Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε στις 17 Μαΐου 2023 προτάσεις για την πλέον φιλόδοξη και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ από την ίδρυσή της το 1968, με στόχο να απλουστεύσει σε μεγάλο βαθμό τις τελωνειακές διαδικασίες για τις επιχειρήσεις με την υιοθέτηση του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Πρόκειται για ένα πλαίσιο το οποίο θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές διασαφήσεις με μια εξυπνότερη προσέγγιση βάσει δεδομένων, από την οποία θα ωφεληθούν και οι μεταφορείς χάρη στην ελαχιστοποίηση του χρόνου αναμονής στα Τελωνεία και κατά συνέπεια τη μείωση της κατανάλωσης και τις ταχύτερες παραδόσεις.
Η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται στις τρέχουσες πιέσεις υπό τις οποίες λειτουργούν τα τελωνεία της ΕΕ, όπως η τεράστια αύξηση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, ο ταχέως αυξανόμενος αριθμός προτύπων της ΕΕ που πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ελέγχου στα σύνορα, καθώς και η μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα και οι κρίσεις. Θα καταστήσει το τελωνειακό πλαίσιο κατάλληλο για μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή εποχή και θα συμβάλει σε μια ασφαλέστερη και πιο ανταγωνιστική ενιαία αγορά.
Η μεταρρύθμιση απλουστεύει και εξορθολογίζει τις τελωνειακές απαιτήσεις υποβολής στοιχείων για τους εμπόρους, για παράδειγμα μειώνοντας τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών εισαγωγής, παρέχοντας μία ενιαία ενωσιακή διεπαφή και διευκολύνοντας την περαιτέρω χρήση των δεδομένων. Με τον τρόπο αυτόν συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της προέδρου κ. φον ντερ Λάιεν όσον αφορά τη μείωση των επιβαρύνσεων αυτών κατά 25 %, χωρίς να υπονομεύονται οι σχετικοί στόχοι πολιτικής.
Τελωνειακός κόμβος δεδομένων
Στη μεταρρυθμισμένη τελωνειακή ένωση της ΕΕ, οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να μεταφέρουν εμπορεύματα στην ΕΕ θα μπορούν να καταγράφουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους σε ένα ενιαίο διαδικτυακό περιβάλλον: στον νέο τελωνειακό κόμβο δεδομένων της ΕΕ. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αλληλεπιδρούν μόνο με μία ενιαία πύλη κατά την υποβολή των τελωνειακών τους πληροφοριών και θα πρέπει να υποβάλλουν δεδομένα μόνο μία φορά για πολλαπλές αποστολές.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν οι επιχειρηματικές διαδικασίες και οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι απολύτως διαφανείς, οι πλέον έμπιστοι έμποροι, οι έμποροι «Trust and Check» (εμπιστοσύνη και έλεγχος), θα μπορούν να θέτουν τα εμπορεύματά τους σε κυκλοφορία στην ΕΕ χωρίς καμία ενεργή τελωνειακή παρέμβαση. Η κατηγορία «Trust and Check» (εμπιστοσύνη και έλεγχος) ενισχύει το ήδη υφιστάμενο πρόγραμμα εγκεκριμένων οικονομικών φορέων (AEO) για έμπιστους εμπόρους.
Σύμφωνα με τις προτάσεις, ο κόμβος δεδομένων θα ανοίξει για αποστολές ηλεκτρονικού εμπορίου το 2028, ενώ θα ακολουθήσουν (σε προαιρετική βάση) άλλοι εισαγωγείς το 2032, με αποτέλεσμα άμεσα οφέλη και απλουστεύσεις. Οι έμποροι «Trust and Check» (εμπιστοσύνη και έλεγχος) θα μπορούν επίσης να εκτελωνίζουν όλες τις εισαγωγές τους στις τελωνειακές αρχές του κράτους μέλους στο οποίο είναι εγκατεστημένοι, ανεξαρτήτως του σημείου εισόδου των εμπορευμάτων στην ΕΕ. Η επανεξέταση του 2035 θα αξιολογήσει κατά πόσον η δυνατότητα αυτή μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εμπόρους όταν ο κόμβος θα είναι υποχρεωτικός,
από το 2038 και μετά.
Σημαντική πτυχή της τελωνειακής μεταρρύθμισης θα αποτελέσει η δυνατότητα παρεμπόδισης της εισόδου στην Ένωση μη ασφαλών ή παράνομων εμπορευμάτων, ενώ οι καταναλωτές δεν θα βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με κρυφές χρεώσεις ή απρόβλεπτα τελωνειακά έγγραφα κατά την άφιξη του δέματος. Ταυτόχρονα, η μεταρρύθμιση καταργεί το υφιστάμενο όριο που επιτρέπει την απαλλαγή των εμπορευμάτων αξίας κάτω των 150 ευρώ από δασμούς, γεγονός το οποίο εκμεταλλεύονται σε μεγάλο βαθμό οι απατεώνες. Έως και το 65 % των εν λόγω δεμάτων που εισέρχονται στην ΕΕ δηλώνονται επί του παρόντος ως χαμηλότερης αξίας, ώστε να αποφεύγονται οι εισαγωγικοί δασμοί.
Τέλος, η μεταρρύθμιση απλουστεύει και τον υπολογισμό των τελωνειακών δασμών για τα συνηθέστερα εμπορεύματα χαμηλής αξίας που αγοράζονται από χώρες εκτός της ΕΕ, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι χιλιάδες πιθανές κατηγορίες τελωνειακών δασμών σε τέσσερις μόνο.
Αυτό θα διευκολύνει πολύ τον υπολογισμό των τελωνειακών δασμών για τα μικρά δέματα και θα βοηθήσει τόσο τις πλατφόρμες όσο και τις τελωνειακές αρχές να διαχειρίζονται καλύτερα τις αγορές μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου που εισέρχονται στην ΕΕ, των οποίων ο αριθμός ανέρχεται σε ένα δισεκατομμύριο κάθε χρόνο. Θα εξαλείψει επίσης το ενδεχόμενο απάτης. Το νέο, ειδικά προσαρμοσμένο καθεστώς ηλεκτρονικού εμπορίου αναμένεται να αποφέρει πρόσθετα τελωνειακά έσοδα ύψους 1 δισ. ευρώ ετησίως.
