Το νέο Mercedes-Benz Actros καταναλώνει σύμφωνα με τον κατασκευαστή γύρω στο 3% λιγότερο καύσιμο στον αυτοκινητόδρομο και την εθνική οδό, και σχεδόν 5% σε επαρχιακούς δρόμους. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτή την αύξηση της αποδοτικότητας οφείλεται σε βελτιώσεις στο cruise control, τη μετάδοση και τον (ηλεκτρονικό) έλεγχο του κινητήρα χάρη στο βελτιωμένο προγνωστικό σύστημα Predictive Powertrain Control (PPC). Το PPC, το οποίο έχουμε επανειλημμένα δοκιμάσει σε πραγματικές συνθήκες στο T&T, σχεδιάστηκε και εξελίχθηκε με σκοπό τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση καυσίμου, και την υποστήριξη του οδηγού στη διάρκεια του δρομολογίου.
Το προγνωστικό σύστημα γνωρίζει την τοπογραφία της διαδρομής, τη χάραξη του δρόμου, και έχει αποθηκευμένες ακόμη και τις πινακίδες και τη σήμανση του οδικού δικτύου. Με αυτά ως εφόδια, κάθε περιττή επιβράδυνση ή επιτάχυνση, και οι περιττές αλλαγές ταχυτήτων στο κιβώτιο αποφεύγονται, με αποτέλεσμα, να μην καταναλώνεται άσκοπα ούτε γραμμάριο πετρελαίου. Η ευφυΐα του συστήματος αποδεικνύεται από την ικανότητά του να «νικά» σε θέματα κατανάλωσης ακόμη και τον πλέον έμπειρο οδηγό, σε δρομολόγια με τα οποία είναι απόλυτα εξοικειωμένος, όσο κι αν ξέρει κάθε πτυχή της απόδοσης του οχήματός του.
Πόσο καύσιμο εξοικονομεί το βελτιωμένο PPC;
Το PPC είναι ουσιαστικά ο συνδυασμός «έξυπνου» αυτόματου πιλότου (cruise control) και ελέγχου του συστήματος μετάδοσης, και σε σχέση με ένα φορτηγό που δεν διαθέτει προγνωστικό σύστημα, η εξοικονόμηση καυσίμου που προσφέρει μπορεί να φτάσει το 5%. Στην τελευταία του εκδοχή προστέθηκε η ικανότητα λειτουργίας σε επαρχιακές οδούς –σε παγκόσμια «πρώτη» στην κατηγορία- ενώ αναβαθμίστηκε περαιτέρω η λειτουργία στην εθνική οδό.
Μόνο από το PPC το Actros κερδίζει 1,5% σε αποδοτικότητα σε σχέση με τον προκάτοχο. Η τιμή αυτή μόνο μικρή δεν είναι, καθώς για να επιτευχθεί αντίστοιχο όφελος π.χ., από τον κινητήρα απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις και πολλές εργατοώρες.
Η ψηφιακή «καρδιά» του φορτηγού
Το προγνωστικό σύστημα της Mercedes-Benz «γνωρίζει» το 95% του συνόλου του οδικού δικτύου της Ευρώπης (σχεδόν το 100% των αυτοκινητόδρομων). Λειτουργεί συνδέοντας τα δεδομένα του GPS που δείχνουν την ακριβή θέση του οχήματος στο δρόμο, με προφορτωμένους τρισδιάστατους (3-D) ψηφιακούς χάρτες έτσι ώστε να υπολογίσει έναν ψηφιακό «ορίζοντα» της διαδρομής, στον οποίο στη συνέχεια το Actros θα προσαρμοστεί αυτόματα: ουσιαστικά, το PPC ανιχνεύει την κατεύθυνση της κίνησης του οχήματος, καθώς και το ανάγλυφο της διαδρομής, έτσι ώστε να μπορεί να σχεδιάσει το πότε και πού θα αλλάξει ταχύτητα στο κιβώτιο, αλλά και να διασφαλίσει από πριν την επιθυμητή ταχύτητα κίνησης, μέσω του cruise control.
Παράλληλα, το προγνωστικό επεξεργάζεται συνεχώς πληροφορίες από το σύστημα ελέγχου εγγύτητας (Proximity Control Assist) ώστε οι μεταβολές στην ταχύτητα κίνησης των προπορευόμενων οχημάτων να επηρεάσουν όσο το δυνατόν λιγότερο τον –εστιασμένο στην αποδοτικότητα- έλεγχο της γραμμής μετάδοσης κίνησης από το PPC.
Η λειτουργία του PPC στον αυτοκινητόδρομο
Όσο κι αν η δυνατότητα λειτουργίας του προγνωστικού της Mercedes-Benz στο επαρχιακό οδικό δίκτυο ακούγεται εντυπωσιακή, το PPC είναι στο φυσικό του περιβάλλον στην εθνική οδό, καθώς τα ηλεκτρονικά μπορούν άνετα να προβλέψουν το ανάγλυφο, να επιλέξουν την κατάλληλη σχέση στο κιβώτιο ταχυτήτων, ή να προκαθορίσουν με μεγάλη ακρίβεια την απαιτούμενη κινητική ενέργεια του οχήματος. Για παράδειγμα, το PPC εκμεταλλεύεται στο μέγιστο βαθμό τη λειτουργία ρολαρίσματος EcoRoll, διατηρώντας υψηλές μέσες ωριαίες απλά διατηρώντας την αδράνεια του φορτηγού –αν λ.χ., ακολουθεί κατωφέρεια στην οποία τα ηλεκτρονικά ξέρουν πως το όχημα θα πάει στον κόφτη, διακόπτεται το πάτημα του γκαζιού ώστε να μην σπαταλιέται καύσιμο. Επίσης, το cruise control και το κιβώτιο ταχυτήτων φροντίζουν να εκμεταλλεύονται την κινητική ενέργεια σε μία κατωφέρεια, προσαρμόζοντας αυτόματα την ταχύτητα. Το σύστημα μπορεί σκόπιμα να υπερβεί τη μέγιστη ταχύτητα (άνω υστέρηση σύμφωνα με την ορολογία της Mercedes-Benz) που έχει ορίσει ο οδηγός στον αυτόματο πιλότο για 40 δευτερόλεπτα –για να μην καταγραφεί παράβαση στον ταχογράφο– έτσι ώστε να έχει αρκετή «φόρα» για την ανηφόρα που ακολουθεί.
Μία άλλη έξυπνη παράμετρος της λειτουργίας του PPC είναι η επιλογή της κατάλληλης σχέσης στο κιβώτιο ταχυτήτων, η οποία θα επιτρέψει τη μέγιστη απόδοση του μηχανόφρενου και του ριτάρντερ λίγο πριν από μια παρατεταμένη κατωφέρεια, και κατά συνέπεια την ελάχιστη δυνατή χρήση της συμβατικής πέδησης. Από εκεί και πέρα, πριν από μια παρατεταμένη ανωφέρεια, τα ηλεκτρονικά, γνωρίζοντας το ανάγλυφο, το φορτίο και την κλίση αποφασίζουν γρήγορα αν απαιτείται κατέβασμα μίας ή περισσότερων ταχυτήτων. Λίγο πριν το τέλος της ανάβασης, τα ηλεκτρονικά επεμβαίνουν ξανά, με το PPC να «αποφασίζει» αν το φορτηγό έχει αρκετή φόρα ώστε να ξεπεράσει την κορυφή της ανηφόρας –αν κάτι τέτοιο συμβαίνει, το PPC επιτρέπει στην ταχύτητα κίνησης να «πέσει» λίγο, αφού ξέρει ότι, σε μερικά μέτρα το όχημα θα αρχίσει να επιταχύνει ξανά καθώς ακολουθεί νέα κατωφέρεια, και κατά συνέπεια, θα πιάσει πάλι την ταχύτητα των π.χ., 85 χλμ./ώρα που έχει ορίσει ο οδηγός στον αυτόματο πιλότο.
Συνεργασία PPC και συστήματος ελέγχου εγγύτητας
Όταν το cruise control είναι ενεργό, το αναβαθμισμένο PPC είναι ικανό να διατηρεί την επιθυμητή απόσταση από τα προπορευόμενα οχήματα με πολύ πιο αποδοτικό τρόπο απ’ ό,τι συνέβαινε μέχρι τώρα. Το PPC παρατηρεί συνεχώς το όχημα που κινείται εμπρός από το φορτηγό, και προσπαθεί να προβλέψει το αν θα διατηρήσει σταθερή ταχύτητα, ή θα επιβραδύνει, και ανάλογα «αποφασίζει» αν και πότε θα αφήσει π.χ., το Actros να ρολάρει. Πρακτικά, τα ηλεκτρονικά αναλύουν τη συμπεριφορά του προπορευόμενου οχήματος, και σχεδιάζουν τις αλλαγές ταχυτήτων και την ταχύτητα κίνησης προκαταβολικά. Για παράδειγμα, το σύστημα διασφαλίζει ότι, το Actros μπορεί να φρενάρει έγκαιρα, να διακόψει δηλαδή, την επιτάχυνση εφόσον το εμπρός όχημα επιβραδύνει –προλαμβάνει την περιττή χρήση του πεντάλ του γκαζιού καθώς «ξέρει» με σχετική ακρίβεια τις προθέσεις του οχήματος που προπορεύεται.
Το PPC στο επαρχιακό οδικό δίκτυο
Ήδη από το λανσάρισμα του νέου Actros, το PPC πέρα από τις γνωστές λειτουργίες του στην εθνική οδό, ήταν έτοιμο να δουλέψει και σε επαρχιακές οδούς. Σε παρόμοιο περιβάλλον, πέρα από κλίσεις της διαδρομής, την κορυφή μιας ανωφέρειας, ή το μήκος μιας κατηφόρας, τα ηλεκτρονικά πλέον μπορούν να «διαβάσουν» την ακτίνα μιας στροφής, τα όρια ταχύτητας της διαδρομής, μέχρι και το ποιος έχει προτεραιότητα σε μία διασταύρωση.
Μέχρι τώρα, η χρήση του cruise control σε παρόμοιες διαδρομές δεν ήταν κάτι που συνιστούσαν οι κατασκευαστές, καθώς υπάρχουν πολλές παράμετροι που απαιτούν τη συνεχή εγρήγορση και σωστή αντίδραση του οδηγού. Με το νέο PPC, ο οδηγός μπορεί να βασιστεί στην αυξημένη ευφυΐα του cruise control και να το χρησιμοποιήσει χωρίς άγχος. Συνοπτικά, αυτό οφείλεται στους υψηλής ακρίβειας, νέους τρισδιάστατους χάρτες, οι οποίοι περιλαμβάνουν όλες τις στροφές, ροτόντες, διασταυρώσεις και την οδική σήμανση, την οποία το προγνωστικό, όχι απλά αναγνωρίζει, αλλά και εφαρμόζει τα όσα υποδεικνύονται, όπως το ποιος έχει προτεραιότητα. Αυτό συμβαίνει πριν ακόμη προλάβει ο οδηγός να δει τα σήματα, ή την αλλαγή στη χάραξη του δρόμου, με το Actros να προσαρμόζει αυτόματα την ταχύτητά του, και να επιλέγει την κατάλληλη σχέση στο κιβώτιο ταχυτήτων.
Οδηγός χρήσης του PPC
Οι ενδείξεις του PPC στον πίνακα οργάνων
Η χρήση, ρύθμιση και λειτουργία του PPC είναι εύκολη και κατανοητή. Μόλις ο οδηγός ενεργοποιήσει τον «απλό» αυτόματο πιλότο, ή το adaptive cruise control, από τα πλήκτρα στην αριστερή πλευρά του τιμονιού, και το όχημα κινείται με ταχύτητα άνω των 15 χλμ./ώρα, το PPC –στα νέα Actros και Arocs- ενεργοποιείται αυτόματα. Ως επιβεβαίωση, εμφανίζεται μία άσπρη ένδειξη «PPC» στο κυρίως τμήμα του πίνακα οργάνων. Κάθε φορά που το προγνωστικό προχωρά σε κάποια ενέργεια (επιτάχυνση, αλλαγή ταχύτητας κ.λπ.) το σύμβολο «PPC» γίνεται πράσινο. Επίσης, εμφανίζονται διάφορα γραφικά, τα οποία ειδοποιούν τον οδηγό για επικείμενες στροφές στη διαδρομή, ροτόντες και αλλαγή ορίων ταχύτητας.
Απενεργοποιείται το PPC;
Όπως λέγεται χαριτολογώντας από τους μηχανικούς εξέλιξης στην αυτοκινητοβιομηχανία, όσο καλό και να είναι ένα σύστημα υποβοήθησης οδήγησης, πάντα γίνεται καλύτερο αν προσφέρει δυνατότητα πλήρους… απενεργοποίησής του. Το PPC είναι ρυθμισμένο από το εργοστάσιο ώστε να ενεργοποιείται πάντα όταν επιλέγεις το cruise control, και να αρχίζει άμεσα να «εξερευνά» τον ψηφιακό ορίζοντα του δρομολογίου και της διαδρομής. Αν για οποιονδήποτε λόγο ο οδηγός δεν συμφωνεί με τις επιλογές του προγνωστικού για τη γραμμή μετάδοσης κίνησης, ένα πάτημα του γκαζιού ή του φρένου αρκεί για να το βγάλει εκτός λειτουργίας. Για όσους τέλος, το θέλουν μόνιμα «off», αρκεί να πάνε στο μενού «ρυθμίσεις PPC» στη μικρή επαφική οθόνη στο κέντρο της κονσόλας, και να επιλέξουν την απενεργοποίηση του προγνωστικού.
Η λειτουργία του PPC
Το PPC αρχίζει να λειτουργεί αυτόματα με την επιλογή του cruise control –απλού ή adaptive- και κατόπιν ο οδηγός πηγαίνοντας στο μενού «Systems» μπορεί να ρυθμίσει χειροκίνητα το επίπεδο της αποκαλούμενης «άνω υστέρησης»: αν λ.χ., η ταχύτητα στο cruise control έχει οριστεί στα 85 χλμ./ώρα, ο οδηγός μπορεί να επιλέξει υπέρβαση από 2 έως 15 χλμ./ώρα σε συνάρτηση και με το επιλεγμένο mode οδήγησης (Power, Economy κ.λπ.). Όσο για την κάτω υστέρηση –το πόσο δηλαδή, θέλει ο οδηγός να αφήνει το όχημα να ρολάρει, και την ταχύτητα να μειώνεται από τα 85 χλμ./ώρα προτού τα ηλεκτρονικά δώσουν εντολή για επιτάχυνση- ρυθμίζεται από -1 έως -10 χλμ./ώρα.
Για κίνηση σε επαρχιακούς δρόμους, ο οδηγός έχει τη δυνατότητα να επιλέξει την ταχύτητα κίνησης στη διάρκεια μιας στροφής από το μενού «Cruise control settings». Αν επιπρόσθετα, θελήσει να ρυθμίσει το πώς θα ρολάρει το Mercedes-Benz προς μία διασταύρωση ή πινακίδα stop, αυτό γίνεται στο ίδιο μενού. Σημαντικές για την οδήγηση με PPC είναι και οι ρυθμίσεις του συστήματος ελέγχου εγγύτητας. Με το που εκκινείς το όχημα, προεπιλέγεται αυτόματα η μεσαία από τις πέντε επιλογές απόστασης που θες να κρατάς από το προπορευόμενο όχημα, με τον οδηγό πάντως να μπορεί να επιλέξει όποια θέλει. Αν προσπερνά συνέχεια, η επιλογή της μικρότερης είναι η ενδεικνυόμενη, έχοντας πάντα κατά νου και την τήρηση των νομίμων ορίων. Κλείνοντας, να αναφέρουμε ότι, το PPC είναι διαθέσιμο για τις περισσότερες διαμορφώσεις των νέων Actros και Arocs, ενώ επεκτείνεται η χρήση του σε ολοένα και περισσότερες εκδόσεις, με πλέον πρόσφατες προσθήκες τα οχήματα ειδικής μεταφοράς έως 120 τόνους μικτό, εργοταξιακά με μετάδοση της κίνησης σε όλους τους τροχούς, και οχήματα με ηλεκτροϋδραυλικό σύστημα μετάδοσης στον εμπρός άξονα (HAD) ή turbo retarder clutch.
