Όλο και πιο συχνά συναντά κανείς σήμερα μεγάλου μήκους συρμούς των 76 τόνων μικτού βάρους στους δρόμους της Φινλανδίας, όπου και βρεθήκαμε για να δούμε από κοντά, πόσο ρεαλιστική είναι η χρήση και κυκλοφορία τέτοιων συρμών σε πολύ απαιτητικό οδικό δίκτυο. Ειδικότερα, από το 2013 όταν και η κυβέρνηση της σκανδιναβικής χώρας υιοθέτησε πρόταση του Υπουργείου Μεταφορών, να επιτραπεί –με κάποιους περιορισμούς, όχι όμως σημαντικούς– η κίνηση φορτηγών στους 76 τόνους μικτού στο οδικό δίκτυο της χώρας, παρουσιάζει ανοδικές τάσεις.
Φουσκάτο, τετραξονικό FH 750
Τα δύο οχήματα της δοκιμής, πέρα από τις διαστάσεις τους, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ως προς τη διαμόρφωση του σασί, των αξόνων και της ανάρτησης. Πρόκειται για ένα Volvo FH 16-750 για χρήση σε υλοτομικές εργασίες, κι ένα χωματουργικό Polar της τοπικής εταιρείας Sisu. Ο συρμός με το Volvo αποτελείται από ένα τετραξονικό φορτηγό με τον κινητήρα D16K, χωρητικότητας 16,1 λίτρων ισχύος 750 hp και μέγιστης ροπής 3.550 Nm και ένα συρόμενο με 5 άξονες. Σύμφωνα λοιπόν, με τη νέα νομοθεσία στη Φινλανδία, δύο είναι οι προϋποθέσεις για να κινείται κάποιος νόμιμα στον δρόμο με όχημα 76 τόνων μικτού: να υπάρχουν (τουλάχιστον) 9 άξονες, και ότι, τουλάχιστον το 65% της μάζας του τρέιλερ να κατανέμεται σε άξονες που φέρουν διπλά ελαστικά.
Το FH16 της δοκιμής μας φέρει σειρά τεχνικών χαρακτηριστικών εξειδικευμένων για οχήματα που μεταφέρουν ξυλεία. Πρώτο και κυριότερο, το μονό, 8x4 φορτηγό φέρει φουλ πνευματική ανάρτηση (φούσκες) με δυνατότητα ανύψωσης τόσο του 2ου όσο και του 4ου άξονα. Τα φουσκάτα φορτηγά γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή στη Μεταφορά ξυλείας, με τη Volvo που κατέχει ένα 50% της αγοράς στη Φινλανδία να ανακοινώνει ότι, το 85% των φορτηγών για παρόμοια χρήση που ταξινομεί φέρουν ανάρτηση αέρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, πέντε χρόνια πριν, το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνούσε το 5%.
Ο λόγος της κυριαρχίας των φουσκάτων φορτηγών είναι απλός. Λόγω των ακραίων κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα, και της οδήγησης σε επιφάνειες με ιδιαίτερα χαμηλό συντελεστή πρόσφυσης, οι οδηγοί μπορούν να αυξάνουν την πρόσφυση των κινητήριων αξόνων ανασηκώνοντας, ανάλογα με τις περιστάσεις, τους μη κινητήριους. Επίσης, ο οδηγός μπορεί αδειάζοντας από πεπιεσμένο αέρα την ανάρτηση του ενός κινητήριου άξονα, να αυξήσει αν θέλει το επίπεδο πρόσφυσης του άλλου.
Στη Φινλανδία, τα παρόμοιας διαμόρφωσης φορτηγά που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία ξύλου, αντιπροσωπεύουν μία αγορά της τάξης των 150 με 250 μονάδων κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, αυτά τα οχήματα αντικαθίστανται κάθε 5 χρόνια, και καλύπτουν μεταξύ 150.000 και 250.000 χιλιόμετρα το χρόνο.
Μεταφέροντας ξυλεία από τα δάση του Βορρά
Αναφορικά με άλλες ιδιαιτερότητες των δύο φορτηγών της δοκιμής, το «750» της Volvo φέρει στο αυτοματοποιημένο κιβώτιο I-Shift ένα ειδικό λογισμικό για την αλλαγή των σχέσεων, που έχει εξελιχθεί για ακραίων απαιτήσεων μεταφορικές εφαρμογές.
Οι συνηθισμένες διαδρομές στις οποίες κινείται το Volvo περιλαμβάνουν στενούς έως… ακατάλληλους (για όχημα τέτοιων διαστάσεων) δασικούς δρόμους. Το FH16 φέρει επίσης σύστημα συγκράτησης σε ανωφέρειες (Hill Holder), «sand splitter»/μισές για να αυξάνεται η πρόσφυση, και γερανό για την τοποθέτηση των κορμών. Δε λείπει το νέο ηλεκτροϋδραυλικό σύστημα διεύθυνσης VDS (Volvo Dynamic Steering) το οποίο, αποδεικνύεται πολύ χρήσιμο σε δρόμους με κομμάτια πάγου διάσπαρτα στο οδόστρωμα.
Είναι σίγουρα εντυπωσιακό ότι, τα πλεονεκτήματα του VDS που έχουμε δει σε πιο ήπιες συνθήκες χρήσης είναι ακόμη πιο τονισμένα εδώ. Το ηλεκτρονικά ελεγχόμενο ηλεκτρικό μοτέρ που έχει τοποθετηθεί πάνω στον άξονα του τιμονιού, συνεργάζεται με τα «παραδοσιακά» υδραυλικά συστήματα της υποβοήθησης και κάνει χιλιάδες υπολογισμούς ανά δευτερόλεπτο. Με αυτό τον τρόπο, όλες οι κακοτεχνίες και ανωμαλίες του οδοστρώματος αντισταθμίζονται αυτόματα, χωρίς ο οδηγός να κάνει το παραμικρό. Οι μικροδιορθώσεις στο τιμόνι για να μείνει το όχημα στον ίσιο δρόμο δεν είναι απαραίτητες αφού τα ηλεκτρονικά δίνουν εντολή στα υδραυλικά του συστήματος διεύθυνσης για αυτόματη αντιστάθμιση των τρανταγμάτων.
Στη διάρκεια της δοκιμής, το κύριο χαρακτηριστικό ήταν η ευκολία με την οποία κινούμασταν σε πολύ στενούς δασικούς δρόμους –το VDS είναι «όλα τα λεφτά». Παρά τα συνολικά 24 μέτρα μήκους του συνδυασμού που οδηγήσαμε, καθώς και το υψηλό κέντρο βάρους –το ύψος ήταν στα 4,4 μέτρα– δεν αντιμετωπίσαμε την παραμικρή δυσκολία. Ο τεράστιος συρμός με τους 9 άξονες επεδείκνυε συνεχώς υψηλή κατευθυντικότητα, κάτι που πιστεύουμε πως οφείλεται στο τρέλειρ με τους 5 άξονες με διπλάv ελαστικά, που ακολουθούσε το φορτηγό χωρίς να «χορεύει».
Ουσιαστικά, στη Φινλανδία περάσαμε μία κανονική μέρα στη δουλειά: Κινηθήκαμε από τα κεντρικά της εταιρείας στο Πουντασγιάρβι (700 χιλιόμετρα βόρεια του Ελσίνκι), προς ένα αρκτικό πευκοδάσος και πάλι πίσω.
Για τα δεδομένα της περιοχής, ο καιρός ήταν πολύ ήπιος –ηλιοφάνεια και μείον 17 βαθμοί Κελσίου. Συνομιλώντας με ντόπιους, πολύ έμπειρους οδηγούς, καταλάβαμε ότι, οι πλέον απαιτητικές συνθήκες, ακόμη και για τον πλέον έμπειρο, είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Από τη μία όταν η θερμοκρασία είναι γύρω στο μηδέν, οπότε και όλοι οι δρόμοι μεταβάλλονται σε πίστες πατινάζ, κι έπειτα, σε συνθήκες βαθιάς κατάψυξης δηλαδή, όταν το θερμόμετρο κάνει «βουτιά» στους μείον 35 με 40 βαθμούς Κελσίου. Στη δεύτερη περίπτωση, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι ακόμη και η γόμα των χειμερινών ελαστικών που «φοράνε» όλα τα φορτηγά εδώ, σκληραίνει διαρκώς (χωρίς φυσικά να ζεσταίνεται) και η πρόσφυση απλά δεν υπάρχει.
Στο δρόμο με το φινλανδικό φορτηγό
Αυτό που δεν περιμένεις οδηγώντας το Sisu Polar 10x4, είναι η ευελιξία και η ευκολία στο μανουβράρισμα που, οφείλονται στους τρεις συνολικά άξονες «τιμόνι». Ο πρώτος άξονας στρίβει σε γωνία έως και 30ο, ο δεύτερος 16ο, και ο πέμπτος 13ο (στην αντίθετη κατεύθυνση). Με τη διαμόρφωση του φορτηγού της δοκιμής, η ακτίνα στροφής για τον συρμό των 21,89 μέτρων είναι 12,5 μέτρα. Σε ανώμαλες επιφάνειες με «μπάλες» χιονιού και πάγου, ή και στο μανουβράρισμα, το σύστημα Servotwin της Mercedes βοηθά σημαντικά το όχημα των 76 τόνων μικτού. Το γνωστό σύστημα με την ηλεκτρονική υποβοήθηση αυξάνει σημαντικά την άνεση για τον οδηγό που δεν «παλεύει» με το τιμόνι, και βελτιώνει την οδική συμπεριφορά του Sisu.
Σημαντικό στοιχείο αύξησης της παραγωγικότητας, ασφάλειας και εκμετάλλευσης αποδεικνύεται και το πολύ δυνατό μηχανόφρενο του κινητήρα ΟΜ 473. Με ισχύ πέδησης 475 kW, υποκαθιστά τα συμβατικά φρένα στο 90% των περιπτώσεων, όπως διαπιστώσαμε στη διάρκεια του δρομολογίου. Επίσης, ενώ η ανάρτηση είναι μηχανική σε όλους τους άξονες, η άνεση στην άσφαλτο ήταν σε υψηλά επίπεδα. Το Sisu Polar διατίθεται σε δύο ύψη πλαισίου/ κοιλοδοκών, στα 300 και 460 χιλιοστά, με την τελευταία επιλογή να έχει να κάνει με πολύ βαριές εφαρμογές.
Τώρα και 80 τόνοι στα 33 μέτρα
Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα από τη γενικευμένη αύξηση του μέγιστου επιτρεπόμενου μικτού φορτίου δείχνει να ικανοποιεί τους μεταφορείς της Φινλανδίας, που σκοπεύουν να δοκιμάσουν και μεγαλύτερα μεγέθη.
Τα 76τονα οχήματα με τους 9 άξονες δεν είναι τα μεγαλύτερα που κυκλοφορούν στη χώρα. Μόλις πρόσφατα το Υπουργείο Μεταφορών της χώρας και ο τοπικός οργανισμός για την οδική ασφάλεια (Trafi) εξέδωσαν από κοινού 5 ειδικές άδειες για συρμούς 33 μέτρων και 80 τόνων μικτού στην εταιρεία Speed, και μία άδεια για όχημα 31 μέτρων και 94 τόνων μικτού στην εταιρεία Orpe. Και οι έξι άδειες επιτρέπουν την κίνηση των οχημάτων αυτών, πιλοτικά, σε συγκεκριμένες διαδρομές. Να σημειωθεί ότι, ήταν οι μεταφορικές που ζήτησαν τις άδειες και πως εκκρεμούν άλλες 10 με 15 για παρόμοιων διαστάσεων οχήματα.
Η εταιρεία Speed έχει πέντε συρμούς των 33 μέτρων που εκτελούν δρομολόγια μεταξύ των λιμανιών Ελσίνκι και Κότκα προς πόλεις του Βορρά και τα ανατολικά της χώρας. Τα συγκεκριμένα οχήματα μπορούν να κινούνται σε 5 προκαθορισμένες από το Υπουργείο διαδρομές, μήκους 120 έως 200 χιλιομέτρων. Αυτοί οι συνδυασμοί μπορούν να μεταφέρουν είτε δύο «Jumbo» κοντέινερ των 40 ποδιών, είτε 4 συνηθισμένα των 20 ποδιών.
