Η ευρωπαϊκή αγορά αστικών λεωφορείων με εναλλακτική –κυρίως ηλεκτρική– γραμμή μετάδοσης κίνησης, βρίσκεται πλέον στην εποχή της μαζικής αποδοχής από Δήμους, φορείς αστικών συγκοινωνιών και επιβατικό κοινό, και μετά από μία δεκαετία «ωρίμανσης» εξετάζουμε την κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, τους κερδισμένους της νέας πραγματικότητας, και τις όποιες τάσεις δείχνουν να παγιώνονται.
Μερικούς μήνες πριν, χάρη στα μοναδικά στοιχεία του συνεργάτη μας Wim Chatrou και την εταιρεία συμβούλων αυτοκινητοβιομηχανίας της οποίας ηγείται, είχαμε παρουσιάσει σε εκτενές άρθρο, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, την εικόνα της ευρωπαϊκής αγοράς λεωφορείων με μειωμένες εκπομπές ρύπων. Με τίτλο «Η δεκαετία που άλλαξε τις αστικές συγκοινωνίες», είχαμε αναλύσει τις τεκτονικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί
στο τοπίο των αστικών μετακινήσεων: «αρκεί», γράφαμε τότε, «μία ματιά στη δεκαετία 2012-2021: από τις (15!) συνολικά ταξινομήσεις στην Ευρώπη το 2012, το 2021 έκλεισε στις 3.282 μονάδες. Θα σκεφτεί κάποιος λογικό είναι, από το πουθενά, βρεθήκαμε σε σημαντικό αριθμό ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια: η αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων είναι σε φάση –τρόπος του λέγειν– μετάκαυσης αφού σε σχέση με το 2020 σημειώθηκε αύξηση 48%, η μεγαλύτερη σε οποιαδήποτε κατηγορία ακόμη κι από τα επιβατικά οχήματα. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, το μερίδιο αγοράς των αμιγώς ηλεκτρικών λεωφορείων άνω των 8 τόνων μικτού εκτοξεύθηκε στο 21,7%. Η περασμένη χρονιά σημαδεύτηκε από κάμποσες πρωτιές. Για πρώτη φορά τρεις ευρωπαϊκές χώρες έχουν να επιδείξουν ταξινομήσεις άνω των 500 μονάδων, με τη Γερμανία να προηγείται με 555 λεωφορεία, το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθεί με 540 και τη Γαλλία τρίτη με 512.»
Τώρα, έχοντας πλέον στη διάθεσή μας τις πανευρωπαϊκές ταξινομήσεις του 2022, μπορούμε να αποκτήσουμε εικόνα του κατά πόσο συνεχίζεται αυτή η τάση και στη δεύτερη πλέον δεκαετία παρουσίας των συγκεκριμένων οχημάτων στις πόλεις, ποιοι επωφελούνται, ποιοι χάνουν, αλλά και να συγκρίνουμε νούμερα και μερίδια αγοράς με τη χρονιά-ορόσημο για την αγορά λεωφορείου και πούλμαν –το 2019. Προτού προχωρήσουμε, δύο υποσημειώσεις: όλα τα στοιχεία που ακολουθούν, προέρχονται από τους καθ’ ύλη αρμόδιους κάθε χώρας, τους συνδέσμους εισαγωγέων και αντιπροσώπων, όπως η RDC (RAI Data Center στην Ολλανδία, η KBA (KraftfahrtBundesambt στη Γερμανία), κ.λπ. Έπειτα, όλα τα νούμερα αφορούν σε παραδόσεις οχημάτων που είναι ήδη στα χέρια πελατών. Δεν αναφέρονται, ούτε λαμβάνουν υπόψη τα λεγόμενα βιβλία παραγγελιών για το 2023, ή ακόμη και αργότερα. Οι χώρες που εξετάζονται (μετά, και περιλαμβανομένου του 2020) είναι οι
27 χώρες της ΕΕ, Νορβηγία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισλανδία και Ελβετία. Όπως όλα δείχνουν, την επόμενη φορά που θα εξετάσουμε τα πεπραγμένα –του 2023– οι προμήθειες λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θα έχουν αρχίσει να αφήνουν έντονο το αποτύπωμά τους στις στατιστικές των ταξινομήσεων.
Τι έγινε το 2022
Τα 4.152 ηλεκτρικά λεωφορεία (εκτός από τρόλεϊ), 2.018 υβριδικά λεωφορεία, 3.274 λεωφορεία CNG και 99 λεωφορεία υδρογόνου αθροίζουν συνολικά 9.543 λεωφορεία με εναλλακτική γραμμή κίνησης το 2022. Αυτή είναι χαμηλότερη επίδοση από τις 9.813 μονάδες του 2021 εξαιτίας κυρίως, του χαμηλότερου αριθμού των υβριδικών λεωφορείων. Αναλυτικά:
- Το 62,5% όλων των αστικών λεωφορείων το 2022 είχαν κάποιας μορφής εναλλακτική γραμμή κίνησης.
- Το 30% των αστικών λεωφορείων είχε μηδενικές εκπομπές (BEV και Υδρογόνο). Κοιτώντας το 15% της αντίστοιχης κατηγορίας το 2020 είναι κατανοητό ότι, σε 2 χρόνια το μερίδιο διπλασιάστηκε!
- Ο απόλυτος όγκος αμιγώς ηλεκτρικών λεωφορείων BEV αυξήθηκε από 3.282 το 2021 σε 4.152 το 2022, δηλαδή, συν 26,1%.
- Ο απόλυτος όγκος λεωφορείων CNG/LNG αυξήθηκε ελαφρά από 3.088 το 2021 σε 3.274 το 2022 (+6,1%) και βρίσκεται σε σταθερό επίπεδο από το 2020.
- Το μερίδιο CNG στο υπεραστικό τμήμα εξακολουθεί να αυξάνεται από 864 το 2021 σε 978 το 2022.
- Αξιοσημείωτη είναι η μεγάλη πτώση του όγκου των υβριδικών λεωφορείων από 3.285 σε 2.018 (-38,5%)
- Το Ηνωμένο Βασίλειο προηγείται πλέον στις ταξινομήσεις με συνολικά 685 ηλεκτρικά λεωφορεία (16,5%).
- Η Γερμανία είναι δεύτερη με συνολικά 581 ηλεκτρικά λεωφορεία (14,0%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία με 549 ηλεκτρικά λεωφορεία (13,2%).
- Η 4η χώρα, και άξια αναφοράς, είναι η Δανία με 381 ταξινομήσεις ηλεκτρικών λεωφορείων, και μερίδιο 9,2%.
Το «πάρκο» των ηλεκτρικών λεωφορείων που κυκλοφορούν στην Ευρώπη
Ενδεικτικό της κυρίαρχης τάσης, είναι το γεγονός ότι, πλέον, περισσότερα από 12.500 ηλεκτρικά αστικά λεωφορεία κυκλοφορούν τώρα στην Ευρώπη. Όπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα που δείχνει την κατανομή των ταξινομήσεων σε κατασκευαστές των συνολικά 12.653 ηλεκτρικών λεωφορείων που έχουν ταξινομηθεί την περίοδο 2012 έως και 2022 (σύνολο 11 ετών), είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.
Η BYD εμφανίζεται μεν δεύτερη με 1.410 ταξινομήσεις (11,1%) όμως είναι μακράν πρώτη αν συνυπολογιστούν και τα BYD ηλεκτρικά λεωφορεία σε συνεργασία με τον αμαξοποιό Alexander Dennis (465 μονάδες). Η Solaris διατηρεί υψηλό μερίδιο αγοράς με συνολικά 1.462 ηλεκτρικά λεωφορεία και μερίδιο αγοράς 11,6% και ακολουθεί η VDL Bus & Coach με συνολικά 1.313 λεωφορεία (μερίδιο 10,4%). Στις υπόλοιπες 603 ταξινομήσεις όπου αναγράφεται «άλλοι» περιλαμβάνονται κατασκευαστές όπως η Scania, η Guangtong Bus, η Temsa κ.λπ., καθώς και άλλοι 30 κατασκευαστές, εκ των οποίων οι 12 σταμάτησαν τη δραστηριότητά τους στο χώρο των οχημάτων γενικά.
Ως προς την κατανομή των 12.653 λεωφορείων, ανά χώρα, η Ολλανδία έχασε την πρωτιά από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο τώρα διαθέτει στόλο 1.835 ηλεκτρικών λεωφορείων. Η Γερμανία ακολουθεί κατά πόδας με 1.809 λεωφορεία (14,3%). Η Γαλλία είναι η 3η με 1.562 λεωφορεία και μερίδιο 12,3%, ακολουθούμενη από την Ολλανδία.
Αναφορικά με τα fuel cell, τα λεωφορεία υδρογόνου με κυψέλες καυσίμου, έχουν ταξινομηθεί το 2022 στην E.Ε των 27+Αγγλία, Ισλανδία, Νορβηγία και Ελβετία, συνολικά 99 λεωφορεία, ο αριθμός ήταν χαμηλότερος από το 2021, χρονιά κατά την οποία καταγράφηκαν 158 ταξινομήσεις λεωφορείων υδρογόνου. Η Solaris κυριαρχεί το 2022 με 54 μονάδες, ακολουθούμενη από την Caetano με 16, την Wrightbus με 11 εγγραφές κ.λπ. Την 1η Ιανουαρίου 2023, συνολικά 370 αστικά λεωφορεία με fuel cell κυκλοφορούσαν στην Ευρώπη. Στην εικόνα που δείχνει την κατανομή σε κατασκευαστές των 370 συνολικά κυκλοφορούντων λεωφορείων υδρογόνου που έχουν ταξινομηθεί την περίοδο 2012 έως και 2022 (σύνολο 11 ετών), η Van Hool εξακολουθεί να είναι ο ηγέτης της αγοράς με συνολικά 106 λεωφορεία υδρογόνου και μερίδιο αγοράς 28,6%. Αναδυόμενο αστέρι παραμένει η Solaris με 104 εγγραφές (28,1%) και ακολουθεί η Wrightbus με συνολικά 82 λεωφορεία (22,2%).
«Πόλεμος» και εντυπωσιακές ανακατατάξεις στις ταξινομήσεις
Η κινεζική Yutong κατέλαβε την πρώτη θέση στην αγορά ηλεκτρικών λεωφορείων το 2022 στην Ευρώπη. Παραδόξως, πρέπει να ειπωθεί, αν και τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για τον μεγαλύτερο κατασκευαστή λεωφορείων και πούλμαν του πλανήτη –ετήσιες ταξινομήσεις πέριξ των 30.000 μονάδων, επίδοση απλησίαστη ακόμη και από τους ευρωπαϊκούς κολοσσούς της βιομηχανίας λεωφορείου.
Στη δεύτερη και τρίτη θέση, δεν υπάρχουν ανακατατάξεις, και βρίσκουμε αντίστοιχα την κοινοπραξία των Alexander Dennis/ BYD και Daimler Buses. Η Iveco Bus και η VDL αναπτύσσονται παραπάνω από ικανοποιητικά, η Solaris υστερεί λίγο, μετά από δύο χρόνια στο τιμόνι της αγοράς ηλεκτρικών λεωφορείων, αλλά είχε μια επιτυχημένη χρονιά όσον αφορά τις πωλήσεις λεωφορείων κυψελών καυσίμου, καλύπτοντας περισσότερο από το ήμισυ της αγοράς, της οποίας ο συνολικός όγκος ωστόσο έχει μειωθεί (από 158 μονάδες το 2021 σε 99 πέρυσι).
Στη λίστα των εταιρειών με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην αγορά ηλεκτρικών λεωφορείων το 2022 στην Ευρώπη, προηγείται η Yutong με 479 ταξινομήσεις (+58% σε σχέση με το 2021), ακολουθούμενη από την BYD-Alexander Dennis με 465 ταξινομήσεις (+24%), και τη Mercedes με 405 ταξινομήσεις (+21%). Τέταρτη, με
σαφώς ανοδικές τάσεις, η Iveco Bus με 347 ταξινομήσεις.
Το 2022 γίναμε επίσης μάρτυρες της επιστροφής του ομίλου VDL, που μετά από μερικά χρόνια σταθερής πορείας, διπλασίασε τις ετήσιες πωλήσεις του στις 344 μονάδες. Από την άλλη, η Solaris περιέργως πέφτει στην 6η θέση, καθώς η πολωνική μάρκα πρωτοστατούσε στην αγορά ηλεκτρικών λεωφορείων το 2020 και το 2021.Κοιτάζοντας όμως την περίοδο 2012 – 2022, η Solaris εξακολουθεί να είναι ηγέτης στην αγορά με συνολικά
1.462 ταξινομήσεις ηλεκτρικών λεωφορείων και μερίδιο αγοράς 11,6%, ακολουθούμενη από την BYD και τη VDL. Οι Irizar, Bluebus και Ebusco, από την άλλη πλευρά, είχαν αρκετά μέτριες επιδόσεις το 2022. Ο Ισπανός κατασκευαστής είχε μεν σημαντικά (κατά 45%) λιγότερες ταξινομήσεις, αλλά το 2021 είχε πραγματικά… ξεπουλήσει, οπότε η πτώση θεωρείται λογική και εν πολλοίς αναμενόμενη.
Η Ebusco υποχωρεί 40%, αλλά κι εδώ υπάρχει εξήγηση: 90 μονάδες είχαν προγραμματιστεί για παράδοση το 2022 στο Βερολίνο, αλλά η παράδοση καθυστέρησε λόγω περιορισμών στην εφοδιαστική αλυσίδα (οι πρώτες μονάδες έφτασαν τελικά πριν από λίγες ημέρες). Ακολουθούν διάφοροι κατασκευαστές με 240 μονάδες, μεταξύ αυτών οι Higer, Rampini, Temsa, Alstom, Scania και 15 άλλοι κατασκευαστές, όπως σημειώνει ο Wim Chatrou από την Chatrou CME Solutions.
Η αγορά λεωφορείων CNG αναπτύσσεται στην κατηγορία interurban/intercity
Ο Wim Chatrou υπογραμμίζει ότι «ο απόλυτος αριθμός λεωφορείων CNG/LNG αυξήθηκε ελαφρά από 3.088 μονάδες το 2021 σε 3.274 το 2022 (+6,1%) και βρίσκεται σε σταθερό επίπεδο από το 2020». Αυτό που είναι ενδιαφέρον, «το μερίδιο των λεωφορείων CNG στο υπεραστικό (intercity) τμήμα της αγοράς, εξακολουθεί
να αυξάνεται από 864 οχήματα το 2021 σε 978 το 2022», αύξηση δηλαδή, +13%. Τέλος, όπως ήδη αναμενόταν από πέρυσι, το Ηνωμένο Βασίλειο οδηγεί τη λίστα των χωρών με περισσότερες ταξινομήσεις ηλεκτρικών λεωφορείων το 2022, με συνολικά 685 ηλεκτρικά λεωφορεία. Η Γερμανία είναι δεύτερη με συνολικά 581 ηλεκτρικά λεωφορεία και ακολουθεί η Γαλλία με 549 μονάδες. Οι ίδιες χώρες οδηγούν τη συνολική (πάρκο κυκλοφορούντων οχημάτων) αγορά ηλεκτρικών λεωφορείων στην Ευρώπη τα τελευταία 10 χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί η μετεωρική άνοδος της Δανίας, όπου πέρυσι ταξινομήθηκαν 381 ηλεκτρικά λεωφορεία. Όπως
αναφέρθηκε παραπάνω, οι ταξινομήσεις λεωφορείων κυψελών καυσίμου στην Ευρώπη δείχνουν καθηλωμένες σε χαμηλά επίπεδα, και ειδικότερα μειώθηκαν πέρυσι σε σύγκριση με το 2021.
Από την 1η Ιανουαρίου 2022, συνολικά 370 αστικά λεωφορεία κυψελών καυσίμου λειτουργούσαν στην Ευρώπη. Η Van Hool εξακολουθεί να είναι ηγέτης της αγοράς με συνολικά 106 λεωφορεία υδρογόνου και μερίδιο αγοράς 28,6%. Έπειτα η Solaris με 104 εγγραφές (54 πέρυσι) και ακολούθησε η Wrightbus με συνολικά 82 λεωφορεία.
