Το τοπίο είναι σχεδόν σκανδιναβικό, με ξύλινα εξοχικά, ατελείωτες συστάδες ευθυγραμμισμένων δέντρων και κρύο, πολύ κρύο για μέσα Μάρτη. Αραιά και πού, βλέπεις κάποια γκρίζα, σχεδόν μοχθηρά κτίρια, ταιριαστά κατάλοιπα της προηγούμενης κατάστασης μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Οι πόλεις της Λετονίας και της Εσθονίας είναι κουκλίστικες, πολλές από αυτές έχουν εκατοντάδες άριστα διατηρημένα μεσαιωνικά αρχοντικά, και απαράμιλλη αρτ νουβό και γοτθική αισθητική. Το νέο Setra S 531 DT είναι φτιαγμένο για πολυήμερα ταξίδια, και μ’ αυτό κατά νου, τα στελέχη του κατασκευαστή αποφάσισαν να καλέσουν ένα μικρό γκρουπ δημοσιογράφων σε ένα ταξίδι πέντε ημερών και 2.000 χιλιομέτρων. Από το Βερολίνο, μέσω Βαρσοβίας, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, κι από εκεί στη Ρίγα με τελικό προορισμό το Τάλιν (κι όχι Ταλίν). Οδηγήσαμε σημαντικό κομμάτι του τελευταίου σκέλους, συνολικής απόστασης 312 χιλιομέτρων.
Για το ντιζάιν του αμαξώματος τα έχουμε αναφέρει. Πρόκειται περί κατορθώματος το γεγονός ότι, όλη η μοντέρνα και ανάλαφρη οπτικά αύρα της σειράς TopClass 500 διατηρήθηκε και στον Γολιάθ των πούλμαν της εταιρείας. Σημεία κλειδιά στην καθηλωτική παρουσία του οχήματος είναι τα δύο, ψαλιδωτού σχήματος παρμπρίζ, που χωρίζονται μόνο από ένα λεπτό αλουμινένιο φιλέτο. Οι πιο παρατηρητικοί από τους αναγνώστες μας θα έχουν ήδη προσέξει τον υαλοκαθαριστήρα στο παρμπρίζ του πάνω ορόφου, ο οποίος είναι κάθετα τοποθετημένος. Πρόκειται για πατέντα του κατασκευαστή με διττή χρησιμότητα –και αισθητικά ταιριάζει στο σύνολο, και την αεροδυναμική βελτιώνει. Ο συντελεστής οπισθέλκουσας Cd = 0,35 είναι τιμή ρεκόρ για διώροφο λεωφορείο.
Εδώ και χρόνια, η σχεδιαστική ταυτότητα όλων των πούλμαν της εταιρείας έχει ταυτιστεί με την περίφημη «La Linea» την αλουμινένια μπάρα που διατρέχει τα πλαϊνά του αμαξώματος. Στο διώροφο λεωφορείο είναι σε οριζόντια θέση σε σχέση με την οροφή, και δείχνει ακόμη πιο έντονη χάρη στη γενναιόδωρη χρήση των κρυστάλλων που καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια. Το «σπάσιμο» που κάνει στο σημείο που βρίσκεται η πίσω σκάλα βοηθά την αίσθηση της μεγάλης έκτασης που καλύπτεται με τζάμια, και κάνει πιο ανάλαφρο το σύνολο στο μάτι. Ο σχεδιαστής του Setra αναφέρει πως τα πάνελ του πάνω ορόφου «κυλάνε» προς τα κρύσταλλα, σαν «νησιά» πάνω στις τεράστιες γυάλινες επιφάνειες. Συνολικά, το S 531 DT διαθέτει σχεδιαστικό σφρίγος, κι έλκει τα βλέμματα.
Διακεκριμένη θέση
Το S 531 DT επιδεικνύει το τεχνολογικό βάθος του κατασκευαστή ειδικά στο εσωτερικό. Δύο είναι τα στοιχεία που το καθιστούν ξεχωριστό. Ο έξυπνος σχεδιασμός και η ποσότητα του φυσικού φωτός που εισέρχεται ανεμπόδιστα στο εσωτερικό. Η διαμόρφωση και ο διάκοσμος ακολουθούν σε κάθε περίπτωση τις επιταγές του μεταφορικού έργου του πελάτη.
Το υπερπολυτελές όχημα της δοκιμής είναι απλά ένα δείγμα –το διώροφο Setra διατίθεται σε κάθε πιθανή διαμόρφωση, από «απλό» υπεραστικό έως σούπερ VIP πούλμαν, με περισσότερα ή λιγότερα καθίσματα. Τελείως ενδεικτικά, αξίζει να αναφέρουμε ότι, στο κάτω διάζωμα, ολόκληρη η πλατφόρμα πάνω στην οποία εδράζονται τα καθίσματα, στη δεξιά πλευρά του οχήματος, μπορεί να καταργηθεί. Αυτό σημαίνει πως δημιουργείται χώρος είτε για αμαξίδια ΑμΕΑ, ή για την τοποθέτηση… καναπέδων και μπάρας τύπου μπιστρό. Ακόμη, για inter-urban χρήση μπορεί να τοποθετηθεί αφαιρούμενη πλατφόρμα για αμαξίδια, και γενικά, οι επιλογές είναι πρακτικά πολλαπλές. Η σειρά 500 της Setra έχει πάει έτσι κι αλλιώς τις δυνατότητες εξατομίκευσης (customizing) σε άλλο επίπεδο, όπως για παράδειγμα τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο ταμπλό/κόκπιτ: μπορεί να τοποθετηθεί ολόκληρο ταμπλό από τη σειρά ComfortClass 500, ή το πολυτελές της TopClass 500.
Λόγω της ιδιαίτερης διαμόρφωσής τους, τα διώροφα πούλμαν είναι «δύσκολα» ως προς τη διάχυση του φυσικού φωτισμού στο εσωτερικό τους, θυμίζοντας σε κάποιες περιπτώσεις σπήλαια. Αντίθετα, το S 531 DT είναι φωτεινό, ευάερο κι ευήλιο. Σε αυτό δε βοηθά μόνο η πανέξυπνη σχεδίαση αμαξώματος και κρυστάλλινων επιφανειών, αλλά και τα υλικά των επενδύσεων. Δύσκολα θα βρεις αντίστοιχη αίσθηση ευρυχωρίας σε οποιοδήποτε άλλο διώροφο πούλμαν. Στο όχημα της δοκιμής τα καθίσματα ήταν τύπου «Setra Voyage Plus» με τις επενδύσεις τους να είναι σε διχρωμία ανοιχτού γκρι και κόκκινου. Τα προσκέφαλα είναι ρυθμιζόμενα σε ύψος και γενικά, όλα θυμίζουν μοντέρνο business lounge. Για όποιον ενδιαφέρεται, τα διάφορα σημεία του σαλονιού που είναι βαμμένα κόκκινα, είναι τμήμα του «πακέτου» διακόσμου και η απόχρωση ονομάζεται Vincent Prestige.
Πέρα από τον εκλεπτυσμένο διάκοσμο, το εσωτερικό του Setra έχει και κάτι ελαφρώς απροσδιόριστο, σε κάθε σημείο του σαλονιού, για την ακρίβεια, μια διακριτική υπέροχη ευωδία. Όταν ρωτήσαμε, οι άνθρωποι του κατασκευαστή μας είπαν πως, ναι, το S 531 DT που οδηγούσαμε είχε το (προαιρετικός εξοπλισμός) πακέτο αρωματισμού.
Όταν ο κινητήρας δουλεύει, ή όταν η εμπρός πόρτα είναι ανοιχτή, ένα σύστημα ψεκάζει (μικρή) ποσότητα ενός πολύ διακριτικού αρώματος. Φυσικά, επειδή μιλάμε για τη ναυαρχίδα της Setra, μέχρι κι εδώ υπάρχουν επιλογές: ο πελάτης μπορεί να διαλέξει ανάμεσα σε έξι διαφορετικά αρώματα, από ένα με αίσθηση φρεσκάδας, άλλο πιο αθλητικό (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) μέχρι έντονο ή με μυρωδιά καινούργιας δερμάτινης επένδυσης. Τα κύρια εξαρτήματα του εν λόγω συστήματος προέρχονται αυτούσια από την κορυφαία λιμουζίνα της Mercedes, της σειράς SClass. Η ασύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο είναι αυτονόητη για τέτοιο όχημα, και το Coach MediaRouter της Setra διασφαλίζει πως όλοι οι επιβαίνοντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις φορητές τους συεσκευές για να συνδεθούν στο ίντερνετ. Από εκεί και πέρα, η κουζίνα είναι άριστα τοποθετημένη και διαμορφωμένη, καλύπτοντας αρκετές ανάγκες σίτισης. Η τουαλέτα έχει τώρα τοποθετηθεί διαγώνια για καλύτερη εκμετάλλευση του ωφέλιμου όγκου στο εσωτερικό, και με τις άσπρες επενδύσεις και τα LED φώτα παραπέμπει σε μοντέρνο οικιακό WC.
Ξεχωριστής αναφοράς αξίζουν οι δύο σκάλες: στη διάρκεια της ημέρας δείχνουν σχεδόν φωτισμένες καθώς, απ΄έξω υπάρχει τζάμι κι από την εσωτερική πλευρά ημιδιαφανές ακρυλικό. Ακόμη κι εδώ, είναι εμφανής η προσπάθεια για όμορφο σχεδιασμό, με τη διχρωμία να δείχνει ελκυστική στο μάτι, ενώ όλα τα σκαλοπάτια είναι παρόμοιων διαστάσεων. Σε όλο το μήκος υπάρχουν χειρολαβές ή σε μορφή ράβδου για να συγκρατούνται οι επιβάτες όταν τις χρησιμοποιούν. Νέας σχεδίασης είναι και η χειρολαβή στην πρώτη σειρά καθισμάτων του επάνω ορόφου.
Δυναμικά χαρακτηριστικά
Στους 24 -26 τόνους που είναι το μέγιστο τεχνικά επιτρεπτό μικτό βάρος, στα 14 μέτρα μήκος και στα 4 μέτρα ύψος, πρέπει να κάνεις μαγικά για να μην υπάρχουν πλεύσεις και ταλαντώσεις στο θεόρατο, σε όλες του τις διαστάσεις αμάξωμα. Όπως θα δούμε παρακάτω, οι μηχανικοί έκαναν πολύ καλή δουλειά. Οι πρόβολοι είναι σε λογικά πλαίσια, 2.705 χιλιοστά εμπρός και 3.245 πίσω. Και ο κύκλος στροφής στα 23,1 μέτρα. Με τελική σχέση μετάδοσης i=3,583 (ελαστικά 315/80 R22,5) κινείσαι με 100 χλμ./ώρα και 1.153 σ.α.λ. και είναι προφανές πως έχει επιλεχθεί ως ο τέλειος συμβιβασμός ανάμεσα σε οικονομία στο ταξίδι και «γερό τράβηγμα» σε ανωφέρειες και χρήση σε όλες τις άλλες περιπτώσεις. Εμπρός και δεύτερος (κινητήριος) άξοας είναι παραγωγής της Mercedes ενώ ο τελευταίος (τιμόνι) ZF Servocom8 098.
Ο εξακύλινδρος σε σειρά ΟΜ 471 των 12,8 λίτρων αποδίδει 510 hp, και 2.500 Nm μέγιστη ροπή (στις 1.100 σ.α.λ.) και ταιριάζει γάντι στο διώροφο Setra, όπως, βέβαια, και το 8άρι σασμάν PowerShift 3. Στο δρόμο τώρα, τρόπος για να καμουφλαριστεί η μάζα δεν έχει ακόμη εφευρεθεί, αλλά στη Setra έβαλαν τα δυνατά τους για να αντισταθμίσουν τις εγγενείς αδυναμίες ενός διώροφου πούλμαν . Υπάρχουν σημεία ξεκάθαρης υπεροχής. Το σετάρισμα και το ριμπάουντ της ανάρτησης είναι αριστοτεχνικά: αν βγεις λ.χ., με κάμποσα χιλιόμετρα από την εθνική και μετά από τη δεξιά καμπή ακολουθεί αριστερή στροφή στη λωρίδα εξόδου, περιμένεις το αμάξωμα να μπαλατζάρει κανά δυο φορές και μετά να ηρεμήσει. Κάτι που, δε συμβαίνει σε καμία περίπτωση. Από τη θέση υπό κλίση με τους εξωτερικούς τροχούς φορτισμένους, οριζοντιώνεται ξανά χωρίς βιράρισμα που θα προκαλούσε ξάφνιασμα στους επιβάτες.
Για να βρεις σημείο κριτικής στο λεωφορείο πρέπει να ψάξεις πολύ. Αυτό που εμείς σημειώσαμε, είναι ο θόρυβος που εισέρχεται στο εσωτερικό από την μπροστινή πόρτα. Γιατί υπάρχει θόρυβος. Κύλισης και αεροδυναμικός, που σίγουρα ενισχύονταν από τα χειμερινά ελαστικά που φορούσε το όχημα δοκιμής. Ο λόγος είναι ο εξής: Σε ένα διώροφο πούλμαν, αν τοποθετήσεις το σύστημα ανακύκλωσης του αέρα στις μπαγκαζιέρες, αχρηστεύεις σημαντικό τμήμα του ωφέλιμου όγκου που είναι ήδη περιορισμένος. Πρόκειται για συνειδητή επιλογή των μηχανικών της Setra λοιπόν –η απόφυση του συστήματος εξαερισμού/ ανακυκλοφορίας του αέρα περνάει από την εμπρός πόρτα. Μη φανταστείτε πάντως κάτι δραματικό: ένα μικρό σύριγμα είναι, χωρίς ενοχλητική χροιά, που ουσιαστικά γίνεται αντιληπτό μόνο από οδηγό και συνοδό. Απλά μέσα στη γενικότερη τελειότητα της κατασκευής, όσο να ‘ναι ξενίζει.
Το να παραθέσουμε τα συστήματα ενεργητικής ασφάλειας σε οποιοδήποτε Setra του 2019 απαιτεί σελίδες. Ενδεικτικά λοιπόν, υπάρχουν (τα περισσότερα στάνταρ): ESP με ASR, BAS, SPA, TPM, Sideguard Assist, ART, ABA 4, EDF (που βαθμολογεί το οδηγικό στυλ), ΕΝR και κάμποσα ακόμη. Ξεχωριστής αναφοράς αξίζουν τα ΑΒΑ 4 με αναγνώριση πεζών για πρώτη φορά σε λεωφορείο, και το προγνωστικό PPC, που σίγουρα ευθύνεται για την ολιγάρκεια σε καύσιμο του οχήματος.
Συνολικά, από Βερολίνο μέχρι Τάλιν, το Setra αρκέστηκε σε μόλις 26 λίτρα ανά 100 χιλιόμετρα και αν θέλετε μια τελείως ενδεικτική εικόνα από τα μετρητικά όργανα ακριβείας που είχαν τοποθετηθεί σε φλατ αυτοκινητόδρομο, πλησιάζεις προς τα 20 με 23 λίτρα, ενώ σε πόλη και σταμάτα-ξεκίνα, πλησιάζεις τα 30. Πέρα από τον αυτοκινητόδρομο, κινηθήκαμε και σε επαρχιακές οδούς, καθώς και σε πόλη. Ομολογουμένως, το S 531DT συνιστά όχι μόνο το πιο εύκολο διώροφο πούλμαν που έχουμε οδηγήσει, αλλά πιθανότατα και το πιο ευέλικτο 14μετρο, συνολικά, ασχέτως ύψους. Μόνο ένα πράγμα δεν είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε. Τη σταθερότητα στο ταξίδι με δυνατές πλάγιες ριπές αέρα. Αν κρίνουμε πάντως από το συνολικό σετάρισμα της ανάρτησης, πιθανότατα θα είναι κατά πολύ καλύτερο από το προηγούμενο της γενιάς S 431 DT.
Δια ταύτα
Το Setra S 531 DT είναι χωρίς περιστροφές ένα εξαιρετικό, σε κάθε του πτυχή, διώροφο πούλμαν. Αν προσπεράσουμε τα προφανή, και κάπως υποκειμενικά στοιχεία, όπως ντιζάιν, πολυτέλεια, ασυναγώνιστο πρεστίζ, εκθαμβωτικός διάκοσμος κι όλα τα φρου φρου κι αρώματα (κυριολεκτικά) του οχήματος, απομένει πολλή ουσία. Χωροταξικά, όπως και να το μετρήσεις, το Setra δεν έχει αντίπαλο, από τον «αέρα» γύρω από τη θέση οδήγησης, και τον κεντρικό διάδρομο, μέχρι τις σκάλες κ.λπ. Αυτό δεν είναι περίεργο, αφού μιλάμε για το πιο νέο αμάξωμα της μάρκας, και οι σχεδιαστές έχουν εκμεταλλευτεί και το τελευταίο κυβικό εκατοστό ωφέλιμου όγκου.
Το κάπως κλειστοφοβικό περιβάλλον κάθε διώροφου λεωφορείου, εδώ δεν υφίσταται. Για τον ιδιοκτήτη, στοιχεία όπως η εκμετάλλευση και τα κόστη χρήσης, η προβλεπόμενη κορυφαία αξία μεταπώλησης το κάνουν έως και δελεαστικό. Όσο για τον οδηγό, αν καλομάθει, με τα συγκεκριμένα δυναμικά χαρακτηριστικά και τον σοφιστικέ χώρο εργασίας, δεν υπάρχει γυρισμός, από το καλύτερο σε οδική συμπεριφορά διώροφο πούλμαν που έχουμε ποτέ οδηγήσει.
Οι τίγρεις της Βαλτικής
Οι χώρες της Βαλτικής, σχετικά άγνωστες στους περισσότερους από εμάς, πέρα από μπροσούρες με κρουαζιέρες και τις ομάδες μπάσκετ, μοιάζουν να έχουν βγει για τα καλά από την απομόνωση του παρελθόντος. Ειδικά Λετονία, Εσθονία, αμφότερες μέλη της Ευρωζώνης, θυμίζουν Σκανδιναβία, όχι μόνο σε θέματα τοπίων και φύσης, αλλά και στις σφριγηλές τους οικονομίες. Με πληθυσμό ούτε 1,5 εκατομμύριο η Εσθονία και σχεδόν 2 εκατομμύρια η Λετονία, είναι οι οικονομικές «τίγρεις» της περιοχής, με ΑΕΠ που ανταγωνίζεται ευθέως τις ανεπτυγμένες δυτικοευρωπαϊκές αγορές. Η Λετονία, μεταξύ πολλών κλάδων που γνωρίζουν άνθιση είναι και σημαντικός κόμβος μεταφορών και η Εσθονία στην κορυφαία τριάδα παγκοσμίως σε τεχνολογική καινοτομία και νεοφυείς επιχειρήσεις –το Skype λ.χ., είναι δημιουργία Εσθονών προγραμματιστών. Και οι δύο έχουν μεγάλες ρωσόφωνες κοινότητες (μεταξύ 25% και 30% του συνολικού πληθυσμού), ενώ, ευνόητα όλοι οι κάτοικοι άνω των 45 ετών μιλάνε και άπταιστα ρωσικά, καθώς η εκμάθησή τους ήταν υποχρεωτική μέχρι την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Η λετονική γλώσσα είναι δύσκολη, και η εσθονική σχεδόν ακατάληπτη από τον επισκέπτη. Πρόκειται για μία μίξη φινλανδικής και ουγγρικής χωρίς ομοιότητες με άλλες ευρωπαϊκές λατινογενείς γλώσσες. Το γεγονός πως, όλοι σχεδόν οι Εσθονοί μπορούν να καταλάβουν αγγλικά είναι μεγάλη ανακούφιση για τον τουρίστα.
Ως προς τα επαγγελματικά οχήματα, συνολικά η ανατολική Ευρώπη, και ειδικά η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής γίνονται ολοένα πιο σημαντικές για τους κατασκευαστές πούλμαν, με τις ταξινομήσεις να έχουν αυξηθεί από το 2008 πάνω από 60%. Συνολικά, το 2018 ταξινομήθηκαν στις χώρες της περιοχής 1.400 νέα πούλμαν/τουριστικά, ή συν 11% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Δύο είναι οι παράγοντες που έχουν συμβάλει σε αυτή την άνοδο. Η μέτρια σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ αρκετών μεγάλων πόλεων, και η μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια των υπεραστικών ΚΤΕΛ.
Η Daimler Buses με πάνω από 35% μερίδιο αγοράς με Mercedes και Setra, είναι σχεδόν παντού πρώτη –κάτι που καταλαβαίνεις αμέσως από τα νέα μοντέλα με το αστέρι και το λογότυπο της Setra που βλέπεις σε πόλεις και εθνικές οδούς. Οι συνοδοί μας είπαν πως κυκλοφορούν και πολλά μεταχειρισμένα από τη Σκανδιναβία, αλλά απ’ όσο είδαμε, μιλάμε για λεωφορεία νεαρής ηλικίας.
