Τα συρόμενα κινούνται σε δύσβατες περιοχές για την προσέγγιση της ξυλείας και τις περισσότερες φορές σε χωματόδρομους. Στο τεύχος αυτό σας ταξιδεύουμε αρκετά ψηλά, στα 1.300 μέτρα, στα βουνά της Ευρυτανίας όπου μαζί με τα αδέρφια Πισσώνη, Βασίλη, Γιάννη και Ντίνο, καταγράφουμε τη μεταφορά κορμών δέντρων με προορισμό το Λειανοκλάδι. Η διαδρομή κρύβει πολλές δυσκολίες, με συνεχόμενες αναβάσεις-καταβάσεις, μικρό οδόστρωμα και στενά περάσματα, με τους βράχους κυριολεκτικά να κρέμονται επάνω από το δρόμο.
Παράλληλα, καταγράφουμε το οδικό δίκτυο από τη Λαμία μέχρι το Καρπενήσι, μια διαδρομή που επιλέγουν αυτοκινητιστές οι οποίοι θέλουν να φτάσουν συντομότερα στο Αγρίνιο. Υπενθυμίζουμε ότι στη διαδρομή που ακολουθήσαμε, από διασταύρωση Καρπενησίου και πάνω, απαγορεύεται η διέλευση σε οχήματα άνω των 3.5 τόνων, παρά μόνο σε αυτά που μεταφέρουν εμπορεύματα προς τα κοντινά χωριά, τα οχήματα που μεταφέρουν ζώα και αυτά που κουβαλούν ξυλεία.
Στις εγκαταστάσεις της εταιρείας Πιλάτος
Η μεταφορά κορμών είναι εποχική εργασία έξι μηνών, από τον Ιούλιο μέχρι τον Δεκέμβριο. Η κοπή των ξύλων γίνεται μέσα στα δάση και μεταφέρονται στο δρόμο με τη χρήση γερανών και ειδικών μηχανημάτων που τα τραβούν με συρματόσχοινα. Η εταιρεία Πιλάτος προμηθεύεται τους κορμούς, τους οποίους κόβει και δημιουργεί παλέτες και στέγες. Τα φορτηγά ξεφορτώνουν τους κορμούς απογευματινές ή βραδινές ώρες στο Λειανοκλάδι και έπειτα οι οδηγοί επιλέγουν αν θα συνεχίσουν πάλι την πορεία τους προς το βουνό ή αν θα ξεκινήσουν το επόμενο πρωινό. Η άνοδός μας στον Προυσό έγινε τις πρώτες πρωινές ώρες, συνταξιδεύοντας με τα αδέρφια Πισσώνη και τα φορτηγά τους.
Λειανοκλάδι-Τυμφρηστός
Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής αφορά το τμήμα Λειανοκλάδι-Τυμφρηστός το οποίο χρησιμοποιούν καθημερινά αρκετά φορτηγά και λεωφορεία που συνεχίζουν προς Καρπενήσι. Μέχρι τη Μακρακώμη η διαδρομή είναι πεδινή, χωρίς κάποια δυσκολία. Ωστόσο, η διέλευση της πόλης είναι κουραστική καθώς ο δρόμος περνάει μέσα από το κέντρο. Ιδιαίτερα, όταν η κίνηση είναι αυξημένη απαιτούνται, όπως είναι φυσικό, χειρισμοί ακριβείας από τον οδηγό του φορτηγού για να περάσει δίπλα από τα σταθμευμένα επιβατικά αυτοκίνητα.
Από εκεί και πάνω στενεύει ο δρόμος και έχει αρκετές στροφές. Ειδικότερα βέβαια στα χωριά Πτελέα και Άγιος Γεώργιος απαιτείται αυξημένη προσοχή γιατί πριν και μετά από αυτά υπάρχουν στροφές με ανάποδη κλίση. Η προσέγγιση και η διέλευση του Τυμφρηστού είναι αναμφίβολα το πιο δύσκολο κομμάτι της διαδρομής καθώς έχει αρκετές στροφές-πέταλα ενώ μέσα στο χωριό το οδόστρωμα, σε πολλά σημεία, είναι μικρότερο των έξι μέτρων. Εκεί, εάν διασταυρωθούν δυο μεγάλα οχήματα ένας από τους δυο οδηγούς θα πρέπει υποχρεωτικά να παραχωρήσει προτεραιότητα.
Στον Τυμφρηστό οι οδηγοί των φορτηγών είναι υποχρεωμένοι να συνεχίζουν την πορεία τους από τον παλιό δρόμο ενώ οι οδηγοί των οχημάτων κάτω των 3.5 τόνων ακολουθούν άλλη διαδρομή, συντομότερη χιλιομετρικά.
Τυμφρηστός-Καρπενήσι
Πρόκειται για το πιο ανηφορικό κομμάτι της διαδρομής καθώς τα οχήματα φτάνουν σε μεγάλο υψόμετρο για να ξεκινήσουν εν συνεχεία την κατάβαση προς το Καρπενήσι. Η ιδιαιτερότητα στο συγκεκριμένο σημείο είναι οι κακές καιρικές συνθήκες που επικρατούν, με χιόνια, βροχές και ομίχλη, δυσκολεύοντας δραματικά το έργο των οδηγών. Να προσθέσουμε με την ευκαιρία ότι είναι επιτακτική ανάγκη η ολοκλήρωση της διάνοιξης της οδού την οποία διέρχονται προς το παρόν μόνο τα οχήματα με ωφέλιμο κάτω των 3.5 τόνων, συμβάλλοντας σε ασφαλέστερες μετακινήσεις. Η κατάβαση προς Καρπενήσι απαιτεί δυνατό σύστημα πέδησης καθώς η κλίση του οδοστρώματος, με συνεχόμενες στροφές, είναι διαρκής.
Καρπενήσι
Η απόσταση από Λειανοκλάδι μέχρι Καρπενήσι είναι 62 χιλιόμετρα και τα φορτωμένα οχήματα την καλύπτουν περίπου σε δυο ώρες, εξαιτίας της χαμηλής ταχύτητας με την οποία κινούνται. Εστιατόρια για φαγητό βρίσκονται κυρίως μέσα στα χωριά, στα οποία ο χώρος πάρκινγκ για τα φορτηγά δεν είναι επαρκής. Πρατήρια υγρών καυσίμων βρίσκονται επίσης αρκετά κατά μήκος της διαδρομής.
Από το Καρπενήσι οι οδηγοί των οχημάτων άνω των 3.5 τόνων που θέλουν να κινηθούν προς το Αγρίνιο κατευθύνονται υποχρεωτικά από το δρόμο μέσω της λίμνης Κρεμαστών. Από τον άλλο, μέσω Μεγάλου Χωριού και Προυσού, επιτρέπεται η κίνηση μόνο στα οχήματα που πρέπει να μεταφέρουν εμπορεύματα από και προς αυτά τα χωριά, όπως στη δική μας περίπτωση που έπρεπε να φορτώσουμε τους κορμούς.
Καρπενήσι-Κλειδί
Το πιο συναρπαστικό κομμάτι της διαδρομής, με τις μεγαλύτερες δυσκολίες ξεκινάει από το Καρπενήσι και καταλήγει λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Προυσός, στα 1.300 μέτρα υψόμετρο.
Εκεί, έπρεπε να κατευθυνθούμε με το κονβόι των τεσσάρων οχημάτων να φορτώσουμε τους κορμούς και να ξεκινήσουμε την επιστροφή προς Λειανοκλάδι. Η απόσταση μέχρι το σημείο αυτό είναι 40 χιλιόμετρα και στο σύνολό του ο δρόμος είναι στενός ενώ σε πολλά σημεία χωράει μόνο ένα φορτηγό να περάσει. Το οδόστρωμα βρίσκεται σε καλή κατάσταση, ωστόσο η διαγράμμιση δεν είναι η επιθυμητή, δυσχεραίνοντας έτσι το έργο των οδηγών όταν επικρατεί ομίχλη. Επιπρόσθετα, ο δρόμος περνάει δίπλα από βράχους, οπότε παρατηρείται συχνά και έντονα το φαινόμενο κατολίσθησης βράχων.
Αρκετά σημεία του δρόμου είναι ανήλια, με αποτέλεσμα να καλύπτεται το οδόστρωμα από πάγο καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, οπότε οι οδηγοί πρέπει να κινούνται με χαμηλή ταχύτητα και να κάνουν ήπιες κινήσεις στο τιμόνι.
Τοποθεσία Κλειδί
Οδηγώντας κατά μήκος του ποταμιού μπαίνουμε σε φαράγγι με γιγάντια βράχια, αριστερά και δεξιά, ενώ δίπλα κυλάει το ποτάμι. Το στενότερο σημείο είναι στην τοποθεσία Κλειδί με το βουνό να κρέμεται στην κυριολεξία επάνω από το κεφάλι των οδηγών. Στο συγκεκριμένο κομμάτι υπάρχει απαγορευτικό για οχήματα με ύψος άνω των 4.5 μέτρων το οποίο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοήσουν οι οδηγοί καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να σφηνώσει το όχημα κάτω από τα βράχια, ειδικά στη δεξιά πλευρά. Οι κατολισθήσεις είναι συχνό φαινόμενο στην περιοχή οπότε απαιτείται μεγάλη προσοχή, ιδιαίτερα μετά από έντονες βροχοπτώσεις και παγωνιές.
Κλειδί-Προυσός
Μετά την τοποθεσία Κλειδί, το φαράγγι ανοίγει, ο δρόμος στενεύει όμως κι άλλο για μερικά χιλιόμετρα. Έπειτα, το οδόστρωμα φαρδαίνει, ωστόσο η διαδρομή γίνεται ανηφορική, με μεγάλη κλίση, ιδιαίτερα επάνω σε στροφές-πέταλα. Δυο χιλιόμετρα μετά το μοναστήρι της Παναγίας Προυσιώτισσας τα οχήματα φτάνουν στο χωριό Προυσός, εκεί όπου οι οδηγοί πρέπει να κάνουν επίδειξη των οδηγικών τους ικανοτήτων. Ο κεντρικός δρόμος που διασχίζει το χωριό έχει μικρό πλάτος, περίπου στα τρία μέτρα, με αποτέλεσμα τα βαριά οχήματα να περνούν κυριολεκτικά στον πόντο δίπλα από τα πεζοδρόμια και τα μπαλκόνια των σπιτιών. Τέλος, στην κεντρική πλατεία του χωριού αν ο οδηγός κάνει κάποια λάθος κίνηση στο τιμόνι υπάρχει ο κίνδυνος το όχημα να φρακάρει και να μην μπορεί να κάνει όπισθεν.
Ανάβαση στο υψηλότερο σημείο
Ο Προυσός βρίσκεται στα 870 μέτρα υψόμετρο και από εκεί και πέρα ξεκινάει επίσης μεγάλη ανάβαση μέχρι τα 1.300 μέτρα, προσεγγίζοντας το υψηλότερο σημείο της διαδρομής. Την ημέρα του ταξιδιού μας ο καιρός ήταν καλός με ηλιοφάνεια και +7 βαθμούς, ωστόσο στα ανήλια σημεία ο δρόμος ήταν γεμάτος πάγο.
Μπαίνοντας στα βουνά
Η μεταφορά ξυλείας χωρίζεται σε δυο φάσεις, στην πρώτη και δυσκολότερη που οι οδηγοί πρέπει να βγάλουν τους κομμένους κορμούς μέσα από τα δάση και στη δεύτερη που θα τους μεταφέρουν στα εργοστάσια. Άλλωστε, γι' αυτό το λόγο έχει μεγάλη χρονική διάρκεια η όλη διαδικασία και απαιτεί τη συμμετοχή γερανού και αρκετών ατόμων για την ασφαλή φόρτωσή τους.
Οι κορμοί βρίσκονται μέσα στο δάσος σε δύσβατες περιοχές για τα φορτηγά, με χωματόδρομους και στενά σημεία, εκεί όπου τα φορτηγά μετατρέπονται σε εκτός δρόμου οχήματα με αυξημένες δυνατότητες. Ο γερανός σηκώνει τους κορμούς που βρίσκονται κομμένοι αριστερά και δεξιά του δρόμου και τους φορτώνει στις καρότσες των φορτηγών για να τους μεταφέρουν εκτός βουνού. Όσο ο καιρός το επιτρέπει, χωρίς βροχές και χιόνια, τα οχήματα εργάζονται για αρκετές ώρες καθημερινά, από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου, ώστε να επιταχυνθεί η όλη διαδικασία και να μεταφερθούν όσο το δυνατόν περισσότερα κυβικά ξυλείας εκτός του βουνού.
Φόρτωμα κορμών
Οι κορμοί ντανιάζονται δίπλα από το δρόμο για να είναι εύκολη η πρόσβασή τους από τα φορτηγά και τους γερανούς και κατόπιν ξεκινάει το φόρτωμα στο οποίο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή ατυχήματος. Ο χειριστής του γερανού επιλέγει τη σειρά με την οποία θα φορτωθούν οι κορμοί έτσι ώστε να τους σφηνώσει καλά μέσα στην καρότσα για να είναι σταθεροί κατά τη διάρκεια του δρομολογίου.
Αβαρίες
Η κίνηση των φορτηγών μέσα στα βουνά με τους κακοτράχαλους δρόμους εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για αβαρίες και ζημιές ή για αυξημένες φθορές στα οχήματα, ιδιαίτερα στα ελαστικά και στις αναρτήσεις. Στην τελευταία έξοδο των οχημάτων από το βουνό ένα ελαστικό από το συρόμενο DAF διαλύθηκε, μετά από επαφή με κοφτερές πέτρες. Η συγκεκριμένη μεταφορά εκτός από έμπειρα χέρια απαιτεί και καλές μηχανικές γνώσεις από τους οδηγούς, καθώς εάν προκληθεί κάποια βλάβη μέσα στα βουνά και τα κινητά τηλέφωνα δεν έχουν σήμα ώστε να ειδοποιηθεί το συνεργείο, τότε ο ίδιος ο οδηγός πρέπει να βρει τη λύση και μάλιστα άμεσα. Αυτό το είδαμε στην πράξη την ημέρα του ρεπορτάζ όταν βγαίνοντας από το βουνό και ξεκινώντας την κατάβαση, σε ένα από τα φορτηγά υπήρξε πρόβλημα στο κομπρεσέρ και τον ξηραντήρα με αποτέλεσμα το όχημα να ακινητοποιηθεί. Τότε, τα αδέρφια Πισσώνη αξιοποιώντας τις μηχανικές τους γνώσεις και την εμπειρία όλων αυτών των χρόνων, επιδιόρθωσαν μόνοι τους τη ζημιά ενώ σε διαφορετική περίπτωση θα περιμέναμε το συνεργείο να έρθει το επόμενο πρωινό.
Η κάθοδος ξεκινάει...
Το κονβόι των τεσσάρων οχημάτων, τρία συρόμενα και ένα επικαθήμενο, ξεκίνησε την κάθοδό του προς το Λειανοκλάδι για το εργοστάσιο ξυλείας. Οι οδηγοί των ξυλάδικων κινούνταν με λίγα χιλιόμετρα, διατηρώντας πάντα την απαραίτητη απόσταση από τα προπορευόμενα οχήματα. Η επιστροφή των φορτωμένων οχημάτων ήταν πολύωρη και με μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Η χρήση του βοηθητικού συστήματος πέδησης είναι υποχρεωτική καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα ζεσταθούν τα κανονικά φρένα. Αρκετά συχνά οι οδηγοί έκαναν στάση να ελέγξουν το φορτίο καθώς και τους ιμάντες ώστε να παραμένουν καλά τεντωμένοι και να συγκρατούν σωστά τους κορμούς.
Προσεκτικούς χειρισμούς στο τιμόνι απαιτεί η διέλευση των φορτηγών, με τους κορμούς να εξέχουν αρκετά εκατοστά επάνω από την καρότσα, μέσα στο χωριό Προυσός όπου περνάνε στον πόντο από τα μπαλκόνια, αλλά και στους βράχους στην τοποθεσία Κλειδί.
Ξεφόρτωμα και επιστροφή
Το βράδυ, μετά από μια πορεία τεσσάρων ωρών, τα τέσσερα συρόμενα έφτασαν στις εγκαταστάσεις της εταιρείας Πιλάτος για το ξεφόρτωμα του εμπορεύματος. Οι επάνω κορμοί αφαιρούνται από την καρότσα, με γερανό, έτσι ώστε να μην υπάρξει κάποιο πρόβλημα όταν θα σηκωθεί η ανατροπή με τους υπόλοιπους κορμούς. Το ξεφόρτωμα δεν είναι χρονοβόρα διαδικασία, σε είκοσι λεπτά ολοκληρώνεται, και κατόπιν οι οδηγοί των οχημάτων διανυκτερεύουν ή συνεχίζουν ξανά για δεύτερο δρομολόγιο στο βουνό.
Στο δια ταύτα, η μεταφορά ξύλου είναι από τις δυσκολότερες και πιο απαιτητικές στο χώρο του φορτηγού. Τα φορτηγά πρέπει να βρίσκονται συνεχώς σε καλή μηχανική κατάσταση έτσι ώστε να αποφεύγονται αβαρίες, οι οποίες κοστίζουν σε χρήμα και χρόνο. Επίσης, ο οδηγός πρέπει να έχει την ανάλογη, μεγάλη εμπειρία, ενώ η οδήγησή του πρέπει να προσαρμόζεται διαρκώς στις απαιτήσεις της διαδρομής, με χαμηλή ταχύτητα και σωστές κινήσεις στο τιμόνι.
