Όπως είναι ήδη γνωστό από 2 Φεβρουαρίου 2022 ξεκίνησε η εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2020/1057, με την οποία εντάσσεται ο τομέας των οδικών μεταφορών στο καθεστώς της απόσπασης εργαζομένων και η οποία θεσπίζει τους ειδικούς κανόνες σχετικά με την Οδηγία 96/71/ΕΚ και την Οδηγία 2014/67/ΕΕ, (οι οποίες αφορούν την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών).
Η οδηγία αφορά στους οδηγούς που απασχολούνται από μεταφορικές επιχειρήσεις οι οποίες είναι εγκατεστημένες σε χώρες της ΕΕ και διενεργούν επιβατικές μεταφορές σε άλλα κράτη – μέλη. Δεν έχει εφαρμογή σε χώρες εκτός ΕΕ, στις χώρες του ΕΟΧ ή την Ελβετία.
Στις αλλαγές που εισήγαγε η οδηγία (ΕΕ) 2020/1057 περιλαμβάνονται:
• εξαίρεση από τους κανόνες γενικής απόσπασης που ισχύουν για τις ενδομεταφορές και τις διεθνείς μεταφορές, με εξαίρεση τη διαμετακόμιση, καθώς και τις «διμερείς μεταφορές» εμπορευμάτων και επιβατών)
• διοικητικοί κανόνες σχετικά με την απόσπαση οδηγών, τον έλεγχο και την επιβολή — οι μεταφορείς πρέπει να χρησιμοποιούν το σύστημα IMI για να διαβιβάζουν δηλώσεις απόσπασης καθώς και κάθε απαιτούμενη πληροφορία·
• κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων·
• «ευφυή επιβολή», η οποία υποχρεώνει τις χώρες της ΕΕ να ενσωματώσουν τον έλεγχο των κανόνων απόσπασης σε μια συνολική στρατηγική ελέγχου·
• κανόνες που διασφαλίζουν ότι η ενίσχυση των κανόνων απόσπασης για τους οδηγούς της ΕΕ δεν οδηγεί σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των μεταφορέων εκτός ΕΕ που διαθέτουν πρόσβαση στην αγορά οδικών μεταφορών της ΕΕ.
1. Πεδίο εφαρμογής
Σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας σε συνδυασμό με τις οδηγίες 96/71/ΕΚ και 2014/67/ΕΚ, αποσπασμένος θεωρείται ο οδηγός που πραγματοποιεί διεθνείς οδικές μεταφορές στο έδαφος κράτους-μέλους ΕΕ άλλου από το ΚΜ εγκατάστασης της επιχείρησης ιδίως στις ακόλουθες κατηγορίες μεταφορών:
i) Ενδομεταφορές (cabotage): εθνικές μεταφορές που εκτελούνται σε προσωρινή βάση εντός του εδάφους κράτους μέλους υποδοχής
ii) Διασυνοριακές μεταφορές: μεταφορές μεταξύ κρατών – μελών, ή κράτους – μέλους και τρίτης χώρας, όπου καμία από τις δύο χώρες δεν είναι η χώρα εγκατάστασης του μεταφορέα
Κατ’ εξαίρεση, ένας οδηγός δεν θεωρείται αποσπασμένος, όταν πραγματοποιεί:
1) Διεθνείς διμερείς επιβατικές μεταφορές (bilateral) από το κράτος-μέλος εγκατάστασης σε άλλο κράτος-μέλος ή τρίτη χώρα και αντίστροφα.
Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ως διμερής μεταφορά υπό διεθνή έκτακτη ή τακτική μεταφορά επιβατών, κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1073/2009, νοείται όταν ο οδηγός πραγματοποιεί οποιαδήποτε από τις ακόλουθες ενέργειες:
α) επιβιβάζει επιβάτες στο κράτος-μέλος εγκατάστασης και τους αποβιβάζει σε άλλο κράτος-μέλος ή τρίτη χώρα·
β) επιβιβάζει επιβάτες σε κράτος-μέλος ή τρίτη χώρα και τους αποβιβάζει στο κράτος-μέλος εγκατάστασης·ή
γ) επιβιβάζει και αποβιβάζει επιβάτες στο κράτος-μέλος εγκατάστασης για τους σκοπούς πραγματοποίησης τοπικών εκδρομών σε άλλο κράτος-μέλος ή τρίτη χώρα, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1073/2009.
Οι οδηγοί οφείλουν να αποδεικνύουν ότι εξαιρούνται από το καθεστώς της απόσπασης. Συνεπώς πρέπει να διατηρούν και να επιδεικνύουν σε περίπτωση καθ’ οδόν ελέγχου, τις αποδείξεις σχετικά με την εξαιρούμενη διεθνή μεταφορά (άδεια διενέργειας της γραμμής, βιβλίο φύλλα ελέγχου κ.λπ.).
2) Απλή διέλευση (transit) από το έδαφος κράτους μέλους
Οι διεθνείς μεταφορές υπό διαμετακόμιση (transit) μέσω του εδάφους κράτους-μέλους δεν συνιστούν περίπτωση απόσπασης. Οι ως άνω μεταφορές χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι ο οδηγός διέρχεται από το κράτος-μέλος χωρίς να προβαίνει σε επιβίβαση/αποβίβαση επιβατών, και ως εκ τούτου δεν υπάρχει σημαντικός δεσμός μεταξύ των δραστηριοτήτων του οδηγού και του κράτους-μέλους διέλευσης. Συνεπώς, το αν η παρουσία του οδηγού σε κράτος-μέλος θεωρείται ότι πραγματοποιείται στο πλαίσιο διαμετακόμισης δεν επηρεάζεται από στάσεις του ταξιδιού, παραδείγματος χάρη, για λόγους υγιεινής.
Οι οδηγοί οφείλουν να αποδεικνύουν ότι εξαιρούνται από το καθεστώς της απόσπασης. Συνεπώς, πρέπει να διατηρούν και να επιδεικνύουν σε περίπτωση καθ’ οδόν ελέγχου, τις αποδείξεις σχετικά με την εξαιρούμενη διεθνή μεταφορά (άδεια διενέργειας της γραμμής, άδεια transit κ.λπ.).
3) Αρχική ή τελική διαδρομή μιας συνδυασμένης μεταφοράς: όπως ορίζεται στην οδηγία 92/106/ΕΟΚ, εάν η οδική διαδρομή από μόνη της συνίσταται σε μία διεθνή διμερή μεταφορική διαδικασία. Οι οδηγοί οφείλουν να αποδεικνύουν ότι εξαιρούνται από το καθεστώς της απόσπασης. Συνεπώς πρέπει να διατηρούν και να επιδεικνύουν σε περίπτωση καθ’ οδόν ελέγχου, τις αποδείξεις σχετικά με την εξαιρούμενη διεθνή μεταφορά
4) Οι αυτοαπασχολούμενοι οδηγοί δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων.
Σε κάθε περίπτωση όμως είναι υποχρεωμένοι σε περίπτωση ελέγχου να έχουν μαζί τους τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα αποδεικνύουν πως είναι αυτοαπασχολούμενοι (πχ. άδεια κυκλοφορίας στο όνομά τους, ή καταστατικό ιδιοκτήτριας εταιρείας όπου θα φαίνονται ως νόμιμοι εκπρόσωποι κ.α.)
Οι επιχειρήσεις που πραγματοποιούν μη εξαιρούμενες επιβατικές μεταφορές σε άλλο ΚΜ ΕΕ (δηλαδή μεταφορές υπαγόμενες σε καθεστώς απόσπασης) θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εργατική νομοθεσία του κράτους-μέλους υποδοχής για τους αποσπασμένους οδηγούς. Ενδεικτικά, οι οδηγοί θα πρέπει να λαμβάνουν την ελάχιστη κατώτατη αποζημίωση του κράτους-μέλους στο οποίο παρέχουν υπηρεσία, εφόσον εμπίπτουν στο καθεστώς της απόσπασης. Η σχετική πληροφόρηση είναι διαθέσιμη από τους εθνικούς ιστοτόπους για την απόσπαση εργαζομένων των κρατών μελών υποδοχής, οι οποίοι είναι προσβάσιμοι μέσω της ιστοσελίδας “Your Europe” (https://europa.eu/youreurope/citizens/work/work-abroad/posted-workers/index_el.htm) επιλέγοντας το αντίστοιχο κράτος-μέλος.
2. Υποχρεώσεις μεταφορέα
Οι επιχειρήσεις και οι οδηγοί επιχειρήσεων εγκατεστημένων στην Ελλάδα που πρόκειται να πραγματοποιήσουν σε άλλα ΚΜ ΕΕ οδικές επιβατικές μεταφορές που δεν εξαιρούνται από το καθεστώς της απόσπασης, έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις:
1) Πριν την απόσπαση
Υποβολή δήλωσης απόσπασης στο κράτος μέλος που ο οδηγός είναι αποσπασμένος, το αργότερο κατά την έναρξη της απόσπασης, μέσω δημόσιας διασύνδεσης με το Σύστημα Πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά (ΙΜΙ). Για την υποβολή της δήλωσης γίνεται χρήση της διαδικτυακής πύλης δήλωσης απόσπασης στον εξής σύνδεσμο: https://www.postingdeclaration.eu/landing.
Ο ιστότοπος περιλαμβάνει συχνές ερωτήσεις καθώς επίσης και εκπαιδευτικά βίντεο που εξηγούν βήμα-βήμα πώς να τον χρησιμοποιήσετε. Οι οδικοί μεταφορείς που πρέπει να συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ΕΕ για την απόσπαση οδηγών, θα πρέπει να ανεβάζουν τις δηλώσεις απόσπασης στο(στα) Κράτος(η) Μέλη όπου θα αποσπαστούν οι οδηγοί τους. Μέσω του ίδιου ιστότοπου μπορούν να λαμβάνουν αιτήματα και να υποβάλλουν έγγραφα στο(στα) Κράτος(η) Μέλη όπου έχουν αποσπαστεί οι οδηγοί τους.
Σημειώνεται πως οι μεταφορείς πρέπει πρώτα και για μία μόνο φορά να δημιουργήσουν ένα λογαριασμό προφίλ στην διαδικτυακή πύλη της Ε.Ε. στον παρακάτω σύνδεσμο: https://ecas.ec.europa.eu/cas/eim/external/register.cgi
Μόνο εφόσον λάβουν τον μοναδικό κωδικό πρόσβασης θα μπορούν να κάνουν είσοδο στην πύλη ΙΜΙ για να δημιουργήσουν τον εταιρικό τους λογαριασμό, που θα τους επιτρέπει να κάνουν εγγραφή των οδηγών τους και να δημιουργήσουν τις δηλώσεις απόσπασης. Από τις 2 Φεβρουαρίου 2022 κι έπειτα, αυτή η πύλη γίνεται η μοναδική εφαρμογή, όπου οι εγγεγραμμένοι στην ΕΕ μεταφορείς πρέπει να υποβάλλουν τις δηλώσεις απόσπασης για τους οδηγούς τους στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ αντικαθιστώντας όλες τις εθνικές πύλες για την απόσπαση εργασίας οδηγών διεθνών μεταφορών
2) Κατά τη διάρκεια της απόσπασης
Εξασφάλιση ότι οι οδηγοί θα έχουν στη διάθεσή τους και θα επιδεικνύουν σε καθ’ οδόν ελέγχους:
- Αντίγραφο της δήλωσης απόσπασης
- Έγγραφα μεταφοράς που αποδεικνύουν το είδος της μεταφοράς εντός του ξένου κράτους– μέλους (CMR, φορτωτικές κτλ.)
- Καταγραφές του ταχογράφου. Υπενθυμίζουμε ότι από τις 2 Φεβρουαρίου 2022, καθίσταται υποχρεωτικό ο οδηγός να εισάγει χειροκίνητα το σύμβολο της χώρας στην οποία εισέρχεται αφού περάσει τα σύνορα ενός κράτους μέλους κατά την έναρξη της πρώτης στάθμευσής του, στο πλησιέστερο δυνατό σημείο ακινητοποίησης στα σύνορα ή αμέσως μετά από αυτά. Όταν η διέλευση πραγματοποιείται με πορθμείο/ σιδηρόδρομο, ο οδηγός εισάγει το σύμβολο της χώρας στον λιμένα ή τον σταθμό άφιξης.
3) Μετά την απόσπαση
Εφόσον ληφθεί αίτημα παροχής εγγράφων από το κράτος μέλος υποδοχής μέσω του ΙΜΙ, υποχρέωση αποστολής τους εντός οκτώ (8) εβδομάδων. Τέτοια έγγραφα είναι: εγγραφές ταχογράφων, δελτία αποστολής, έγγραφα σχετικά με την αμοιβή του οδηγού για την περίοδο απόσπασης, σύμβαση εργασίας, φύλλα χρόνου σχετικά με την εργασία του οδηγού, αποδείξεις πληρωμής των αμοιβών του οδηγού.
Για πιο αναλυτική ενημέρωση σχετικά με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο για την απόσπαση των οδηγών τους, οι επιχειρήσεις μπορούν να ανατρέξουν στους ακόλουθους ενημερωτικούς συνδέσμους:
(1) Ευρωπαϊκή Ένωση:
https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=471&langId=en
https://europa.eu/youreurope/citizens/work/work-abroad/posted-
Σημείωση: Η αντίστοιχη εγκύκλιος του υπ. Μεταφορών για τους οδηγούς φορτηγών έχει αναρτηθεί εδώ.
