Νόμος 4313/14
Ακόμη ένα νομοθέτημα για τις Οδικές Μεταφορές και τα επαγγελματικά αυτοκίνητα προστέθηκε στο σημερινό ισχύον πλαίσιο προκειμένου –με μια σειρά υπουργικών αποφάσεων που θα ακολουθήσουν– να ρυθμιστούν ορισμένα εκκρεμή θέματα ή να ικανοποιηθούν αιτήματα του Κλάδου των Μεταφορέων, των Logistics, αλλά και του εμπορίου. Ορισμένες πάντως ρυθμίσεις ήταν επιβαλλόμενες από τις Κοινοτικές διατάξεις και έπρεπε ήδη να έχουν νομοθετηθεί. Εδώ, θα σχολιάσουμε τις σπουδαιότερες ρυθμίσεις, αυτές που συνιστούν σημαντική αλλαγή από το μέχρι σήμερα καθεστώς λειτουργίας των οχημάτων, αλλά σε κάθε περίπτωση, εσείς διαβάστε προσεκτικά το σχετικό κείμενο για το νέο νόμο που δημοσιεύεται στις επόμενες σελίδες.
Ελεύθερα προϋποθέσεων τα ΦΙΧ κάτω των 2,5 τόνων
Απελευθερώνεται τελείως η αγορά ενός vanette, δηλαδή μικρού επαγγελματικού ΦΙΧ μέχρι 2,5 τ. μικτού βάρους. Αυτό σημαίνει ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να επιλέξει την αγορά ενός μικρού βαν αντί ενός επιβατικού και να το αγοράσει ελεύθερα, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να αποδεί-ξει επαγγελματική ιδιότητα ή κάποιο χρηματικό ποσό τζίρου από την επαγγελματική του δραστηριότητα, όπως ίσχυε μέχρι πρόσφατα. Ομοίως απελευθερώνεται και η έλξη ρυμουλκουμένων από ελαφρά φορτηγά μέχρι 3,5 τόνους, ως προς τα μεταφερόμενα προϊόντα. Θα μπορεί δηλαδή ένα αγροτικό να μεταφέρει ξύλα ή ελιές, ενώ ο ιδιοκτήτης του μπορεί να είναι εργολάβος οικοδομών ή υδραυλικός. Παράλληλα καταργείται (αποτελούσε μέχρι τώρα ελληνική πατέντα), η κατηγορία των 4 τόνων (μέχρι 4 τόνους ή πάνω από 4 τόνους) και ορίζεται αυτό που ισχύει σε όλη την ΕΕ, δηλαδή η κατηγορία των 3,5 τόνων, κάτω από την οποία είναι τα βαν (van) και πάνω είναι τα φορτηγά (trucks). Ο κάθε πολίτης μπορεί να αγοράσει ένα όχημα μικτού βάρους μέχρι 3.500 κιλά εξασφαλίζοντας τα πλεονεκτήματα της σχετικής νομοθεσίας (άδεια Β' κατηγορίας, μη υποχρέωση ταχογράφου κ.α.) ή βαρύτερο των 3,5 τόνων για να θεωρείται φορτηγό με δικαίωμα ακόμη και διεθνών μεταφορών.
Μίσθωση Έργου
Αν και τα κόμιστρα έχουν ήδη απελευθερωθεί, ο νέος νόμος επαναλαμβάνει ότι αυτά συμφωνούνται ελεύθερα μεταξύ μεταφορέα και πελάτη, προσθέτοντας όμως ότι αυτή η συμφωνία έχει χαρακτήρα μίσθωσης έργου και εφαρμόζονται οι διατάξεις του εμπορικού νόμου (άρθρα 97 μέχρι 107) που αναφέρονται στο «αγωγιατήριο» (όπως αποκαλείτο πριν πολλές δεκαετίες η σχετική σύμβαση) καθώς και στις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων, κάτι που προσδίδει αυξημένη ισχύ στη φορτωτική.
Τα διόδια ξεχωριστά
Πιο σημαντικό ωστόσο, θεωρείται η αναγραφή ξεχωριστά του κόστους των διοδίων που περιλαμβάνονται στη διαδρομή της μεταφοράς, κάτι που το απαιτούσαν οι μεταφορείς προκειμένου να είναι σε θέση να απαιτούν από τον πελάτη την καταβολή σε μετρητά τουλάχιστον του κόστους των διοδίων που πλέον όλοι γνωρίζουμε ότι έχει εκτοξευτεί στα ύψη και δεν ήταν δυνατόν να πληρώνεται άμεσα από τον Μεταφορέα και κατόπιν, για το συνολικό ποσό, να λαμβάνει μεταχρονολογημένη και μακράς λήξεως επιταγή. Αυτή η ρύθμιση και η αναγραφή γενικά των όρων που συμφωνούνται στο συμφωνητικό λειτουργεί θετικά και για τις δύο πλευρές. Ο μεν μεταφορέας αναλαμβάνει την ευθύνη εκτέλεσης συγκεκριμένης υπηρεσίας, ο δε φορτωτής-πελάτης την υποχρέωση καταβολής του τιμήματος με συγκεκριμένο διακανονισμό.
Δίκοπο Μαχαίρι
Το σχόλιό μας: Aν το μέτρο της είσπραξης των διοδίων, δεν εφαρμοστεί αυστηρά και χαλαρώσει, αυτή η χαλάρωση θα αποβεί δραματική σε βάρος του μεταφορέα. Ο απλός πολίτης, που θα βλέπει το φορτηγό στον παράδρομο θα σκέφτεται αυτά που είπε (και τα καταδικάσαμε) ο υπουργός, ότι τάχα εισπράττουν τα διόδια, αλλά πηγαίνουν από τον παράδρομο για να τα καρπωθούν και να σταματήσουν στα καφενεία. Συμπέρασμα: Το μέτρο είναι δίκοπο μαχαίρι για τους αυτοκινητιστές, οι οποίοι να θυμίσουμε το ζητούσαν οι ίδιοι. Για την αξιοποίηση πάντως του μέτρου, και την ξεχωριστή σε μετρητά προείσπραξη των διοδίων, απαιτείται η καθολική εφαρμογή του από τους μεταφορείς στο σύνολό τους, χωρίς εξαιρέσεις. Αλλά η εμπειρία, το γνωρίζετε άλλωστε, έχει δείξει, ότι εξαιτίας του εξοντωτικού μεταξύ των μεταφορέων ανταγωνισμού, το μέτρο θα βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο να οδηγηθεί σε χαλάρωση. Μακάρι, βέβαια, να διαψευστούμε...
Μικτά Κλιμάκια
Το δεύτερο σοβαρό αίτημα που ικανοποιείται με τον καινούργιο νόμο είναι οι έλεγχοι των φορτηγών. Εμείς λέμε των αλλοδαπών κυρίως φορτηγών, μια και ο νομοθέτης δεν θα μπορούσε να το αναφέρει έτσι ακριβώς. Προκειμένου λοιπόν να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της μη νόμιμης μεταφοράς εντός της Ελλάδας από τα αλλοδαπά φορτηγά (ξένα ή ελληνικών συμφερόντων), οι έλεγχοι εντείνονται, όπως ακριβώς ζητούσαν οι μεταφορείς μας. Στις Αρχές Ελέγχου, τώρα προστίθενται και τα Μικτά Κλιμάκια Ελέγχου Δήμων Παραμεθόριων Περιοχών (ΜΚΕ–ΔΠΠ), πέρα των γνωστών μας κλιμακίων των αυτοκινητόδρομων, ενώ σε αντικατάσταση της πρώην ΥΠΕΔΕ, προστίθενται στις Αρχές Ελέγχου εκτός από το ΣΔΟΕ και η Γενική Γραμματεία Δημόσιων Εσόδων. Μια επισήμανση: Τα έσοδα από τα επιβαλλόμενα πρόστιμα θα πηγαίνουν στο Δήμο που ανήκει το παραμεθόριο Κλιμάκιο και από αυτά θα πληρώνονται τα μέλη του. Το σχόλιό μας: H δυνατότητα σύστασης των Κλιμακίων και η απόδοσή τους, θεωρούμε ότι θα είναι συνάρτηση του ύψους της αμοιβής των μελών του κλιμακίου, αλλά και των γνώσεων που θα διαθέτουν, στην ικανότητά τους δηλαδή να ελέγξουν αποτελεσματικά το εισερχόμενο φορτηγό. Παρά το γεγονός ότι ο νομοθέτης έχει προβλέψει την εκπαίδευσή τους, πιθανολογούμε ότι αυτό δεν θα φέρει αποτέλεσμα για τον απλό λόγο ότι το πλέγμα των νομοθεσιών (εθνικής- κοινοτικής-τρίτων χωρών), είναι τόσο σύνθετο που δεν θα μπορούσε να γίνει κατανοητό στα πλαίσια ενός σεμιναρίου. Την ίδια στιγμή, αυτή η έλλειψη επαρκών γνώσεων σε συνδυασμό με την ευθυνοφοβία που αυτή (η έλλειψη γνώσεων) θα προκαλεί στα μέλη του κλιμακίου, θα τα οδηγεί στην «ανώδυνη» τακτική της επιβολής προστίμων για το όχημα (χαλασμένο το πίσω φαναράκι) και η νομιμότητα της μεταφοράς, που είναι το ζητούμενο, θα παραμένει εκτός ελέγχου. Το έργο το γνωρίζουμε και μάλλον θα το ξαναδούμε και στα σύνορα. Για να διαψευστούμε (μακάρι) και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι έλεγχοι στα σύνορα, απαιτείται μακρά και επίμονη εκπαίδευση, καθώς και η υποχρέωση διενέργειας συγκεκριμένων – υποχρεωτικά – ελέγχων, όπως άλλωστε ζητούν και οι Κοινοτικές Αρχές που επεξεργάζονται στατιστικά τα στοιχεία ελέγχων. Τα άτομα δε που θα εκπαιδευτούν πρέπει να έχουν κίνητρα για να παραμείνουν στη θέση τους και όχι να μετακινηθούν την επόμενη εβδομάδα στην αποκομιδή των σκουπιδιών ή στις παράνομες σταθμεύσεις των επιβατικών.
Περιθώρια Ανάπτυξης Υπάρχουν
Αρκετά επίσης ενδιαφέροντα στοιχεία θα διαβάσετε στην έρευνα που δημοσιεύουμε στην ενότητα των Logistics. Ανάμεσά τους και η επισήμανση, ότι τα φορτηγά ΔΧ αναλαμβάνουν μόνο το 20% των Οδικών Μεταφορών με το 80% να εκτελείται από τα ΦΙΧ, γεγονός που ερμηνεύεται ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης των δημόσιων Μεταφορών. Για να αυξηθεί όμως το μερίδιο των ΦΔΧ, θα πρέπει να γίνουν ορισμένα σοβαρά βήματα, με κυριότερο την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων των ΦΔΧ και το όφελος που προκύπτει για τον φορτωτή από την χρήση τους συνολικά ή συνδυαστικά με δικά του φορτηγά ΦΙΧ ή με άλλα μεταφορικά μέσα. Τέτοιες ενέργειες γίνονται από τις μεγάλες μεταφορικές εταιρείες, οι οποίες μπορούν και προτείνουν ολοκληρωμένες προτάσεις στους υποψηφίους πελάτες τους. Δεν κάνουν όμως το ίδιο και οι μικρές μεταφορικές ή οι μεμονωμένοι μεταφορείς. ́Ισως να μην είναι σε θέση να το κάνουν. Στην ίδια έρευνα, παρουσιάζονται οι μεταφορές στην Ελλάδα, κατά 40% ακριβότερες από εκείνες της ΕΕ. Και τα δύο θέματα είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και σίγουρα θα μας απασχολήσουν και στα επόμενα τεύχη.
Το Μέλλον ήρθε νωρίτερα
"Λεωφορείο Αστικού Τύπου επιτρέπεται να κυκλοφορεί επί της οδού χωρίς την παρουσία οδηγού επ ́ αυτού...". Με την παραπάνω φράση που περιλαβάνεται στο άρθρο 48, σίγουρα ο νέος νόμος 4313/14 θα μείνει στην ιστορία. Για δεκαετίες στο μέλλον οι νομοθέτες θα επικαλούνται το παραπάνω άρθρο για τη ρύθμιση κυκλοφοριακών θεμάτων που έχουν να κάνουν με τα αυτο-οδηγούμενα οχήματα, αυτά που θα κυκλοφορούν στους δρόμους μόνα τους χωρίς οδηγό. Αυτή η νομοθετική ρύθμιση ήρθε νωρίτερα από το μέλλον για έναν γνωστό στους αναγνώστες μας λόγο: Σε λίγες εβδομάδες, στα Τρίκαλα θα κινηθεί το πρώτο αυτο-οδηγούμενο λεωφορείο, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος (βλέπε τεύχος Τ&Τ 314-Ιούνιος 2014). Αν και η κίνησή του θα είναι πιλοτική, θα πρέπει να υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο, αφού μέχρι τώρα όλη η νομοθεσία συνδέει την κυκλοφορία των οχημάτων με τους οδηγούς. Και για όσους ανυπομονούν να μάθουν πώς το λεωφορείο θα κυκλοφορήσει μόνο του, πώς θα αναχωρήσει από την αφετηρία, θα αλλάξει λωρίδα, πώς θα πλησιάζει τις στάσεις και θα απο-επιβιβάζει επιβάτες, πώς θα αποφεύγει τους πεζούς, που πετάγονται ξαφνικά στο δρόμο, ή το ταξί που θα κρατάει τη δεξιά λωρίδα, πώς γενικά θα εκτελεί απροβλημάτιστα και με ασφάλεια το δρομολόγιό του υπάρχει απάντηση: Χρέη οδηγού, αλλά και υπευθύνου έναντι του νόμου της κίνησης του αυτόνομου λεωφορείου είναι ο ελεγκτής και διαχειριστής της κυκλοφορίας του, ο οποίος θα το παρακολουθεί μέσω μόνιτορ, θα το κατευθύνει, θα διακόπτει την πορεία του όταν θα το κρίνει απαραί- τητο, θα παρακολουθεί την από-επιβίβαση των επιβατών και γενικά θα έχει τις ευθύνες που θα είχε ο οδηγός αν βρισκόταν στο όχημα. Αλλά γιατί να έχουμε αυτο-οδηγούμενα οχήματα; Τι θα γίνουν οι οδηγοί; Πριν από σας για σας, έχουμε ρωτήσει τους υπευθύνους ανάπτυξης των αυτο-οδηγούμενων (ή αυτόνομων), οχημάτων. Η απάντηση που πήραμε ήταν: «Μα φυσικά, για περισσότερη ασφάλεια». Όσο για τους οδηγούς, την απάντησή την ξέρετε κιόλας. Θα λέγονται «διαχειριστές κυκλοφορίας αυτόνομων οχημάτων» ή κάπως έτσι... Όλες οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο νέο νόμο δημοσιεύονται στις επόμενες σελίδες, ενώ οι ρυθμίσεις που αφορούν στα λεωφορεία και στις επιβατικές μεταφορές δημοσιεύονται στην ενότητα «Πούλμαν & Λεωφορείο».
Ευχές εν μέσω αναταράξεων
Με σοβαρές αναταράξεις εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων περνάμε στην καινούργια χρονιά πάνω στην οποία είχαμε εναποθέσει ελπίδες ανάκαμψης, μετά από έξι δύσκολα χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι θα έχουμε μια ομαλή εργασιακή, κοινωνική και οικονομική πορεία στο χρόνο που μόλις μπήκαμε ο οποίος έχει και αυτός 12 μήνες. Ας μη του στερήσουμε κανέναν. Η χώρα μας χρειάζεται 12 δημιουργικούς μήνες, ανεξάρτητα, πώς ο καθένας μας ερμηνεύει τα πολιτικά τεκταινόμενα και όσα αυτά μας επιφυλάσσουν. Eυχόμαστε, λοιπόν, σε όλους εσάς τους αναγνώστες μας ένα δημιουργικό, εποικοδομητικό, ένα καλύτερο νέο έτος, με υγεία και χαρά σε σας και τις οικογένειές σας.
Καλή Χρονιά και πάντα καλοτάξιδοι!
