Οδοιπορικό: Ελλάδα - Αρμενία με λεωφορείο

Τακτική γραμμή με την Aslanidis Tours

Η γραμμή Ελλάδα-Αρμενία εγκαινιάστηκε από την Aslanidis Tours το 1994 και έκτοτε το λεωφορείο της εξυπηρετεί τη γραμ­μή Αθήνα-Ερεβάν κάθε εβδομάδα. Η αναχώρηση από την Αθήνα γίνεται στις 10 το βράδυ κάθε Σάββατο και η άφιξη στο Ερεβάν την Τρίτη στις 10 το πρωί τοπική ώρα (ώρα Ελλάδος 8). Το εισι­τήριο για άνοδο κοστίζει 130 ευρώ από Αθήνα και 100 ευρώ από Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη.

Ο κ. Γιώργος Ασλανίδης, ιδιοκτήτης του γραφείου, μας ενημέ­ρωσε σχετικά: «Στη συγκεκριμένη λεωφορειακή γραμμή βρισκό­μαστε από το 1994 και συνεχίζουμε εξυπηρετώντας τον κόσμο, ο οποίος μας εμπιστεύεται όλα αυτά τα χρόνια. Από τη θέση μας προσπαθούμε να εξασφαλίζουμε άνετα και ασφαλή ταξίδια στον κόσμο και να είμαστε συνεπείς στις ώρες αναχώρησης και άφιξης. Προσφέρουμε δωρεάν νερό στους επιβάτες, όπως επίσης τους κερνάμε τσάι σε μαγαζιά της Τουρκίας και πληρώνουμε το ανάλο­γο αντίτιμο γι' αυτούς στις τουαλέτες των οργανωμένων καταστη­μάτων. Η τιμή του εισιτηρίου είναι ελκυστική και ιδιαίτερα προσιτή σε σχέση με το αεροπλάνο, το οποίο κοστίζει πήγαινε-έλα περίπου 500 ευρώ, ανάλογα βέβαια με την περίοδο. Η τιμή του εισιτηρίου σε εμάς δεν μεταβάλλεται και παραμένει ίδια όλο το χρόνο.

Έχουμε αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες προκειμένου να δι­ατηρήσουμε ζωντανή τη γραμμή όλα αυτά τα χρόνια γιατί όπως αντιλαμβάνεστε υπάρχουν δρομολόγια στα οποία υπάρχει ελά­χιστη μεταφορική κίνηση, με πέντε-δέκα άτομα. Δυστυχώς τότε ζημιωνόμαστε, αλλά από τη στιγμή που έχουμε αναλάβει την τα­κτική γραμμή τη διατηρούμε με συνέπεια. Γενικά απολαμβάνουμε της εμπιστοσύνης του επιβατικού κοινού και όσοι ταξιδεύουν μαζί μας, έρχονται και πάλι κοντά μας. Οι επιβάτες είναι στην πλειο­νότητά τους Αρμένιοι που ζουν στην Ελλάδα και πηγαίνουν στην πατρίδα τους αλλά κατά καιρούς έχουν ταξιδέψει μαζί μας και του­ρίστες. Θεωρώ ότι είναι πιο ασφαλές, οικονομικό και ξεκούραστο να ταξιδέψει κάποιος με τα λεωφορεία μας από το να προτιμήσει το δικό του μεταφορικό μέσο. Μάλιστα οι οδηγοί μας έχουν όλη την καλή διάθεση να τους ενημερώσουν για τον τουριστικό χάρτη του Ερεβάν και γενικότερα της Αρμενίας.

Τα κεντρικά μας γραφεία βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη στην οδό Λαγκαδά 8 (2310-516557), στην Αθήνα στη λεωφόρου Συγγρού ενώ στα άμεσα σχέδιά μας είναι να κάνουμε υποκατάστημα και στην Αλεξανδρούπολη. Επιβάτες από άλλες πόλεις εξυπηρετού­νται παραλαμβάνοντάς τους από συγκεκριμένα σημεία που έχου­με, εφόσον έχει προηγηθεί τηλεφωνική κράτηση. Να προσθέσω επίσης ότι, διαθέτουμε υποκαταστήματα στην Αρμενία, στις πόλεις Ερεβάν και Αλαβερντί, που φροντίζουν για τους επιβάτες της επι­στροφής προς την Ελλάδα».

Προετοιμασία

Όπως αναφέρθηκε η Aslanidis Tours εκτελεί τακτική γραμμή κάθε εβδομάδα όλο το χρόνο, με αναχώρηση κάθε Σάββατο από την Αθήνα, άφιξη στο Ερεβάν την Τρίτη αναχώρηση την Τετάρτη από την Αρμενία και άφιξη πάλι την Παρασκευή το απόγευμα στην Αθήνα. Σε ένα τέτοιο δρομολόγιο ο συντάκτης μας Παύλος Μαυρομύτης υπήρξε επιβάτης, ακολουθώντας το λεωφορείο στο μακρινό ταξίδι των 6.000 χιλιομέτρων (με επιστροφή).

Το Σάββατο το πρωί το λεωφορείο περνά απαραιτήτως από το συνεργείο για τακτική συντήρηση και έλεγχο. Ο κ. Ασλανίδης μάς τόνισε πως «κάθε Σάββατο πρωί το λεωφορείο πηγαίνει υπο­χρεωτικά στο συνεργείο. Ελέγχονται προληπτικά όλα τα μηχα­νικά του μέρη για να ξεκινήσει το δρομολόγιό του με ασφάλεια. Συνεργαζόμαστε και στο εξωτερικό με συγκεκριμένα συνεργεία, αλλά σε κάθε περίπτωση μια αβαρία στο δρόμο στοιχίζει ιδιαίτε­ρα σε χρόνο και χρήμα. Ο ίδιος έλεγχος γίνεται σε συνεργείο στο Ερεβάν. Τέλος, πηγαίνουμε το λεωφορείο στο πλυντήριο για εξω­τερικό πλύσιμο και σχολαστικό καθάρισμα στο εσωτερικό του».

Στις 9 το βράδυ το λεωφορείο φτάνει στο γραφείο της Αθήνας στη λεωφόρο Συγγρού όπου ξεκινάει η επιβίβαση των επιβατών και το φόρτωμα των αποσκευών τους. «Όταν έχουμε λίγους επι­βάτες δίνουμε δυο θέσεις στον καθένα για να κάνουν όσο το δυ­νατόν γίνεται πιο ξεκούραστο ταξίδι, καθώς διαρκεί περίπου δυό­μιση ημέρες. Επίσης, μέχρι 50 κιλά αποσκευών δεν χρεώνουμε επιπλέον τον επιβάτη», μας πληροφορεί ο κ. Ασλανίδης.

Η ώρα αναχώρησης είναι στις 10 το βράδυ ενώ εφόσον έχει να παραλάβει και άλλους επιβάτες το λεωφορείο πραγματοποιεί στάσεις σε Λαμία, Λάρισα, Κατερίνη. Στη Θεσσαλονίκη επιβιβά­ζονται συνήθως και οι περισσότεροι επιβάτες. Από εκεί και πέρα παραλαμβάνονται επιβάτες από την Καβάλα, την Ξάνθη και την Κομοτηνή πριν φτάσει το λεωφορείο στην Αλεξανδρούπολη.

Ο κ. Ασλανίδης μάς τόνισε πως «Σε όλη τη διαδρομή κάνουμε πολλές στάσεις για να είναι πιο ξεκούραστο το ταξίδι στους επι­βάτες. Έχουμε επιλέξει συγκεκριμένα μαγαζιά για στάσεις τα οποία είναι καθαρά, με καλή εξυπηρέτηση και ποιοτικά φαγητά. Οι επιβάτες μπορούν να πάνε τουαλέτα ενώ σε ορισμένα εξ αυ­τών υπάρχουν ακόμη και μπάνια. Οι στάσεις διαρκούν είκοσι λεπτά, ενώ υπάρχουν και άλλες μεγαλύτερης διάρκειας». Στην Αλεξανδρούπολη γίνεται η μεγαλύτερη στάση του λεωφορείου πριν συνεχίσει τη διαδρομή του προς το τελωνείο των Κήπων, το οποίο απέχει 45 χιλιόμετρα.

Ο κ. Ασλανίδης στη συνέχεια μας εξήγησε πως «το λεωφορείο που εκτελεί διεθνή τακτική γραμμή έχει προκαθορισμένη ώρα στην οποία μπορεί να περάσει τα σύνορα, συγκεκριμένα στις 17:00. Νωρίτερα δεν μπορούμε να πάμε και αυτό γίνεται για να μην παρατηρείται συνωστισμός λεωφορείων στην είσοδο των συνόρων. Τηρούμε πάντα τα ωράρια τόσο στην είσοδό μας στην Τουρκία, όπως επίσης στη Γεωργία και την Αρμενία». Η απόσταση από την Αθήνα μέχρι τους Κήπους είναι 852 χιλιόμετρα (ελληνο­τουρκικά σύνορα) και το κόστος των διοδίων φτάνει τα 91 ευρώ.

Τουρκία

Η είσοδος στην Τουρκία γίνεται μέσω του συνόρου στους Κήπους απ' όπου καθημερινά διέρχονται εκατοντάδες οχήματα, φορτηγά, λεωφορεία και επιβατικά αυτοκίνητα. Ο πρώτος έλεγχος γίνεται από τους Έλληνες τελωνειακούς στις αποσκευές των επιβατών, όπως επίσης στις μπαγκαζιέρες του λεωφορείου και στο εσωτε­ρικό του. Μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος, οι επιβάτες έχουν διαθέσιμο χρόνο να επισκεφτούν τα καταστήματα αφορολόγητων ειδών και κατόπιν το λεωφορείο διασχίζει τα σύνορα περνώντας τη γέφυρα του Έβρου. Στη μέση της γέφυρας βρίσκεται το στρατιω­τικό φυλάκιο των Ελλήνων και αυτό των Τούρκων.

Στην είσοδο της Τουρκίας οι επιβάτες δείχνουν τα διαβατήρια ή τη νέα αστυνομική ταυτότητα. Το δρομολόγιο στην Τουρκία ξεκινάει απογευματινές ώρες και η απόσταση που καλύπτει το λεωφορείο μέσα στη χώρα, μέχρι τα σύνορα με τη Γεωργία είναι 1.512 χιλιό­μετρα. Η ακολουθητέα πορεία είναι Kesan-Κωνσταντινούπολη- Gerede-Tosya-Samsun-Trabzon-Sarp.

Τα πρώτα χιλιόμετρα στην Τουρκία γίνονται σε δρόμο διπλής λωρίδας ανά κατεύθυνση με αρκετές λακκούβες. Ωστόσο από την πόλη Inecik και μετά ο δρόμος είναι σε καλή κατάσταση. Από τα σύνορα μέχρι την Κωνσταντινούπολη η απόσταση είναι 260 χιλιόμετρα, χωρίς επιβάρυνση διοδίων. Ωστόσο στους σταθμούς διοδίων που βρίσκονται πριν την Κωνσταντινούπολη ο οδηγός πρέπει να βάλει χρήματα στο ειδικό τσιπάκι που κολλάει στο παρμπρίζ ή αν πηγαίνει πρώτη φορά, οφείλει να το προμηθευτεί. Η χρέωση των διοδίων στην Τουρκία γίνεται ηλεκτρονικά από τα ραντάρ κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου. Η επιβάρυνση στη γέφυρα του Βοσπόρου, μήκους 1.510 μέτρων, είναι 4,40 τούρκι­κες λίρες για το λεωφορείο. Οι ώρες αιχμής στον περιφερειακό της Κωνσταντινούπολης είναι οι πρωινές και οι απογευματινές όπου και δημιουργείται κυκλοφοριακή συμφόρηση. Τις βραδινές ώρες η κίνηση των οχημάτων διεξάγεται ομαλά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Από την Κωνσταντινούπολη ξεκινάει ο αυτοκινητό­δρομος της χώρας με τρεις λωρίδες ανά κυκλοφορία στο μεγα­λύτερο μέρος του. Συγκεκριμένα το τμήμα του αυτοκινητόδρομου έχει μήκος 320 χιλιόμετρα και φτάνει μέχρι την πόλη Gerede όπου διακλαδώνεται με κατεύθυνση την Άγκυρα και τη βορειανατολι­κή πλευρά της χώρας προς τον Πόντο. Για την απόσταση αυτή των 320 χιλιομέτρων ένα λεωφορείο πληρώνει σε διόδια 56 τουρ­κικές λίρες, περίπου 20 ευρώ, όταν για την αντίστοιχη διαδρομή στην Ελλάδα (Λάρισα-Αφίδνες) πληρώνει 51,10 ευρώ.

Ο μεγαλύτερος όγκος οχημάτων κινείται προς την πρωτεύουσα της χώρας την Άγκυρα, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό αλλά επίσης αυξημένο συνεχίζει μέσω της πόλης Gerede προς τη βορειοανατο­λική πλευρά και συγκεκριμένα προς τα σύνορα με Γεωργία.

Από την πόλη αυτή μέχρι τα σύνορα, σε μια απόσταση 931 χιλιο­μέτρων, το οδικό δίκτυο είναι χωρίς διόδια και η τιμή του λίτρου κυμαίνεται στις 3,80 τούρκικες λίρες, περίπου 1,35 ευρώ. Όσοι ακολουθήσετε τη διαδρομή αυτή είναι βέβαιο ότι θα χρειαστείτε να συμπληρώσετε πετρέλαια οπότε είναι προτιμότερο να επιλέξε­τε πρατήρια μέσα σε πόλεις και χωριά, μιας και η τιμή του θα είναι μερικά λεπτά φθηνότερη.

Από την πόλη Gerede ο δρόμος έχει δυο λωρίδες ανά κατεύθυν­ση, με εξίσου καλό οδόστρωμα και χωρίς καταβολή διοδίων. Η σή­μανση είναι ενημερωτική και κατατοπιστική για όσους ταξιδεύουν εκεί πρώτη φορά. Στο οδικό δίκτυο της χώρας βρίσκονται πολλά οργανωμένα καταστήματα για την εξυπηρέτηση των χρηστών του οδικού δικτύου. Διαθέτουν μεγάλα πάρκινγκ για λεωφορεία και φορτηγά και παραμένουν ανοιχτά όλο το 24ωρο, προσφέροντας ζεστά φαγητά. Όλοι οι χώροι τους, τόσο στο εσωτερικό των κατα­στημάτων όσο και στις τουαλέτες είναι καθαροί. Το προσωπικό ήταν ιδιαίτερα ευγενικό προς τους επιβάτες και φυσικά δείχνουν τον ανάλογο σεβασμό στους οδηγούς των λεωφορείων. Οι τιμές των φαγητών είναι ελαφρώς πιο φθηνές σε σχέση με τα ελληνι­κά καταστήματα, ωστόσο δεν παρατηρούνται μεγάλες αποκλί­σεις. Όσο ξεκουραζόμασταν ένας υπάλληλος των καταστημάτων ανέλαβε το εξωτερικό πλύσιμο των λεωφορείων, με λάστιχο και βούρτσα, για το οποίο ο οδηγός μπορεί να τους δώσει όσα χρήματα θέλει και όπως διαπιστώσαμε συνηθίζονται τα 2 ευρώ.

Στον τομέα των επιβατικών μεταφορών οι γείτονές μας διαθέ­τουν οργανωμένο δίκτυο συγκοινωνιών και εξυπηρετούν καθη­μερινά τεράστιο αριθμό επιβατών κατά μήκος της Τουρκίας. Ως επί το πλείστον τις μεταφορές αυτές αναλαμβάνουν εταιρείες με μεγάλο στόλο καινούργιων λεωφορείων. Τα περισσότερα λεωφο­ρεία στο εσωτερικό τους διαθέτουν οθόνες στα καθίσματα, Wi-Fi, όπως επίσης και υπηρεσία συνοδού. Ιδιαίτερη εντύπωση προκα­λεί η πυκνότητα των λεωφορείων στο δρόμο και το γεγονός ότι, όλοι οι οδηγοί των πούλμαν φορούν απαραιτήτως πουκάμισο και γραβάτα. Οι στάσεις σε εστιατόρια γίνονται ανά 300 περίπου χιλιό­μετρα, για φαγητό και ξεκούραση των επιβατών. Στο βόρειο κομ­μάτι της Τουρκίας οι πόλεις του Πόντου, Σαμψούντα, Τραπεζούντα, Κερασούντα θυμίζουν ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, είναι χτισμέ­νες παραθαλάσσια της Μαύρης θάλασσας και δέχονται μεγάλο αριθμό τουριστών, ντόπιο και ξένο.

Από την Τραπεζούντα μέχρι τα σύνορα η απόσταση είναι 188 χι­λιόμετρα και ο δρόμος συνεχίζει να είναι παραθαλάσσιος. Η πα­ρουσία της αστυνομίας στους δρόμους είναι μεν διακριτική αλλά οι έλεγχοι στα φορτηγά και στα λεωφορεία είναι συχνοί.

Η Τουρκία συνορεύει άμεσα στην ανατολική της πλευρά με την Αρμενία, αλλά από το 1993 έχει κλείσει μονομερώς τα σύνορά της, αναγκάζοντας τους Αρμένιους να κατευθύνονται στη χώρα τους υποχρεωτικά μέσω Γεωργίας. Παράλληλα απαγορεύει σε αρμένικα λεωφορεία και φορτηγά να διασχίζουν την τουρκική επικράτεια, ενώ το αντίθετο δεν ισχύει.

Η τελευταία πόλη της Τουρκίας πιν τη Γεωργία ονομάζεται Sarp. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στα τούνελ πριν το σύνορο καθώς στη δεξιά λωρίδα του οδοστρώματος βρίσκονται ακινητοποιημένα δεκάδες φορτηγά εξαιτίας της αυξημένης κίνησης στο τελωνείο. Τα λεωφορεία και τα επιβατικά αυτοκίνητα συνεχίζουν την πορεία τους μέχρι να φτάσουν στο τουρκικό φυλάκιο για τον τυπικό τελευ­ταίο έλεγχο στα διαβατήρια των επιβατών.

Σύνορο Τουρκίας – Γεωργίας

Το κτίριο του τελωνείου της Γεωργίας είναι από τα πιο επιβλη­τικά που έχουμε συναντήσει, νέας κατασκευής στο οποίο αναγρά­φεται με μεγάλα γράμματα η λέξη Georgia. Οι επιβάτες διασχίζουν το εσωτερικό του τελωνείου και κατευθύνονται στους αστυνομι­κούς για έλεγχο διαβατηρίου και αυστηρό face control με κάμερα.

Για τα λεωφορεία τα οποία προορίζονται για την Αρμενία ακο­λουθείται η εξής διαφορετική διαδικασία: Κατευθύνονται σε υπόστεγο όπου πραγματοποιείται έλεγχος των αποσκευών των επιβατών ενώ οι βαλίτσες ξεφορτώνονται υποχρεωτικά από τις μπαγκαζιέρες και φορτώνονται σε βαν ή και φορτηγό αν χρειαστεί. Το βαν με τις βαλίτσες σφραγίζεται στις πίσω πόρτες, όπως επίσης και οι μπαγκαζιέρες με ειδική ταινία η οποία αν κοπεί ή αφαιρεθεί, επισύρει πρόστιμο 2.500 ευρώ. Η ταινία είναι κόκκινου χρώματος και αναγράφει πάνω της έναν αριθμό και την ένδειξη Revenue Service Custom.

Για τη μεταφορά των αποσκευών με το βαν μέχρι τα σύνορα Γεωργίας-Αρμενίας ο οδηγός του λεωφορείου πληρώνει 300 δο­λάρια. Η όλη διαδικασία στο σύνορο απαιτεί περίπου μιάμιση ώρα, ανάλογα βέβαια με τον αριθμό των λεωφορείων που βρίσκονται τότε εκεί. Απ' ότι παρατηρήσαμε οι έλεγχοι είναι εντατικοί και αυ­στηροί σε όλα τα οχήματα ανεξαιρέτως. Στην είσοδο του τελωνεί­ου, από την πλευρά της Γεωργίας βρίσκονται μικρά καταστήματα με διάφορα προϊόντα, όπως επίσης και ανταλλακτήριο χρημάτων.

Γεωργία

Η Γεωργία βρίσκεται στον Καύκασο, βρέχεται από τον Εύξεινο πόντο και συνορεύει με τη Ρωσία, την Τουρκία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Το νόμισμα των Γεωργιανών είναι το Lari και ένα ευρώ ισούται με 2.20 Lari. Από τα πρώτα χιλιόμετρα φαίνεται ξε­κάθαρα η διαφορά της χώρας σε σχέση με την Τουρκία, στο θέμα υποδομών. Το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση και το μεγαλύτερο μέρος του είναι με μια λωρίδα ανά κατεύθυνση.

Πέντε χιλιόμετρα μετά το σύνορο βρίσκονται πρατήρια ανεφοδι­ασμού καυσίμου, όπου η τιμή του λίτρου κόστιζε 2,07 Lari, δηλαδή 0,97 λεπτά. Γενικότερα όμως στη διαδρομή μπορεί να συναντή­σετε και φθηνότερα πρατήρια με την τιμή να κυμαίνεται στα 0,90 λεπτά.

Η πορεία που ακολουθήσαμε στη Γεωργία για να φτάσουμε στα σύνορα με Αρμενία ήταν: Sarpi, Samtredia, Gori, Tbilisi, Marneuli και Bagratashen που είναι και η τελευταία πόλη, σε μια απόσταση 460 χιλιομέτρων. Από αυτά τα 90 γίνονται από την πόλη Urbnisi μέχρι την πρωτεύουσα Τιφλίδα (Tbilisi) σε αυτοκινητόδρομο με δυο λωρίδες ανά κυκλοφορία, στηθαίο στη μέση και καλής ποιό­τητας άσφαλτο. Αυτό που εντυπωσιάζει και πρέπει να τονιστεί εί­ναι ότι όλος ο αυτοκινητόδρομος της χώρας είναι φωταγωγημένος το βράδυ, κάτι αντίστοιχο με αυτόν του Βελγίου. Η σήμανση στον αυτοκινητόδρομο γίνεται με πράσινες πινακίδες ενώ στο υπόλοι­πο οδικό δίκτυο με μπλε.

Ένα τμήμα της διαδρομής, περίπου 50 χιλιόμετρα, γίνεται σε δύσκολο σημείο καθώς το οδικό δίκτυο διασχίζει ένα μέρος του Καυκάσου και η διαδρομή συνεχίζει σε μεγάλο υψόμετρο, ειδι­κότερα στο Rikotitunel Pass. Διόδια δεν υπάρχουν πουθενά στη χώρα.

Από την Τιφλίδα μέχρι τα σύνορα στο Bagratashen - Sadakhlo η απόσταση είναι 72 χιλιόμετρα και η διαδρομή συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο με μια λωρίδα ανά κατεύθυνση, χωρίς φωτισμό και επαρκή σήμανση. Η απόσταση που καλύπτει το λεωφορείο στο παλιό οδι­κό δίκτυο της Γεωργίας είναι 370 χιλιόμετρα (ο αυτοκινητόδρομος 90 χιλιόμετρα) και η ώρα που θα χρειαστεί να την καλύψει δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια καθώς το οδικό δίκτυο όπως προαναφέραμε δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση και η κίνηση των μεγάλων οχημάτων είναι αυξημένη, δυσκολεύοντας τις προ­σπεράσεις. Όσα οχήματα διασχίζουν τη χώρα transit χρειάζονται περίπου επτά ώρες οδήγησης.

Ιδιαίτερη εντύπωση στους δρόμους της Γεωργίας προκαλεί η έντονη παρουσία της αστυνομίας. Απ’ όσα χωριά και πόλεις πε­ράσαμε συναντήσαμε ένα αστυνομικό όχημα στην είσοδο και ένα στην έξοδο. Βέβαια έλεγχος δεν μας έγινε καθ' οδόν στη Γεωργία ωστόσο όταν μπήκαμε στη χώρα, στα πρώτα χιλιόμετρα, είδαμε μπλόκο της αστυνομίας στο οποίο σταματούσαν όλα ανεξαιρέτως τα φορτηγά σε μεγάλη παρκίδα.

Σύνορο Γεωργίας – Αρμενίας

Στο σύνορο με την Αρμενία η άφιξη του λεωφορείου γίνεται νωρίς τα ξημερώματα μιας και η διέλευση της Γεωργίας γίνεται τις βραδινές ώρες. Στην πλευρά της Γεωργίας οι επιβάτες αποβι­βάζονται υποχρεωτικά από το λεωφορείο και περνάνε από ειδικό γκισέ για τον έλεγχο των διαβατηρίων. Ύστερα, περιμένουν στο χώρο αναμονής, ο οποίος διαθέτει και κατάστημα με αφορολόγη­τα είδη.

Την ίδια ώρα φτάνει στο σημείο το βαν με τις αποσκευές και ξεκινάει η φόρτωσή τους στις μπαγκαζιέρες του λεωφορείου. Ολοκληρώνοντας τη διαδικασία αυτή το λεωφορείο πλέον διανύει μια απόσταση ενός χιλιομέτρου, περνώντας στο σύνορο της Αρμενίας.

Η διαδικασία στο σύνορο της Αρμενίας είναι παρόμοια με των άλλων κρατών όπου σε πρώτη φάση οι επιβάτες αποβιβάζονται και γίνεται έλεγχος των διαβατηρίων. Η παραμονή στην Αρμενία για 180 ημέρες γίνεται χωρίς τη χρήση βίζας. Στη συνέχεια, το λε­ωφορείο μπαίνει σε ειδικό κλειστό στεγασμένο χώρο και όλες οι αποσκευές των επιβατών που βρίσκονται στις μπαγκαζιέρες και στο εσωτερικό του περνούν υποχρεωτικά από ακτίνες και στο μό­νιτορ οι υπάλληλοι ελέγχουν το περιεχόμενο. Ο έλεγχος είναι επισταμένος και γίνεται από αστυνομικούς και τελωνειακούς υπαλ­λήλους. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου μια ώρα και κατόπιν όλες οι αποσκευές φορτώνονται πάλι στο όχημα.

Αρμενία

Η Αρμενία βρίσκεται στα νότια της οροσειράς του Καυκάσου και συνορεύει βόρεια και ανατολικά με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν και νότια και δυτικά με το Ιράν και την Τουρκία.

Ο καταστροφικός σεισμός του 1988 με 50.000 νεκρούς και 500.000 τραυματίες, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η διαμάχη με το Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το κλείσιμο των τουρκικών συνόρων αποτέλεσαν τους βασικούς αρνητικούς παράγοντες εξαιτίας των οποίων, έμεινε πίσω η χώρα οικονομικά και δεν κατάφερε να αναπτυχθεί. Αυτό γίνεται ορατό από τα πρώτα χιλιόμετρα στη χώρα με το κακό οδικό δίκτυο, τα εγκαταλελειμμένα χωριά και τις παρηκμασμένες πόλεις. Ωστόσο η Αρμενία διακρίνεται για την ομορφιά των τοπίων της μιας και το μεγαλύτερο μέρος των πόλεων και των χωριών της είναι χτισμέ­να στα βουνά. Το μέσο υψόμετρο της χώρας κυμαίνεται στα 1.800 μέτρα με το υψηλότερο όρος της Αρμενίας να είναι το Αραγκάτς το οποίο φτάνει τα 4.090 μέτρα. Το εθνικό νόμισμα των Αρμενίων είναι το ντραμ και η αντιστοιχία με το δικό μας νόμισμα, είναι 1 ευρώ προς 516 ντραμ.

Το λεωφορείο μπαίνει στη χώρα ξημερώματα και η πρώτη στά­ση γίνεται στην πόλη Αλαβερντί όπου η Aslanidis Tours διαθέτει υποκατάστημα. Η διαδρομή που ακολουθεί το λεωφορείο μέσα στην Αρμενία είναι: Sadakhlo-Alaverdi-Vanadzor-Spitak-Aparan- Yeravan συνολικής απόστασης 216 χιλιομέτρων και καλύπτεται μετά από περίπου πέντε ώρες οδήγησης. Το οδικό δίκτυο στο μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται σε κακή κατάσταση και το οδό­στρωμα είναι γεμάτο λακκούβες, θυμίζοντάς μας κατά πολύ αυτό της Ουκρανίας. Η άσφαλτος είναι παλιά και σε αρκετά σημεία δεν υπάρχει λευκή διαγράμμιση στο οδόστρωμα, δυσχεραίνοντας την οδήγηση το βράδυ ή όταν επικρατεί ομίχλη. Οι αναρτήσεις δέχο­νται συνεχώς καταπονήσεις μειώνοντας σαφώς το χρόνο ζωής τους σε σχέση με τα λεωφορεία που δουλεύουν σε καλύτερα οδικά δίκτυα.

Η διαδρομή περιλαμβάνει πολλές ανηφόρες και κατηφόρες με μεγάλη κλίση, 10-12%. H σήμανση είναι ικανοποιητική και γίνεται με μπλε πινακίδες, αναγράφοντας τις πόλεις με αρμένικους και λατινικούς χαρακτήρες. Ορισμένες ενημερωτικές πινακίδες κυρί­ως πριν τις μεγάλες κατηφόρες αναγράφονται και στην αγγλική γλώσσα. Τα ζώα, κυρίως αγελάδες, που κυκλοφορούν αφύλαχτα στη μέση ή την άκρη του δρόμου απαιτούν συγκέντρωση στο τιμόνι.

Στα αξιοσημείωτα σημειώνουμε τις αρκετές παρκίδες κατά μήκος του δρόμου στις οποίες παρατηρήσαμε ότι υπάρχει τσιμεντέ­νια ράμπα στην οποία ο οδηγός μπορεί να ανεβάσει το όχημά του για να κάνει προληπτικό έλεγχο σε αυτό.

Οργανωμένα καταστήματα όπως τα Σ.Ε.Α δεν υπάρχουν στο δρό­μο, παρά μόνο ορισμένα εστιατόρια με μικρό χώρο πάρκινγκ για λεωφορεία και φορτηγά. Σε αυτά προσφέρεται καλής ποιότητας φαγητό, ειδικά χοιρινό κρέας, σε προσιτές τιμές για τους επιβά­τες. Τα συγκεκριμένα καταστήματα αποτελούν τα Truckstop της χώρας.

Σε στενό τούνελ της διαδρομής υπάρχει απαγορευτικό για οχήματα με ύψος άνω των 3,5 μέτρων, στο οποίο τα μεγάλα οχήματα περνούν στον πόντο. Στο εσωτερικό του είναι γεμάτο μεγάλες λακ­κούβες αποτρέποντας έτσι ταχύτητες άνω των 20 χιλιομέτρων. Στα αρκετά πρατήρια που προσπεράσαμε κατά μήκος του δρόμου, η μέση τιμή του λίτρου πετρελαίου κυμαίνονταν στα 450 ντραμ, δηλαδή 0,87 λεπτά.

Χιόνια στο δρόμο και παγωμένο οδόστρωμα συναντήσαμε στο βουνό μετά την πόλη και χάρη στην εμπειρία των οδηγών της Aslanidis Tours οι επιβάτες νιώθουν απόλυτα ασφαλείς παρά τις αντίξοες συνθήκες.

Καθ' οδόν προς την πρωτεύουσα διακρίνεται μεγαλοπρεπές το χιονισμένο όρος Αραράτ, όπου σύμφωνα με τη χριστιανική πα­ράδοση προσάραξε η κιβωτός του Νώε. Λίγα χιλιόμετρα πριν το Ερεβάν η κίνηση των οχημάτων είναι αυξημένη και ο περιφερει­ακός δρόμος διαθέτει δυο λωρίδες ανά κατεύθυνση. Το γραφείο της Aslanidis Tours με τις αποθήκες του, βρίσκεται στο κέντρο της πόλης.

Στο Ερεβάν η άφιξή μας έγινε την Τρίτη το πρωί, ώρα Ελλάδος 9 ενώ τοπική ώρα 11 (είναι δυο ώρες μπροστά), μετά από ταξίδι 3.000 χιλιομέτρων και συνολικής χρονικής διάρκειας 57 ωρών, με τις προβλεπόμενες στάσεις και οδήγηση από δύο οδηγούς.

Μετά την αποβίβαση των επιβατών το λεωφορείο κατευθύνεται σε φυλασσόμενο πάρκινγκ όπου γίνεται προληπτικός μηχανικός έλεγχος ώστε να είναι έτοιμο για το μακρινό ταξίδι της επόμενης ημέρας. Επίσης καθαρίζονται σχολαστικά τα καθίσματά του για να δεχθεί τους νέους επιβάτες.

Το ταξίδι της επιστροφής

Η επιστροφή από το Ερεβάν ξεκινάει κάθε Τετάρτη πρωί στις 11:00 (τοπική ώρα), με τελικό προορισμό την Αθήνα. Η διαδρομή που ακολουθείται είναι η ίδια και στην Αρμενία γίνονται αρκετές στάσεις επιβίβασης. Η Aslanidis Tours εξυπηρετεί τους τουρίστες παρέχοντάς τους χρήσιμες πληροφορίες και έτσι αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής μοναστήρι Sanahin στην πόλη Alaverdi το οποίο ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα.

Η είσοδος στο σύνορο γίνεται απογευματινή ώρα, συνήθως μετά τις 18:00 όπου στο τελωνείο από την πλευρά της Αρμενίας ελέγχο­νται τα διαβατήρια, ενώ από την πλευρά της Γεωργίας η διαδικα­σία είναι διαφορετική. Όπως σας προαναφέραμε στην είσοδό μας στη Γεωργία όταν είχαμε έρθει από την Τουρκία, οι βαλίτσες που

ήταν στις μπαγκαζιέρες ξεφορτώθηκαν και φορτώθηκαν σε βαν το οποίο μας συνόδευσε μέχρι τα σύνορα της Αρμενίας. Στην επι­στροφή οι γεωργιανές τελωνειακές αρχές μπορεί να κάνουν την ίδια διαδικασία ή να περάσουν όλες τις βαλίτσες ανεξαιρέτως από ακτίνες, όπως και το λεωφορείο σκανάροντας το εσωτερικό του για εντοπισμό τυχόν λαθραίων αντικειμένων.

Όλοι οι επιβάτες αποβιβάζονται με τις βαλίτσες τους και αφού περάσουν τον έλεγχο των διαβατηρίων, οι αποσκευές τους περ­νούν από το ειδικό μηχάνημα, όμοιο με αυτό που υπάρχει στα αεροδρόμια. Ορισμένες αποσκευές ελέγχονται και από εκπαιδευ­μένους σκύλους της αστυνομίας, κυρίως για ναρκωτικά. Η κίνηση των οχημάτων στη Γεωργία γίνεται πάλι βραδινές ώρες ενώ, όπως είπαμε, στους δρόμους ο φωτισμός είναι ανύπαρκτος σε αντίθεση με τους φωταγωγημένους αυτοκινητόδρομους. Μέχρι να φτάσου­με στο επόμενο σύνορο, αυτό με την Τουρκία, η κακή οδήγηση των Γεωργιανών οδηγών μάς κράτησε σε εγρήγορση.

Η ώρα άφιξης του λεωφορείου στο σύνορο Γεωργίας-Τουρκίας είναι προκαθορισμένη και οι οδηγοί την τηρούν. Οι έλεγχοι στο τε­λωνείο της Τουρκίας είναι ιδιαίτερα σχολαστικοί. Συγκεκριμένα σε πρώτη φάση γίνεται πάλι έλεγχος διαβατηρίων και κατόπιν οι επιβάτες με τις βαλίτσες ανά χείρας περνούν από τις ακτίνες. Η απόσταση που διανύει ο επιβάτης με τις αποσκευές είναι πε­ρίπου 300 μέτρα, μέχρι να επιβιβαστεί στο λεωφορείο. Βέβαια κάποιοι Τούρκοι αχθοφόροι αναλαμβάνουν τη μεταφορά των αποσκευών πάνω σε καρότσια, με το αζημίωτο φυσικά. Στο ταξί­δι εντός Τουρκίας γίνονται οι απαραίτητες στάσεις όπου πάλι θα τονίσουμε την ευγένεια του προσωπικού των καταστημάτων αυ­τών. Σημειώσαμε ότι, ο αστυνομικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε σε όλα ανεξαιρέτως τα οχήματα λίγα χιλιόμετρα πριν την πόλη Gerede. Τα δυο ρεύματα του δρόμου έκλειναν με κορίνες και τα οχήματα εκτρέπονταν υποχρεωτικά σε πάρκινγκ. Οι αστυνομικοί έμπαιναν στα λεωφορεία ελέγχοντας τα διαβατήρια και τις απο­σκευές των επιβατών.

Η διέλευσή μας από τον περιφερειακό της Κωνσταντινούπολης έγινε το βράδυ, σε ώρα αιχμής, με χιλιάδες αυτοκίνητα και καθυ­στέρηση μεγαλύτερη της μιας ώρας. Πριν την έξοδο από το τουρ­κικό σύνορο περάσαμε από τυπικό έλεγχο των διαβατηρίων και βγήκαμε στο ελληνικό τελωνείο. Εκεί, οι τελωνειακοί και οι αστυ­νομικοί διεξάγουν αυστηρό έλεγχο τόσο στις αποσκευές μας όσο και στο λεωφορείο και συνεχίσαμε σε ελληνικό πλέον έδαφος μέσω της Εγνατίας οδού.

Με δύο έμπειρους οδηγούς

Στην Αλεξανδρούπολη ξεκινάει η αποβίβαση των επιβατών και κατόπιν συνεχίζει Κομοτηνή, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Αθήνα. Στη Θεσσαλονίκη η στάση διαρκεί μια ώρα και οι υπόλοιπες δύο γίνονται σε οργανωμένα καταστήματα του αυτοκινητοδρόμου. Το λεωφορείο φτάνει στην Αθήνα την Παρασκευή το απόγευμα, οι οδηγοί διανυκτερεύουν και το Σάββατο το πρωί γίνεται ο καθιερω­μένος τακτικός έλεγχος του οχήματος, πλένεται και καθαρίζεται το εσωτερικό ώστε το βράδυ να υποδεχθεί τους νέους επιβάτες.

Θα ήταν μεγάλη μας παράλειψη αν δεν κάναμε μια σύντομη αναφορά στους δυο οδηγούς του λεωφορείου, τον Βασίλη και τον Δημήτρη, με τους οποίους πραγματοποιήσαμε το δρομολόγιο, με τον πρώτο να εργάζεται δεκαεννιά χρόνια στο γραφείο και στη συ­γκεκριμένη γραμμή και τον δεύτερο επτά. Ευγενέστατοι και φιλι­κοί με τους επιβάτες κάνουν τα πάντα ώστε το πολυήμερο ταξίδι

να είναι μια ευχάριστη εμπειρία για όλους. Αναλαμβάνουν την ψυ­χαγωγία τους καθ' οδόν με μουσικές επιλογές και ταινίες στις δύο τηλεοράσεις, ενώ προσφέρουν στους επιβάτες νερά και αναψυ­κτικά. Παράλληλα βοηθούν κυρίως τους ηλικιωμένους επιβάτες στη μεταφορά των αποσκευών τους στο τελωνείο της Τουρκίας και της Γεωργίας. Η οδήγησή τους ήταν προσεκτική και υπομονετική, ενώ είναι καλοί γνώστες του οδικού δικτύου των τριών κρατών. Τέλος η γνώση της τουρκικής και της ρωσικής γλώσσας τους βο­ηθά στη γρήγορη εξυπηρέτηση στα τελωνεία και το κυριότερο στο να συνεννοούνται με τους επιβάτες.

Κλείνοντας να αναφέρουμε, ως γενική εικόνα, ότι οι υποδομές της Τουρκίας, όσον αφορά το οδικό της δίκτυο βρίσκονται σε εξαι­ρετική κατάσταση και είναι εφάμιλλες των καλύτερων ευρωπαϊ­κών κρατών. Τα 1.500 χιλιόμετρα καλύπτονται σε δρόμο με δυο ή και τρεις λωρίδες ανά κατεύθυνση, καλής ποιότητας άσφαλτο και με πολλά οργανωμένα καταστήματα. Εντυπωσιακό είναι ότι για όλη αυτή την απόσταση το λεωφορείο πληρώνει μόνο 20 ευ­ρώ ενώ σε μια αντίστοιχη ελληνική διαδρομή το κόστος φτάνει τα 91 ευρώ.

Στη Γεωργία οι υποδομές βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης, κα­θώς έχει κατασκευαστεί ένα μέρος του αυτοκινητόδρομου και τα έργα προχωρούν. Η διαδρομή είναι σαφώς πιο δύσκολη γιατί γίνε­ται ανάβαση σε τμήμα του Καυκάσου, όπου το χειμώνα σημειώνο­νται έντονες χιονοπτώσεις.

Οι υποδομές στην Αρμενία βρίσκονται σε αποσύνθεση και η χώρα προσπαθεί να ανασυνταχθεί. Οι δρόμοι αποτελούν μεγάλο αγκάθι, καθώς το οδικό δίκτυο στο μεγαλύτερο μέρος του βρίσκε­ται σε βουνό και το οδόστρωμα είναι σε κακή κατάσταση.

Σημείο αναφοράς αποτελούν οι εντατικοί και αυστηροί έλεγχοι που γίνονται στα τελωνεία όλων των κρατών, Ελλάδας, Τουρκίας, Γεωργίας και Αρμενίας, για την καταπολέμηση της παράνομης μεταφοράς διαφόρων προϊόντων. Γενικά θα σας συνιστούσαμε πριν οργανώσετε ένα ταξίδι στα κράτη αυτά, να ενημερωθείτε από συναδέλφους που δουλεύουν στη γραμμή ή από τα τελωνεία ποια προϊόντα μπορεί να μεταφέρει ο κάθε επιβάτης ή εσείς στο λεωφορείο σας, για να μην εκτεθείτε σε δυσάρεστες καταστάσεις. Για παράδειγμα στην είσοδο στην Αρμενία απαγορεύονται μεγά­λες ποσότητες φαρμάκων ενώ κατά την είσοδο προς Γεωργία και Τουρκία, κυρίως τσιγάρα και αλκοολούχα ποτά.

Όσον αφορά το ταξίδι προς Αρμενία θεωρούμε ότι είναι μια αξέ­χαστη εμπειρία για τον υποψήφιο ταξιδιώτη. Πρώτα απ' όλα αξί­ζουν την επίσκεψή σας σημαντικές πόλεις της Τουρκίας, όπως η Κωνσταντινούπολη και οι πόλεις του Πόντου, Σαμψούντα, Τραπεζούντα και Κερασούντα. Στη Γεωργία το Βατούμι και η Τιφλίδα είναι επίσης δυο τουριστικές πόλεις με αρκετά ενδιαφέροντα αξιοθέατα. Τέλος, η Αρμενία πρόκειται να σας συναρπάσει χειμώ­να-καλοκαίρι και αποτελεί έναν διαφορετικό και φιλόξενο προο­ρισμό. Στο Ερεβάν όπως επίσης και σε πολλές άλλες πόλεις και χωριά, ο επισκέπτης συναντά αρκετές ομορφιές με ιδιαίτερη έμ­φαση βέβαια στις επιβλητικές εκκλησίες και τα μοναστήρια.