ελαστικά του οχήματος.
Το κλειδί για την ασφαλή μεταφορά των ζώων σε μια απαιτητική διαδρομή όπως η συγκεκριμένη, με τις πολλές ανηφόρες - κατηφόρες και στροφές, είναι τι άλλο; Η χαμηλή ταχύτητα και οι σωστές κινήσεις στο τιμόνι. Άλλωστε, η μετακίνηση ζώων είναι από τις δυσκολότερες και πλέον απαιτητικές μεταφορές καθώς ανά πάσα στιγμή υπάρχει ο κίνδυνος ανατροπής του οχήματος εξαιτίας απότομης μετατόπισης των ζώων. Ιδιαίτερα στις στροφές, ο οδηγός πρέπει να κάνει απαλές κινήσεις στο τιμόνι γιατί οι άτσαλες στραβοτιμονιές μπορεί να οδηγήσουν σε άσχημες καταστάσεις.
Αρκετά δύσκολο σημείο της διαδρομής θεωρείται το τμήμα από το Περτούλι μέχρι την Πύλη, με στενό οδόστρωμα, όπου σε πολλά σημεία δεν χωράνε να περάσουν ταυτόχρονα ένα φορτηγό με ένα επιβατικό αυτοκίνητο αλλά και εξατίας της παρατεταμένης κατηφόρας. Οι οδηγοί της φάρμας πραγματοποιούν τη διαδρομή αυτή μια ή και δυο φορές την ημέρα οπότε και έχουν την ανάλογη εμπειρία από το συγκεκριμένο δρόμο χωρίς να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα.
Ξεφόρτωμα στα Τρίκαλα
Η εταιρεία Ούτρας διαθέτει φάρμες στο νομό Τρικάλων και σε μια από αυτές, απογευματινές ώρες, έγινε η ξεφόρτωση των ζώων. Στο ξεφόρτωμα η διαδικασία είναι πιο εύκολη και πιο γρήγορη, σε σχέση με το φόρτωμα, αλλά και τότε γίνεται υπό την εποπτεία έμπειρου προσωπικού για την ασφαλή μετακίνηση των ζώων, τα οποία παραμένουν στις φάρμες μέχρι τις αρχές της άνοιξης και εν συνεχεία ακολουθούν την ίδια διαδρομή για τα ορεινά των Τρικάλων.
Η ασφαλής μεταφορά των ζώντων ζώων, στην προκειμένη περίπτωση αγελάδων, από και προς τα ορεινά των Τρικάλων, είναι μια διαδικασία η οποία απαιτεί τη συμμετοχή πολλών ατόμων και την καλή συνεργασία μεταξύ τους, ώστε να γίνει με προσοχή και το κυριότερο χωρίς τραυματισμούς για τα ζώα. Η οδήγηση μιας ζωάμαξας σε ορεινές διαδρομές είναι σίγουρα πιο απαιτητική σε σχέση με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο απαιτώντας κατάλληλους και σωστούς χειρισμούς.
