Ακριβώς τρία χρόνια πριν, λανσαρίστηκε το κιβώτιο διπλού συμπλέκτη I-Shift Dual Clutch της Volvo Trucks, παγκόσμια «πρώτη» σε βαρύ όχημα και σκοπό είχε να μειώσει το χρόνο που απαιτείται για την αλλαγή σχέσεων και να κάνει την όλη διαδικασία πιο ομαλή.
Τα πλεονεκτήματα ενός παρόμοιου συστήματος μετάδοσης είναι γνωστά εδώ και χρόνια από τα επιβατικά αυτοκίνητα. Το πρώτο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη συγκεκριμένα εμφανίστηκε πρώτη φορά σε μία σπορ έκδοση του Volkswagen Golf τέταρτης γενιάς το 2003 και τα τελευταία χρόνια, παρόμοια κιβώτια έχουν εξελίξει σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές οχημάτων. Στα επαγγελματικά οχήματα πάντως, το συναντάμε μόνο σε van του γκρουπ VW και σε ελαφρά/μεσαία φορτηγά της Fuso (Canter).
Το επονομαζόμενο DSG (από τα Direkt-Schalt-Getriebe στα γερμανικά) ξεκίνησε ως ιδέα, σαν ένα περίβλημα που περιλαμβάνει δύο, στην ουσία, κιβώτια, με την κύρια διαφορά σε σχέση με τα συμβατικά μηχανικά κιβώτια να είναι ότι, ο πρωτεύοντας άξονας είναι διαιρούμενος. Σε κάθε εφαρμογή, στα πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται επίσης, η αίσθηση συνεχούς, αδιάκοπης επιτάχυνσης και η απουσία θορύβων. Η αλήθεια είναι πως, στη Volvo «έπαιζαν» εδώ και χρόνια με την ιδέα εξέλιξης ενός παρόμοιου κιβωτίου, για να το συνδυάσουν με άλλες καινοτομίες που οι Σουηδοί δε διστάζουν να προσφέρουν σε παγκόσμια πρώτη σε φορτηγό, όπως ανεξάρτητη ανάρτηση (IFS) και ηλεκτροϋδραυλικό σύστημα διεύθυνσης (VDS).
Volvo I-Shift Dual Clutch
Δύο συμπλέκτες, μοναδικές επιδόσεις
Η Volvo Trucks προσφέρει λοιπόν –μαζί με το I-Shift με crawler gears (σούπερ-αργό) την πιο σημαντική ίσως καινοτομία των τελευταίων ετών, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στη γραμμή μετάδοσης κίνησης των βαρέων οχημάτων. Το I-Shift Dual Clutch, με διπλό συμπλέκτη αποτελεί παγκόσμια «πρώτη» και φέρει σειρά πλεονεκτημάτων σημαντικών για τη Μεταφορά. Το συγκεκριμένο κιβώτιο φέρει (όπως και στα επιβατικά αυτοκίνητα) δύο πρωτεύοντες άξονες και διπλούς συμπλέκτες.
Αυτό, ουσιαστικά σημαίνει ότι, δύο σχέσεις μπορούν να (προ)επιλεχθούν ταυτόχρονα, με τον συμπλέκτη να «αποφασίζει» ποια σχέση θα ενεργοποιήσει. Το κιβώτιο βασίζεται φυσικά στο γνωστό I-Shift, πλην όμως, το εμπρός μισό τμήμα από το κέλυφος έχει ανασχεδιαστεί και φέρει ολοκαίνουργια εξαρτήματα. Αν κάποιος θελήσει να περιγράψει κάπως απλουστευτικά τη λειτουργία, είναι σαν ο οδηγός να έχει ταυτόχρονα πρόσβαση σε δύο κιβώτια.
Όταν χρησιμοποιεί μία σχέση, η επόμενη –είτε ανέβασμα, είτε κατέβασμα- είναι προεπιλεγμένη. Με τον διπλό συμπλέκτη, ο χρόνος των αλλαγών γίνεται ουσιαστικά ανεπαίσθητος, αφού δεν υπάρχει διακοπή στην παροχή ισχύος και ροπής. Δεν υπάρχει δηλαδή, το γνωστό «κόμπιασμα». Κι αυτό επειδή, στη διάρκεια των αλλαγών, ο συμπλέκτης που είναι «συνδεδεμένος» με το πρώτο κιβώτιο απεμπλέκεται την ίδια ακριβώς στιγμή που ο συμπλέκτης του δεύτερου κιβωτίου πραγματοποιεί τη μετάβαση στην επόμενη σχέση.
Ο επιλογέας είναι πανομοιότυπος με αυτόν του συμβατικού I-Shift, στη δεξιά πλευρά της βάσης του καθίσματος του οδηγού. Ο επιλογέας δεν έχει μηχανική σύνδεση με το κιβώτιο, ακόμη κι όταν ο οδηγός ανεβοκατεβάζει σχέσεις στη χειροκίνητη λειτουργία –οι κινήσεις του απλά δίνουν εντολές σε εξελιγμένους αισθητήρες.
«Σετάρισμα» ανάλογα με το μεταφορικό έργο
Όπως αναφέραμε, το νέο κιβώτιο βασίζεται στο υπάρχον IShift και παρά την προσθήκη αρκετών νέων εξαρτημάτων, είναι μόλις 12 εκατοστά πιο μακρύ. Αν χρειαστεί να αλλάξει αρκετές σχέσεις μαζί, το κάνει με τον ίδιο τρόπο, όπως και το συμβατικό I-Shift –δεν είναι απαραίτητο δηλαδή, να αλλάζει μία προς μία τις σχέσεις. Όλες οι ταχύτητες μπορούν να αλλαχθούν με χρήση και των δύο συμπλεκτών πλην μεταξύ 6ης και 7ης καθώς εκεί είναι και η μετάβαση από αργό σε γρήγορο. «Πάνω» στο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη μπορούν να τοποθετηθούν δυναμολήπτης (ΡΤΟ), ριτάρντερ και αντλία έκτακτης ανάγκης για το σύστημα διεύθυνσης ενώ, απαιτείται σύστημα ψύξης για το λιπαντικό.
Οι αλλαγές λιπαντικού και φίλτρων του κιβωτίου πραγματοποιούνται κάθε 450.000 ή κάθε τρίτο έτος. Το Dual Clutch διατίθεται σε τρεις εκδόσεις, ανάλογα με το λογισμικό για την αλλαγή των σχέσεων και τη μεταφορική εφαρμογή, καθώς και κάποιες έξτρα λειτουργίες («modes»): Basic για μικτή χρήση, Long Haul & Fuel Economy για διεθνομεταφορά και Long Haul & Fuel Economy με το προγνωστικό I-See που διατίθεται σε αναβαθμισμένη έκδοση. Ο κατασκευαστής τέλος, θεωρεί ότι, το νέο κιβώτιο είναι ακόμη πιο αξιόπιστο από τα συμβατικά, καθώς εξαιτίας της ομαλότητας των αλλαγών των σχέσεων, καταπονούνται λιγότερο τα μηχανικά μέρη. Από την άλλη, δεν υπάρχει μετρήσιμη διαφορά ως προς την κατανάλωση ανάμεσα στη συμβατική μετάδοση και το Dual Clutch.
Το κιβώτιο διατίθεται ταυτόχρονα με το «κανονικό» IShift ως επιλογή για τους πελάτες.
Πλεονεκτήματα, οφέλη χρήσης
Το κύριο ίσως πλεονέκτημα του Dual Clutch είναι η ταχύτητα των «μονών» αλλαγών, όταν δηλαδή αλλάζει σχέσεις μία μία και όχι περισσότερες μαζί. Σε αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχει διακοπή στην παροχή ισχύος και ροπής, και επίσης, σε φάση εκκίνησης η ελκτική δύναμη ως αίσθηση είναι πρωτοφανής. Σε επίπεδο αίσθησης πάντως, σε κάθε διπλοσυμπλεκτικό Volvo που έχουμε οδηγήσει, έχουμε την εντύπωση πως οι αλλαγές από 11η σε 12η οι στροφές έπεφταν μόλις κατά το ήμισυ από ό,τι έχουμε συνηθίσει.
Αναφορικά με τις μετρήσεις επιτάχυνσης (σε δρόμο χωρίς κλίση) όπως τις πραγματοποιούμε και στις συγκριτικές μας δοκιμές, οι μηχανικοί της Volvo εξηγούν ότι «Δεν έχουμε πραγματοποιήσει μετρήσεις επιδόσεων από στάση και ρεπρίζ, αλλά δοκιμάσαμε το νέο κιβώτιο σε τυπικούς κύκλους/δρομολόγια πελατών μας στη Σουηδία με πολύ διαφορετική τοπογραφία.
Ειδικά στη φάση της επιτάχυνσης και σε ανωφέρειες το πλεονέκτημα είναι μεγάλο. Ως μέσο όρο, ένα φορτηγό με Dual Clutch, μετά από μία ημέρα οδήγησης είναι ένα τέταρτο της ώρας πιο γρήγορο από ένα άλλο με συμβατικό κιβώτιο χάρη στις αστραπιαίες αλλαγές».
Εκμετάλλευση
Στη διάρκεια των δοκιμών εξέλιξης, σε περιοχές με ορεινό ανάγλυφο και πολλές στροφές το Dual Clutch αποδείχθηκε παντού πιο γρήγορο και άνετο. Επιπρόσθετα, όσο πιο βαρύ το φορτίο –η Volvo το προσφέρει για εφαρμογές έως 60 τόνους-, τόσο το καλύτερο. Υπάρχουν και πλεονεκτήματα που δεν είναι μετρήσιμα όπως η γενικότερη οδηγησιμότητα του τράκτορα, και η άνεση του οδηγού. Ακολουθείς την κυκλοφορία με μεγάλη άνεση αφού το φορτηγό επιταχύνει ασταμάτητα, μέχρι τον κόφτη.
Στην πορεία με Volvo FH με I-Shift Dual Clutch, είδαμε κι άλλα πλεονεκτήματα. Μειώνονται οι πιθανότητες να κολλήσεις σε λάσπη ή να «κρεμάσεις» σε ανισοϋψείς επιφάνειες, αφού η δύναμη μεταφέρεται ασταμάτητα χωρίς ξεσπάσματα στους τροχούς. Κέρδος υπάρχει και στο προσλαμβανόμενο επίπεδο θορύβου στην καμπίνα. Ο οδηγός δεν ακούει τις αλλαγές και αυτό τον ηρεμεί. Οι Σουηδοί είναι σίγουροι ότι, τα κιβώτια διπλού συμπλέκτη είναι το μέλλον για τα βαρέα επαγγελματικά οχήματα, και με ασφάλεια μπορεί να υποθέσει κανείς ότι, δουλεύουν πάνω σε αντίστοιχα κιβώτια και για άλλες κατηγορίες της Μεταφοράς.
Το μόνο τέλος που θα πρέπει να αποφασίσει κάποιος είναι αν αξίζει η (έξτρα) επένδυση στο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη, καθώς οι Σουηδοί παραδέχονται ότι, ανάμεσα στα πλεονεκτήματά του δεν περιλαμβάνεται η μείωση της κατανάλωσης –κι αυτό γιατί το SPO2812 όπως είναι η κωδική ονομασία του είναι overdrive. Να σημειώσουμε πάντως ότι, θεωρούμε πως στην αυτόματη λειτουργία (θέση «Α») απαιτεί λιγότερο καύσιμο καθώς δύσκολα θα «κρεμάσει» σε ανωφέρεια ενώ, είναι αλάνθαστο. Σε όλες μας τις δοκιμές, ούτε μία φορά, δεν «μετάνιωσε» για κάποιο ανέβασμα ή κατέβασμα ακόμη, ψάχνοντας την κατάλληλη σχέση, κάτι που φυσικά στις μεγάλες ταχύτητες κοστίζει σε καύσιμο.
Εν κατακλείδι, αν κάποιος κινείται συνέχεια σε περιοχές της Ελλάδας με ορεινό ανάγλυφο, ένα FH540 με κιβώτιο διπλού συμπλέκτη θα είναι σίγουρα πιο γρήγορο συγκρινόμενο με αντίστοιχο όχημα με συμβατικό I-Shift και (ίσως) με λίγο μικρότερη κατανάλωση, και σίγουρα προσθέτει στο λεγόμενο κύρος ιδιοκτησίας με το σηματάκι «Dual Clutch» στην πόρτα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, και ειδικά για πιο «ταξιδιάρικες» εφαρμογές όπως διεθνομεταφορά, το «κοινό» I-Shift είναι τόσο εξελιγμένο, που ακόμη και ο πιο έμπειρος οδηγός δύσκολα θα αντιληφθεί διαφορές σε ταχύτητα και άνεση αλλαγών.
