Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση των κατευθυντήριων οδηγιών που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σενάρια μεταφορών στο πλαίσιο οδικής μεταφοράς επιβατών από αποσπασμένους ή μη αποσπασμένους οδηγούς, θα θέλαμε επιπλέον να σας κοινοποιήσουμε την Οδηγία (ΕΕ) 2020/1057 για την απόσπαση οδηγών στις οδικές εμπορευματικές μεταφορές, τους ελέγχους ταχογράφου επισημαίνοντας ταυτόχρονα τα θέματα που αφορούν σε επιβατικές μεταφορές.
Υπενθυμίζεται ότι από 2 Φεβρουαρίου 2022 ξεκίνησε η εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2020/1057, με την οποία εντάσσεται ο τομέας των οδικών μεταφορών στο καθεστώς της απόσπασης εργαζομένων και αφορά στους οδηγούς που απασχολούνται από μεταφορικές επιχειρήσεις οι οποίες είναι εγκατεστημένες σε χώρες της ΕΕ και διενεργούν μεταφορές σε άλλα κράτη – μέλη.
Πρακτικές ερωτήσεις και σωστές απαντήσεις
Α. Πότε ένας οδηγός θεωρείται αποσπασμένος και πότε όχι στις επιβατικές μεταφορές Ειδικότερα, όσον αφορά τις επιβατικές μεταφορές:
Σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας σε συνδυασμό με τις οδηγίες 96/71/ΕΚ και 2014/67/ΕΚ, αποσπασμένος θεωρείται ο οδηγός που πραγματοποιεί διεθνείς οδικές μεταφορές στο έδαφος κράτους μέλους ΕΕ άλλου από το ΚΜ εγκατάστασης της επιχείρησης ιδίως στις ακόλουθες κατηγορίες μεταφορών:
i) Ενδομεταφορές (cabotage): εθνικές μεταφορές που εκτελούνται σε προσωρινή βάση εντός του εδάφους κράτους μέλους υποδοχής
ii) Διασυνοριακές μεταφορές: μεταφορές μεταξύ κρατών – μελών, ή κράτους – μέλους και τρίτης χώρας, όπου καμία από τις δύο χώρες δεν είναι η χώρα εγκατάστασης του μεταφορέα
· Δεν θεωρείται αποσπασμένος ένας οδηγός όταν εκτελεί διμερείς μεταφορές επιβατών.
· Επίσης, δεν θεωρείται αποσπασμένος ένας οδηγός όταν εκτελεί τις ακόλουθες πράξεις:
1) Διμερείς διεθνείς μεταφορές (διεθνής τακτική ή έκτακτη μεταφορά επιβατών) όταν ο οδηγός:
- Επιβιβάζει επιβάτες στο κράτος μέλος όπου είναι εγκατεστημένος ο μεταφορέας (κράτος μέλος εγκατάστασης) και τους αποβιβάζει σε άλλο κράτος μέλος ή τρίτη χώρα·
- Παραλαμβάνει επιβάτες σε κράτος μέλος ή τρίτη χώρα και τους αποβιβάζει στο κράτος μέλος εγκατάστασης· ή
- Παραλαμβάνει και αποβιβάζει επιβάτες στο κράτος μέλος εγκατάστασης με σκοπό τη διεξαγωγή τοπικών εκδρομών σε άλλο κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1073/2009.
Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται και τα κάτωθι:
2) περιορισμένες πρόσθετες δραστηριότητες επιβίβασης ή/και αποβίβασης επιβατών (δηλαδή, μη διμερείς διεθνείς μεταφορές όπως περιγράφονται παραπάνω) που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο διμερών μεταφορών στα κράτη μέλη ή τρίτες χώρες που ο οδηγός διασχίζει
3) Διέλευση (transit) μέσω της επικράτειας κράτους μέλους χωρίς επιβίβαση ή αποβίβαση επιβατών.
Επιπλέον, από τις 2 Φεβρουαρίου 2022, ημερομηνία από την οποία οι οδηγοί απαιτείται, να καταγράφουν χειροκίνητα τα δεδομένα διέλευσης των συνόρων, η εξαίρεση για τις διμερείς μεταφορές επιβατών που προβλέπεται στην παρ. 1 εφαρμόζεται επίσης όταν, επιπλέον της διμερούς μεταφοράς επιβατών, ο οδηγός επιβιβάζει επιβάτες μία φορά ή/και αποβιβάζει επιβάτες μία φορά σε κράτη μέλη ή τρίτες χώρες από τις οποίες διέρχεται ο οδηγός, υπό την προϋπόθεση ότι ο οδηγός δεν παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών μεταξύ δύο σημείων εντός του κράτους μέλους διέλευσης. Το ίδιο ισχύει και για το ταξίδι της επιστροφής.
Η εξαίρεση αυτή για επιπλέον δραστηριότητες που ορίζεται στην παρ. 2 εφαρμόζεται μόνο μέχρι την ημερομηνία από την οποία οι ευφυείς ταχογράφοι που είναι συμβατοί με την απαίτηση καταγραφής διελεύσεων των συνόρων και συμπληρωματικών δραστηριοτήτων, απαιτείται να τοποθετηθούν στα οχήματα για τα οποία εκδίδεται άδεια κυκλοφορίας για πρώτη φορά σε κράτος μέλος. Από την ημερομηνία αυτή, η εξαίρεση για επιπλέον δραστηριότητες που ορίζεται στην παρ. 2 ισχύει αποκλειστικά για τους οδηγούς που χρησιμοποιούν οχήματα εφοδιασμένα με ευφυείς ταχογράφους.
Προκειμένου να εκτιμηθεί εάν μια διεθνής μεταφορά τακτικών μεταφορών είναι διμερής ή όχι, είναι σκόπιμο να εκτιμηθεί εάν οι επιβάτες μπορούν να επιβιβαστούν και/ή να αποβιβαστούν σε μια δεδομένη στάση (στο πλαίσιο κατεχόμενης άδειας μεταφοράς σε άλλο κράτος μέλος), και όχι εάν επιβάτες όντως επιβιβάζονται και/ή αποβιβάζονται σε αυτή τη στάση. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που επιτρέπει στον μεταφορέα να γνωρίζει εκ των προτέρων αν πρέπει να υποβάλει δήλωση απόσπασης ή όχι και ο οδηγός να γνωρίζει αν είναι αποσπασμένος ή όχι.
Επίσης, η Οδηγία (ΕΕ) 2020/1057, στο άρθρο 1, παράγραφοι 11 και 12, προσδιορίζει τις διοικητικές απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν οι φορείς εκμετάλλευσης για να αποδείξουν τη συμμόρφωση με τους κανόνες για την απόσπαση οδηγών (άρθρα 12 έως 17 της κυα ενσωμάτωσης).
Β. Υποχρεώσεις του μεταφορέα πριν κατά και μετά την απόσπαση
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατίθενται συνοπτικά, οι διοικητικές υποχρεώσεις του μεταφορέα πριν, κατά και μετά την απόσπαση.
Πριν από την απόσπαση, ο μεταφορέας:
- Θα υποβάλλει δήλωση απόσπασης στις αρχές του κράτους μέλους στο οποίο είναι αποσπασμένος ο οδηγός
- το αργότερο κατά την έναρξη της απόσπασης
- χρησιμοποιώντας την πολύγλωσση τυποποιημένη φόρμα της δημόσιας διεπαφής που είναι συνδεδεμένη με το σύστημα πληροφοριών για την εσωτερική αγορά (IMI).
Για την υποβολή της δήλωσης γίνεται χρήση της διαδικτυακής πύλης δήλωσης απόσπασης στον εξής σύνδεσμο: https://www.postingdeclaration.eu/landing .
Ο ιστότοπος περιλαμβάνει συχνές ερωτήσεις καθώς επίσης και εκπαιδευτικά βίντεο που εξηγούν βήμα-βήμα πώς να τον χρησιμοποιήσετε. Οι οδικοί μεταφορείς που πρέπει να συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ΕΕ για την απόσπαση οδηγών, θα πρέπει να ανεβάζουν τις δηλώσεις απόσπασης στο(στα) Κράτος(η) Μέλη όπου θα αποσπαστούν οι οδηγοί τους. Μέσω του ίδιου ιστότοπου μπορούν να λαμβάνουν αιτήματα και να υποβάλλουν έγγραφα στο(στα) Κράτος(η) Μέλη όπου έχουν αποσπαστεί οι οδηγοί τους.
Σημειώνεται πως οι μεταφορείς πρέπει πρώτα και για μία μόνο φορά να δημιουργήσουν ένα λογαριασμό προφίλ στην διαδικτυακή πύλη της Ε.Ε. στον παρακάτω σύνδεσμο: https://ecas.ec.europa.eu/cas/eim/external/register.cgi
Περιεχόμενο της δήλωσης απόσπασης:
1. Ταυτότητα του χειριστή, τουλάχιστον με τη μορφή του αριθμού της κοινοτικής άδειας όπου αυτός ο αριθμός είναι διαθέσιμος·
2. Στοιχεία επικοινωνίας του διαχειριστή μεταφορών ή άλλου υπεύθυνου επικοινωνίας στο κράτος μέλος εγκατάστασης για επαφή με τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους υποδοχής στο οποίο οι υπηρεσίες παρέχονται και να αποστέλλουν και να λαμβάνουν έγγραφα ή ειδοποιήσεις·
3. Ταυτότητα του οδηγού, διεύθυνση της κατοικίας και αριθμός της άδειας οδήγησής του
4. Ημερομηνία έναρξης της σύμβασης εργασίας του οδηγού και το εφαρμοστέο σε αυτήν δίκαιο.
5. Προβλεπόμενη ημερομηνία έναρξης και λήξης της απόσπασης.
6. Πινακίδες κυκλοφορίας των μηχανοκίνητων οχημάτων.
7. Υπηρεσίες μεταφοράς που εκτελούνται (μεταφορά εμπορευμάτων, μεταφορά επιβατών, διεθνείς μεταφορές ή ενδομεταφορές).
Κατά τη διάρκεια της απόσπασης ο μεταφορέας:
Διασφαλίζει ότι οι οδηγοί έχουν στη διάθεσή τους τα ακόλουθα έγγραφα:
- αντίγραφο της δήλωσης απόσπασης που υποβάλλεται μέσω ΙΜΙ, σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή·
- Αποδεικτικά στοιχεία των μεταφορικών εργασιών που πραγματοποιούνται στο κράτος μέλος υποδοχής, όπως π.χ.
- μια εξουσιοδότηση (τακτική μεταφορά επιβατών) ή ένα έντυπο ταξιδιού (έκτακτη μεταφορά επιβατών)·
- τα αρχεία του ταχογράφου (και ιδίως τα σύμβολα των χωρών των κρατών μελών στην οποία ο οδηγός πραγματοποίησε μεταφορικές εργασίες).
Μετά την απόσπαση, ο μεταφορέας οφείλει:
- Nα διατηρεί ενημερωμένες τις δηλώσεις ανάρτησης στη δημόσια διεπαφή που είναι συνδεδεμένη με το ΙΜΙ.
- Tο αργότερο οκτώ εβδομάδες μετά τη λήψη αιτήματος από το κράτος μέλος υποδοχής, αποστολή μέσω της δημόσιας διεπαφής που συνδέεται με το ΙΜΙ τα ζητούμενα έγγραφα, όπως:
- τις εγγραφές του ταχογράφου, συμπεριλαμβανομένων των συμβόλων των χωρών.
- αποδεικτικά στοιχεία των μεταφορικών εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στο κράτος μέλος υποδοχής·
- έγγραφα σχετικά με την αμοιβή του οδηγού για την περίοδο της απόσπασης
- τη σύμβαση εργασίας ή ισοδύναμο έγγραφο κατά την έννοια του άρθρου 3 της Οδηγίας 91/533/ΕΟΚ του Συμβουλίου 15.
- Δελτία χρόνου εργασίας που σχετίζονται με την εργασία του οδηγού.
Γ. Καθ’ οδόν έλεγχοι
Για τη διαδικασία των καθ’ οδόν ελέγχων επισημαίνονται τα ακόλουθα:
(α) Ελέγχονται οδηγοί οχημάτων μεταφορικών επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν ελέγχονται για συμμόρφωση με την Οδηγία 2020/1057 οι οδηγοί οχημάτων επιχειρήσεων τρίτων χωρών εκτός ΕΕ, χωρών ΕΟΧ (Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν), Ελβετίας ή Ηνωμένου Βασιλείου.
Επίσης, κατόπιν διευκρινίσεων που δόθηκαν από την Ε. Επιτροπή, δεν έχουν εφαρμογή στις μεταφορές για ίδιο λογαριασμό, ως εκ τούτου ελέγχονται μόνον οδηγοί που απασχολούνται από μεταφορικές επιχειρήσεις και όχι οι αυτοαπασχολούμενοι, όπως διευκρινίζεται παρακάτω.
(β) Ελέγχονται κυρίως οι οδηγοί που πραγματοποιούν ενδομεταφορές του Κανονισμού 1073/2009 και μη διμερείς διεθνείς μεταφορές.
Οι αρχές ελέγχου, για να διαπιστώσουν εάν μια μεταφορά εμπίπτει ή όχι στις εξαιρέσεις, ζητούν μόνο τις καταγραφές του ταχογράφου και τις αποδείξεις για τις μεταφορές που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα.
(γ) Δεν ελέγχονται οι αυτοαπασχολούμενοι οδηγοί. Οι αρχές καθ’ οδόν ελέγχου, για να διαπιστώσουν εάν ο οδηγός είναι αυτοαπασχολούμενος, εξετάζουν τα στοιχεία της επιχείρησης που διαθέτει το όχημα, όπως φαίνονται στην κοινοτική άδεια, για να διαπιστώσουν εάν ταυτίζονται με τα στοιχεία του οδηγού όπως φαίνονται στα νομιμοποιητικά του έγγραφα. Εάν τα στοιχεία επιχείρησης και οδηγού δεν ταυτίζονται και ο οδηγός δεν αποδεικνύει με άλλο τρόπο ότι είναι αυτοαπασχολούμενος, η αρχή ελέγχου θεωρεί ότι υπάρχει σχέση απασχόλησης και γίνεται έλεγχος απόσπασης. Επίσης,
Ο οδηγός που πληροί τις ανωτέρω προϋποθέσεις, δηλαδή είναι οδηγός/συνοδηγός σε όχημα μεταφορικής επιχείρησης ΕΕ που πραγματοποιεί ενδομεταφορές και δεν είναι αυτοαπασχολούμενος, θεωρείται αποσπασμένος και υποχρεούται να επιδεικνύει στον καθ’ οδόν έλεγχο δήλωση απόσπασής του στην Ελλάδα. Οι αρχές καθ’ οδόν ελέγχου ζητούν την επίδειξη της δήλωσης απόσπασης, ελέγχουν την γνησιότητά της και την ορθότητα των στοιχείων της και, εάν διαπιστώσουν παράβαση, συντάσσουν την διαπιστωτική πράξη και επιβάλλουν τα διοικητικά πρόστιμα του άρθρου 15 παρ. 3 κυα Φ451/107877/2022. Κατά των διαπιστωτικών πράξεων και των πράξεων επιβολής προστίμου του άρθρου 15 χωρούν οι προβλεπόμενες για κάθε αρχή ελέγχου διοικητικές προσφυγές που ισχύουν για παραβάσεις του ν.3446/2006.
Η γνησιότητα της δήλωσης απόσπασης ελέγχεται επιτόπου από τα όργανα ελέγχου με σάρωση του κωδικού QR της δήλωσης μέσω φορητής συσκευής (κινητό, tablet) που έχει σύνδεση στο διαδίκτυο. Η δήλωση απόσπασης μπορεί να επιδειχθεί στις αρχές ελέγχου σε έντυπη ή σε ηλεκτρονική μορφή (π.χ. στο κινητό του οδηγού). Επίσης, οι αρχές ελέγχου θα πρέπει να δίνουν στον οδηγό που δεν έχει μαζί του στο όχημα τη δήλωση απόσπασης την ευκαιρία να επικοινωνήσει με την επιχείρηση κατά τη διάρκεια του ελέγχου για να του σταλεί η δήλωση ηλεκτρονικά. Αυτονόητο είναι ότι η δήλωση που τελικά θα επιδειχθεί στην αρχή ελέγχου πρέπει να έχει υποβληθεί πριν τον έλεγχο. Υπόδειγμα της δήλωσης απόσπασης όπως εκδίδεται επί του παρόντος από την διαδικτυακή πύλη Road transport posting declaration portal, https://www.postingdeclaration.eu/landing όπου υποβάλλονται οι δηλώσεις, είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Οι δηλώσεις που έχουν ήδη εκδοθεί με την προηγούμενη μορφή γίνονται επίσης δεκτές.
Διευκρινίζουμε ότι οι αρχές καθ’ οδόν ελέγχου του άρθρου 10 της κυα δεν έχουν πρόσβαση ούτε στο ΙΜΙ, δηλαδή το Σύστημα Πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά – Ενότητα για την Απόσπαση όπου έχει πρόσβαση μόνο η Επιθεώρηση Εργασίας, ούτε στην διαδικτυακή πύλη υποβολής των δηλώσεων απόσπασης. Μπορούν όμως να αποκτήσουν γενική ενημέρωση για το περιεχόμενο των δηλώσεων απόσπασης και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων από την ιστοσελίδα με τις Συχνές Ερωτήσεις https://www.postingdeclaration.eu/help .
Ο έλεγχος τήρησης της ελληνικής εργατικής νομοθεσίας για το χρονικό διάστημα της απόσπασης στην Ελλάδα πραγματοποιείται από τις αρμόδιες αρχές της Επιθεώρησης Εργασίας, οι οποίες ενημερώνονται για τα ευρήματα του οδικού ελέγχου με την διαδικασία του άρθρου 15 παρ. 3 (ε) της κυα και προβαίνουν στις δικές τους ενέργειες σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 4 και 16 της κυα Φ451/107877/2022.
Για την ενημέρωση των αρχών ελέγχου και των επιχειρήσεων έχει δημιουργηθεί ενημερωτική ιστοσελίδα στο Υπουργείο μας στη θέση https://www.yme.gr/metafores/apospasi-odigon , η οποία ανανεώνεται και συμπληρώνεται διαρκώς. Οι αρχές ελέγχου παρακαλούνται να ανατρέχουν στην ανωτέρω σελίδα και ιδίως στις Ερωτήσεις και Απαντήσεις (σενάρια απόσπασης) και στις Συχνές Ερωτήσεις της Ε. Επιτροπής που δίνουν κατευθύνσεις για θέματα οδικών ελέγχων.
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και η Επιθεώρηση Εργασίας παρακαλούνται για τις ενέργειές τους για την εφαρμογή της κυα Φ451/107877/2022 και ιδίως για τις ενέργειες πληροφόρησης του άρθρου 11 της κυα. Παρακαλούμε για την ενημέρωσή σας και την εφαρμογή των ανωτέρω.
Δ. Πληροφοριακό υλικό-χρήσιμοι σύνδεσμοι
Για αναλυτική ενημέρωση σχετικά με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο για την απόσπαση των οδηγών τους, οι μεταφορικές επιχειρήσεις παρακαλούνται να ανατρέξουν στους ακόλουθους ενημερωτικούς συνδέσμους:
(1) Ευρωπαϊκή Ένωση:
https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=471&langId=en
https://europa.eu/youreurope/citizens/work/work-abroad/posted-workers/index_en.htm#national-websites
https://transport.ec.europa.eu/transport-modes/road/mobility-package-questions-and-answers_el
(2) Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων:
https://ypergasias.gov.gr/ergasiakes-scheseis/atomikes-ergasiakes-sxeseis/apospasi-ergazomenon/
(3) Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας (European Labour Authority - ELA) https://www.ela.europa.eu/el/node/400
(4) Κανάλι youtube (εκπαιδευτικά βίντεο για την πύλη της δήλωσης απόσπασης): https://www.youtube.com/channel/UC2VLQeRU2FQZxa43B9wQ10Q/videos
(5) Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών
www.yme.gr στη διαδρομή: Μεταφορές Απόσπαση Οδηγών
