Με το σκεπτικό ότι τα ελαστικά αποτελούν τα μόνα σημεία επαφής των οχημάτων με το δρόμο αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία τους, ιδιαίτερα μάλιστα την περίοδο του χειμώνα.
Οι κατασκευαστές ελαστικών, ακολουθώντας την κοινοτική οδηγία, κάνουν λόγο για δείκτη πρόσφυσης σε «βρεγμένο δρόμο» και αναφέρονται στην απόσταση ακινητοποίησης του οχήματος σε βρεγμένο οδόστρωμα.
Ωστόσο, οι αυτοκινητιστές συνδέουν το χειμώνα με τρεις λέξεις: Γλίτσα, χιόνι, πάγος. Τρία στοιχεία που αντιμετωπίζονται κατά κύριο λόγο από την επιδεξιότητα και την εμπειρία των οδηγών και δευτερευόντως από τα ελαστικά τους. Για την αντιμετώπιση ενός επικίνδυνου οδοστρώματος προέχει η χαμηλή ταχύτητα και η σωστή χρήση του βοηθητικού συστήματος πέδησης, του κλαπέτου (μηχανόφρενου) ή του ριτάρντερ ή και των δύο όταν είναι διαθέσιμα, σε συνδυασμό με μια μικρή σχέση στο σασμάν και με προσεγμένες, βελούδινες κινήσεις του τιμονιού.
Από κει και πέρα, ναι, τα ελαστικά έρχονται να αυξήσουν την ασφάλεια των βαρέων οχημάτων, όταν αυτά κινούνται σε δύσκολο τερέν. Και αντίθετα, αν τα ελαστικά είναι «φαλακρά» ή ακατάλληλα επαυξάνουν δραματικά τον κίνδυνο ατυχήματος παρά την εμπειρία του οδηγού.
Στοιχεία Πρόσφυσης
Πραγματικά, όταν τα ελαστικά διαθέτουν υψηλό δείκτη πρόσφυσης συμβάλλουν όχι μόνο στη συντομότερη και ασφαλέστερη ακινητοποίηση του ατυχήματος, αλλά και στη βελτιωμένη οδική συμπεριφορά του φορτηγού ή του λεωφορείου.
Όπως φαίνεται και στην ετικέτα που συνοδεύει κάθε ελαστικό, ο δείκτης πρόσφυσης έχει μια ταξινόμηση από το Α μέχρι το G. Mε δείκτη Α το όχημα ακινητοποιείται στη μικρότερη απόσταση πάνω σε βρεγμένο οδόστρωμα, ενώ με δείκτη G ακινητοποιείται σε μεγάλη απόσταση με τις ίδιες συνθήκες.
Ωστόσο, αρκετοί αυτοκινητιστές, συνδέουν την απόσταση του πέλματος με τον «μπαγκλαβά» όπως λένε και κατά πόσο αυτό είναι φθαρμένο (φαλακρό) ή όχι. Αυτό, ισχύει, αλλά είναι ο ένας παράγοντας. Σπουδαιότερος παράγοντας είναι το υλικό, το μίγμα από το οποίο έχει κατασκευαστεί το ελαστικό. Φανταστείτε, αλήθεια, τη σόλα του παπουτσιού σας να μην είναι από ένα είδος ελαστικού, αλλά από πλαστικό και να πρέπει να περπατήσετε στο χιόνι ή στον πάγο. Πώς θα ήταν τα ελαστικά του αυτοκινήτου σας, αν δεν είχαν κόμυ (καουτσούκ) και ήταν μόνο από νάυλον;
Επομένως, πρωταρχικής σημασίας είναι το υλικό του πέλματος. Περισσότερος όγκος καουτσούκ σημαίνει αυξημένη πρόσφυση. Λιγότερο καουτσούκ και περισσότερο νάυλον σημαίνει μειωμένη πρόσφυση. Επιπρόσθετα το ελαστικό θα πρέπει και να υποστηρίζεται από μέσα, από το εσωτερικό του. Συγκεκριμένα, το πέλμα σταθεροποιείται και ενισχύεται από πολλαπλές στρώσεις ινών – σαν λεπτές χορδές – που βρίσκονται στο εσωτερικό του και τις βλέπουμε σε περιπτώσεις γδαρσίματος του πέλματος.
Με τη σειρά τους, αυτά τα πλέγματα των ινών σταθεροποιούνται από το ειδικής σύνθεσης μείγμα γόμας το οποίο βρίσκεται από τη μέσα πλευρά του ελαστικού και είναι αυτό το οποίο κρατάει αποτελεσματικά τον αέρα μέσα στο λάστιχο διατηρώντας ταυτόχρονα και την πίεσή του. Τα πλαϊνά του πέλματος, αν και αποτελούνται από το ίδιο μείγμα, έχουν τη δική τους έξτρα ενίσχυση, ώστε να ανταποκρίνονται στα πρόσθετα βάρη που δέχονται στις στροφές, αλλά και να αντέχουν στις καταπονήσεις κατά την κίνηση του οχήματος εκτός δρόμου. Κρισιμότερο υλικό είναι τα λεγόμενα λινά, τα οποία αποτελούν ένα ενιαίο ακτινωτό πλέγμα από τις ίνες χάλυβα και οι οποίες συνδέονται με τη στεφάνη αποτελούμενη και αυτή από ατσάλινα σύρματα. Λινά και στεφάνη είναι ο σκελετός του ελαστικού ο οποίος πρέπει να είναι υψηλής αντοχής ανάλογης με τις φορτίσεις που ορίζεται ότι μπορεί να δεχτεί.
Σχεδιασμός πέλματος
Ένα σημαντικό επίσης σημείο για την αποτελεσματική ή μη βελτίωση της πρόσφυσης είναι ο σχεδιασμός του πέλματος. Ζητούμενο των κατασκευαστών είναι η διατήρηση χαμηλών θερμοκρασιών. Οι θερμοκρασίες αυτές προκύπτουν από την επαφή του ελαστικού με το οδόστρωμα, την ταχύτητα του οχήματος και το βάρος που ασκείται πάνω στα ελαστικά λόγω του απόβαρου και του μικτού φορτίου των φορτηγών.
Τόσο η ταχύτητα, όσο και το βάρος ανεβάζουν τη θερμοκρασία των ελαστικών. Δεύτερη πηγή θερμότητας είναι τα ακραξόνια τα οποία, περιστρεφόμενα, ανεβάζουν θερμοκρασία την οποία μέσω των ζαντών, τη μεταφέρουν στα ελαστικά.
Οι κατασκευαστές, προβάλλουν συχνά διάφορα σχέδια πελμάτων υποστηρίζοντας, ότι μεταξύ των άλλων πλεονεκτημάτων, διατηρούν χαμηλή τη θερμοκρασία των ελαστικών, κάτι το οποίο δύσκολα μπορεί να διαπιστώσει ο καταναλωτής και ιδιοκτήτης του οχήματος. Ουσιαστικός επίσης παράγοντας πρόσφυσης, είναι το σχέδιο του πέλματος και η χάραξή του σε «μπαγκλαβάδες» όπως συνηθίζουν να λένε οι αυτοκινητιστές. Κάθε κατασκευαστής υποστηρίζει ότι το δικό του ελαστικό προσφέρει αποτελεσματική πρόσφυση και κράτημα στο βρεγμένο οδόστρωμα χάρη στη σχεδίαση του πέλματος, τις αυλακώσεις του, το βάθος των αυλακώσεων και το γεωμετρικό σχήμα τους σε σχέση με την εμπρόσθια κίνηση του οχήματος. Αναφέρουν για παράδειγμα (οι κατασκευαστές) ότι με το ένα ή το άλλο όχημα και σκάλισμα, δημιουργούνται οι κατάλληλες αυλακώσεις που διώχνουν το νερό μειώνοντας την επίδραση του φαινομένου της υδρολίσθησης. Ομοίως στα πλεονεκτήματα του σκαλίσματος συχνά αναφέρονται και τα πετραδάκια καθώς ορισμένα σχέδια δεν τα συγκρατούν ανάμεσα στις αυλακώσεις. Πρόκειται για στοιχεία που δεν είναι εύκολα να τα διαπιστώσουν οι αυτοκινητιστές, οι οποίοι πάντως θα πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίζουν τα πέλματα των ελαστικών που προορίζονται για τιμόνι και εκείνα που προορίζονται για τον άξονα (ή άξονες) κίνησης.
Επειδή, λοιπόν, είναι δύσκολο για τον αυτοκινητιστή να έχει εικόνα των πλεονεκτημάτων που όλοι οι κατασκευαστές προβάλλουν, θα πρέπει:
- Κατ' αρχήν να εμπιστεύεται την ετικέτα σήμανσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναφέρεται στην πρόσφυση με το σήμα της βροχής και με ταξινόμηση από Α μέχρι G.
- Να δίνετε προτεραιότητα στο δείκτη πρόσφυσης σε σχέση με τους άλλους δύο δείκτες θορύβου και οικονομίας (θα αναφερθούμε σε αυτούς σε άλλο άρθρο).
- Να τηρείτε τις αποστάσεις ασφαλείας και να ρυθμίζετε την ταχύτητα του οχήματός σας – φορτηγού ή λεωφορείου – σε σχέση με τις συνθήκες του δρόμου και τη μάζα (μικτό βάρος). Μην ξεχνάτε ποτέ, ότι άλλο είναι το βρεγμένο οδόστρωμα και άλλο εκείνο με γλίτσα, με πάγο ή χιόνι. Στα τρία τελευταία η πρόσφυση μειώνεται δραματικά.
- Ανεξάρτητα από τα ελαστικά που «φοράτε» να δουλεύετε μηχανόφρενο, ριτάρντερ και χαμηλές σχέσεις στο σασμάν. Φρένο μόνο για την τελική ακινητοποίηση του οχήματος, όταν αυτό κινείται σε επικίνδυνο οδόστρωμα.
- Να ελέγχετε τακτικά την πίεση των ελαστικών σας και να μην υπάρχουν διαφοροποιήσεις στα ελαστικά του ίδιου άξονα.
- Ποτέ μη χρησιμοποιείτε λάστιχα του άξονα κίνησης στο τιμόνι και αντίθετα. Μη βάλετε ελαστικά άλλης διάστασης και μη παραμελείτε τα ελαστικά του επικαθήμενου ή του συρόμενου.
- Η πρόσφυση συνδέεται τεχνικά με το μίγμα του ελαστικού και κυρίως με τον όγκο του καουτσούκ. Ωστόσο, ελαστικά με μεγάλο ποσοστό καουτσούκ είναι συνήθως και ακριβότερα. Τα νάυλον ελαστικά δεν έχουν καλή πρόσφυση, είναι όμως πιο φθηνά.
- Να θυμάστε τέλος, ότι: Η πρόσφυση του ελαστικού είναι βασικό στοιχείο ασφάλειας για ένα όχημα, όμως η προσεκτική οδήγηση, η διατήρηση αποστάσεων ασφαλείας και, κυρίως, η σωστή λειτουργία του συστήματος επιβράδυνσης του οχήματος ελαχιστοποιούν κάθε κίνδυνο.
