Με την εκπνοή φέτος του ισχύοντος νόμου που ρυθμίζει τις υπεραστικές επιβατικές μεταφορές επιβατών, το υπ. Μεταφορών έδωσε στη δημοσιότητα το Σχέδιο Νόμου για «θέματα Υπεραστικών Οδικών Μεταφορών» στο οποίο μεταξύ των άλλων καθορίζονται οι όροι χορήγησης αποκλειστικών δικαιωμάτων με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης.
Το σχέδιο νόμου, λόγω των εκλογών, δεν εισήχθη στη Βουλή και ενδέχεται να υπάρξουν τροποποιήσεις από τη νέα κυβέρνηση, η οποία πάντως θα πρέπει να το ψηφίσει μέσα στο έτος. Το σημαντικότερο μέρος του Σχεδίου Νόμου αφορά τη διαγωνιστική διαδικασία. Αναλυτικότερα:
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών προκηρύσσει τους ανοικτούς διαγωνισμούς που αφορούν στην ανάθεση δημοσίων υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών με τη χορήγηση αποκλειστικού δικαιώματος εκμετάλλευσης ή και αποζημίωσης και συνάπτει τις συμβάσεις με τους παραχωρησιούχους. Οι διαγωνισμοί προκηρύσσονται ανά γεωγραφικές περιοχές, οι οποίες περιλαμβάνουν μία ή περισσότερες Περιφερειακές Ενότητες ή /και μεμονωμένες νήσους, όμορες ή μη, αν αυτό κρίνεται κατάλληλο για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και συγχρόνως για τη βιωσιμότητα του παραχωρησιούχου, ή αν η παροχή αυτοτελούς συγκοινωνίας στο πλαίσιο κάποιας γεωγραφικής περιοχής κρίνεται ασύμφορη. Ως κριτήρια για τον καθορισμό της γεωγραφικής περιοχής, που αποτελεί αντικείμενο του εκάστοτε προκηρυσσόμενου διαγωνισμού, λαμβάνονται, ιδίως, τα προεκτιμώμενα προς εκτέλεση χιλιόμετρα, ο απαιτούμενος για την εκτέλεσή τους αριθμός λεωφορείων και τα εκτιμώμενα έσοδα του παραχωρησιούχου, ως και η εξασφάλιση των βέλτιστων δυνατών αστικών συγκοινωνιακών υπηρεσιών προς τους εξυπηρετούμενους πολίτες, η οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και το ελάχιστο δυνατό κόστος μετακίνησης.
Στην προκήρυξη του διαγωνισμού προσδιορίζονται τα όρια της γεωγραφικής περιοχής που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης παραχώρησης και καθορίζονται οι υπεραστικές γραμμές που αποτελούν το δίκτυο των δημοσίων υπεραστικών γραμμών της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής. Επίσης, καθορίζονται οι όροι παρακολούθησης της εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης, της διαπίστωσης των παραβάσεων, τα είδη και ο τρόπος εκτέλεσης των κυρώσεων, οι όροι και η διαδικασία επιβολής κυρώσεων της υποβολής αντιρρήσεων των ενδιαφερομένων κατά των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί, η διαδικασία έρευνας ικανοποίησης των επιβατών και των ποιοτικών παραμέτρων του προσφερόμενου μεταφορικού έργου.
Στο δίκτυο των υπεραστικών γραμμών της γεωγραφικής περιοχής περιλαμβάνονται και οι καθορισμένες υπεραστικές γραμμές που συνδέουν πόλεις ή αστικά κέντρα που βρίσκονται εντός των ορίων της γεωγραφικής περιοχής με την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη ή πόλεις σε άλλες περιφέρειες.
Οι διαγωνιζόμενοι κατά την ημερομηνία διενέργειας των διαγωνισμών, πρέπει να διαθέτουν: α) τον προβλεπόμενο αριθμό λεωφορείων, β) τα τυπικά και λοιπά ουσιαστικά στοιχεία που καθορίζονται από τα τεύχη των διαγωνιστικών διαδικασιών, όπως ενδεικτικά, εμπειρία στην εκτέλεση των υπεραστικών οδικών επιβατικών μεταφορών, επαρκή στελέχωση για την παροχή των ανατιθέμενων υπηρεσιών, υποδομές και εγκαταστάσεις, εξοπλισμό τηλεματικής σύμφωνα με το άρθρο 4 του Κανονισμού 1370/2007 ΕΚ.
Στις προκηρύξεις των διαγωνισμών αναφέρονται με σαφήνεια και πληρότητα οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων.
Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών ορίζεται, ανάλογα με τις γεωγραφικές περιοχές που καλύπτει κάθε διαγωνιστική διαδικασία, ο ελάχιστος αριθμός εργαζομένων, ανά ειδικότητα, που απασχολούνται στον πάροχο υπηρεσίας υπεραστικής μεταφοράς κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος και οι οποίοι πρέπει να μεταφέρονται με την ίδια εργασιακή σχέση και με τα ίδια δικαιώματα στον ανάδοχο που επιλέγεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος.
Για κάθε γεωγραφική περιοχή ανακηρύσσεται ένας παραχωρησιούχος.
Απευθείας ανάθεση ως έκτακτο μέτρο
1. Σε περίπτωση διακοπής των δημοσίων υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών ή επικείμενου κινδύνου διακοπής τους σε μία ή περισσότερες γεωγραφικές περιοχές, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών μπορεί να λάβει έκτακτα μέτρα για τη διασφάλιση της συνέχειας των παρεχόμενων υπηρεσιών που συνίστανται είτε στην ανάθεση σε τρίτο του έργου των δημοσίων υπεραστικών μεταφορών επιβατών χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού είτε στην παράταση της διάρκειας της συμβάσεως με τον παραχωρησιούχο πέραν των τυχόν προβλεπόμενων ορίων χωρίς τη διενέργεια διαγωνισμού.
2. Η διάρκεια της απευθείας ανάθεσης ή παράτασης συμβάσεως πέραν του προβλεπόμενου χρόνου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη.
3. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί η κατάσταση με τα έκτακτα μέτρα των προηγουμένων παραγράφων, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, με απόφασή του μπορεί να επιβάλει την παροχή δημοσίων υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών σε φορείς που είναι σε θέση να ανταποκριθούν εν όλω ή εν μέρει, με όρους ανάλογους αυτών που ισχύουν για παραχωρησιούχους παρομοίων υπηρεσιών, ώστε να διασφαλιστεί κατά το δυνατόν η συνεχής εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Η επιβολή υποχρέωσης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη. Σημειώνεται, ότι στο Σχέδιο Νόμου αναφέρονται τα ειδικά προσόντα που πρέπει να διαθέτει κάθε φορέας προς τον οποίο παραχωρείται με σύμβαση η εκτέλεση υπηρεσιών υπεραστικών οδικών μεταφορών, σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, όσον αφορά:
α) την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια και
β) την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, προκειμένου οι φορείς αυτοί να είναι σε θέση να εκτελούν συνεχώς το συγκοινωνιακό έργο που αναλαμβάνουν, με ασφάλεια κατά την κυκλοφορία, ιδίως για τους επιβάτες, με την αναγκαία ποιότητα και εν γένει για την εξασφάλιση του ελάχιστου επιπέδου υπηρεσιών που απαιτείται για την εκπλήρωση του σχετικού σκοπού δημόσιου ενδιαφέροντος, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του ν. 4412/2016.
Παρακολούθηση της εκτέλεσης των συμβάσεων
Η παρακολούθηση της εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης γίνεται από Επιτροπές Παρακολούθησης που συγκροτούνται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών (μία για κάθε σύμβαση), οι οποίες αποτελούνται από:
α) Έναν (1) εκπρόσωπο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, ως πρόεδρο με τον αναπληρωτή του,
β) έναν (1) εκπρόσωπο της Τροχαίας με τον αναπληρωτή του,
γ) έναν (1) εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος με τον αναπληρωτή του,
δ) έναν (1) εκπρόσωπο της οικείας Περιφερειακής Ένωσης Δήμων με τον αναπληρωτή του
ε) έναν (1) υπάλληλο από κάθε αρμόδια Υπηρεσίας Μεταφορών και Επικοινωνιών της Περιφέρειας με τον αναπληρωτή του. Χρέη γραμματειακής υποστήριξης εκτελεί υπάλληλος του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, που ορίζεται με την πράξη συγκρότησης.
Οι Επιτροπές Παρακολούθησης ελέγχουν αν ο παραχωρησιούχος συμμορφώνεται προς τις συμβατικές του υποχρεώσεις και σε αρνητική περίπτωση ενεργούν σύμφωνα με τις προβλέψεις της σύμβασης. Αν διαπιστώνουν παραβάσεις της κείμενης νομοθεσίας για τον έλεγχο εφαρμογής της οποίας είναι επιφορτισμένες, οι αρμόδιες αρχές διαβιβάζουν σε αυτές σχετικές αναφορές για την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων.
Τέλος, ορίζεται πως μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών ανάθεσης του μεταφορικού έργου στους Αναδόχους, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου (όπως μέλλει να ψηφισθεί) και του Κανονισμού, το παρεχόμενο υπεραστικό συγκοινωνιακό έργο εξακολουθεί να διενεργείται από τους υφιστάμενους συγκοινωνιακούς φορείς (ΚΤΕΛ), σύμφωνα με τις προϊσχύουσες διατάξεις.
