Η Mercedes-Benz Trucks έδειξε πρόσφατα στο Ντίσελντορφ, στα μέλη της επιτροπής κρίσης για το «Φορτηγό της Χρονιάς» τη χρήση των ημιαυτόνομων κονβόι, που γνωρίσαμε με τον όρο «platooning», σε δημόσιο δρόμο. Συγκεκριμένα, βρεθήκαμε να συνοδηγούμε στον αυτοκινητόδρομο, στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας, τρία Actros 1845 εξοπλισμένα με το σύστημα Highway Pilot Connect. Οι αναγνώστες του T&T θα θυμούνται το ρεπορτάζ που έχουμε παρουσιάσει με τα φορτηγά αυτόνομης οδήγησης του κατασκευαστή σε Ευρώπη και Αμερική. Το HPC αποτελεί εξέλιξη του Highway Pilot και φέρει σειρά αναβαθμίσεων σε σχέση με αυτό. Το σύστημα βασίζεται στην αποκαλούμενη V2V (Vehicle to Vehicle) επικοινωνία: τα φορτηγά του κονβόι συνδέονται μεταξύ τους με ασύρματο τρόπο μόνο κατόπιν επιλογής των οδηγών τους. Μπορούν δηλαδή, να οδηγηθούν όπως και κάθε άλλο συμβατικό 40τονο όχημα.
«Δικτυωμένα» φορτηγά
Η επικοινωνία των φορτηγών σε σχηματισμό platooning καθίσταται εφικτή με ασύρματη σύνδεση WLAN, μέσω του συστήματος τηλεματικής (FleetBoard) που φέρουν τα οχήματα. Η κύρια διαφορά του HPC σε σχέση με το «απλό» Highway Pilot είναι ότι, η πρώτη μορφή του δεν είχε χαρακτηριστικά συνδεσιμότητας – το Mercedes απλά «διάβαζε» το δρόμο στον διαμήκη και στον εγκάρσιο άξονα μέσω του PPC, ραντάρ, καμερών και αισθητήρων. Τώρα, δίνει και λαμβάνει σήμα τόσο σε άλλα φορτηγά, όσο και προς/από τις υποδομές του αυτοκινητόδρομου. Γενικά, ο συρμός –των τριών για την περίσταση φορτηγών– κινείται αυτόνομα και μπορεί να αναγνωρίσει ένα οποιοδήποτε έκτακτο συμβάν που απαιτεί φρενάρισμα σε 0,1 δευτερόλεπτα.
Τον εγκάρσιο και διαμήκη έλεγχο της κίνησης του φορτηγού αναλαμβάνουν τα ηλεκτρονικά, το προγνωστικό PPC μαζί με τον αυτόματο πιλότο ελέγχουν την κίνηση προς τα εμπρός και το σύστημα υποβοήθησης αλλαγής λωρίδας προς το πλάι. Σε αυτό το σημείο προστίθεται και το ενεργό σύστημα διατήρησης της λωρίδας, με το τιμόνι να επεμβαίνει (μόνο του) για να κρατήσει το όχημα στη λωρίδα του. Ακόμα, υπάρχει και τρισδιάστατος τοπογραφικός χάρτης. Αυτός, με τη συνδρομή κάμποσων αισθητήρων, ξέρει την ακριβή θέση του οχήματος στο δρόμο ανά πάσα στιγμή.
Δρομολόγιο χωρίς να κρατάς τιμόνι
Σε πλήρη αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, η χρήση του Highway Pilot Connect είναι παιχνιδάκι. Το Actros εύκολα μπορεί να ξεγελάσει ακόμη και πολλούς έμπειρους οδηγούς αφού αν το HPC είναι απενεργοποιημένο, το Mercedes κινείται όπως κάθε άλλο συμβατικό όχημα. Ο οδηγός κάθε Actros του κονβόι έχει στο ταμπλό μία 8ιντση οθόνη και δύο μπλε πλήκτρα που μπορείτε να δείτε στις φωτογραφίες. Αυτά τα πλήκτρα είναι ουσιαστικά, και οι μόνες διαφορές σε σχέση με ένα οποιοδήποτε συμβατικό Actros. Οι πιστοί αναγνώστες μας θα θυμούνται ότι, η πρώτη αναφορά του όρου «platooning» έγινε περίπου 20 χρόνια πριν, με την επωνυμία Promote Chauffeur. Στην πρωτόλεια μορφή του, το platooning είχε να κάνει με φορτηγά που ακολουθούσαν το όχημα «οδηγό», χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν και πολλά πράγματα. Το Highway Pilot Connect της Mercedes έχει σειρά «έξυπνων» λειτουργιών. Ο συρμός δε λειτουργεί πλέον ως ένα τρένο που απλά «πάει» και κρατάει μία απόσταση 15 μέτρων από το προπορευόμενο όχημα. Τα Actros αντιλαμβάνονται πότε ένα π.χ., επιβατικό όχημα θέλει να εισέλθει μεταξύ των φορτηγών και τα ηλεκτρονικά δίνουν εντολή να μεγαλώσει η απόσταση μεταξύ των τριών οχημάτων ώστε να μη βρεθεί σε δύσκολη θέση ο οδηγός του ΙΧ. Η Mercedes εξασφάλισε άδεια από τις αρμόδιες αρχές για τη χρήση του Highway Pilot Connect σε συγκεκριμένους δρόμους του κρατιδίου της Βάδης Βυρτεμβέργης. Το πιο απλό σύστημα (Highway Pilot, χωρίς λειτουργία platooning) επιτρέπεται πλέον σε ολόκληρη τη χώρα. Οι οδηγοί είναι συγκεκριμένοι και πιστοποιημένοι και οι δημοσιογράφοι μπορέσαμε μόνο ως συνοδηγοί να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία. Τα τρία Actros 1845 της παρουσίασης «φορούσαν» τον κινητήρα ΟΜ 471 δεύτερης γενιάς των 12.8 λίτρων. Η καμπίνες ήταν όλες StreamSpace και τα τρέιλερ από τη σειρά Eco της Krone, με ιδιαίτερα χαμηλό απόβαρο και «πακέτο» αεροδυναμικών βοηθημάτων. Στην ουρά είχαν τοποθετηθεί τα (αναδιπλούμενα) σπόιλερ της Wabco από τη σειρά OptiFlowTail και σούπερ-μονά ελαστικά.
Πέρα από τα δύο μπλε και γαλάζια πλήκτρα, υπάρχει στον πίνακα οργάνων ένα 8ιντσο μόνιτορ. Εκεί ο οδηγός βλέπει μία γραφική αναπαράσταση της διαδρομής, καθώς και την παρουσία (αν υπάρχουν) άλλων οχημάτων με HPC. Τα Actros μπορούν να συνδεθούν με οποιοδήποτε όχημα φέρει αντίστοιχη τεχνολογία ώστε να κινούνται στον αυτοκινητόδρομο με μειωμένη κατανάλωση.
Στην οθόνη φαίνεται και η ακριβής θέση κάθε οχήματος. Τα ηλεκτρονικά κρίνουν πότε μπορεί να επιτευχθεί σύνδεση και ειδοποιούν τον οδηγό. Αυτός πατάει το πλήκτρο και ακολουθεί οπτική επιβεβαίωση. Όταν λοιπόν, «κλειδώσει» η ασύρματη σύνδεση, ο οδηγός μπορεί να πάρει τα χέρια από το τιμόνι. Αυτό διαθέτει ενεργό σύστημα διατήρησης λωρίδας και κάνει όλες τις μικροδιορθώσεις μόνο του. Μόνος τεχνικός περιορισμός, το πλάτος της λωρίδας που δεν μπορεί να είναι μικρότερο από 3 μέτρα.
Καταγράψαμε και ένα κάπως απροσδόκητο πλεονέκτημα της ημιαυτόνομης οδήγησης σε σχηματισμό, είναι οι ήπιες «αντιδράσεις» των φορτηγών. Επειδή τα ηλεκτρονικά προβλέπουν την τοπογραφία, και την πιθανότητα για κάποιο φρενάρισμα, όλα σχεδόν τα μηχανικά μέρη ταλαιπωρούνται λιγότερο καθώς οι δυνάμεις εφαρμόζονται προοδευτικά και όχι άγαρμπα. Και σε περίπτωση πραγματικού κινδύνου, το HPC θα φρενάρει σε ένα δέκατο του δευτερολέπτου και όχι σε 1,4 δευτερόλεπτα που είναι ο μέσος χρόνος αντίδρασης ενός καλού επαγγελματία οδηγού. Αυτό σημαίνει ότι, αν και σε ένα σχηματισμό platooning η απόσταση μεταξύ των φορτηγών είναι μόλις 15 μέτρα, η ενεργητική ασφάλεια παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο.
Τι μέλλει γενέσθαι
Το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για το platooning δεν θα πρέπει να οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα. Φορτηγά αυτόνομης οδήγησης, χωρίς οδηγό, επί ευρωπαϊκού εδάφους δύσκολα θα δούμε (αν δούμε) για αρκετές δεκαετίες ακόμα. Ακόμη και σχηματισμούς platooning με οδηγούς θα πάρει καιρό να δούμε. Υπάρχει επίσης ένα πλέγμα άλλων παραμέτρων που θα πρέπει να καθοριστούν: νομικές ευθύνες σε περίπτωση σύγκρουσης, εκπαίδευση οδηγών, διασυνοριακές διελεύσεις. Επίσης, εκτιμούμε ότι, γενικά, λόγω οικονομικών, νομικών και τεχνικών παραμέτρων, επαγγελματικά οχήματα αυτόνομης οδήγησης δύσκολα θα δούμε ακόμη και στο απώτερο μέλλον.
Σε αστικό περιβάλλον π.χ, υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες και ποικίλες ευθύνες που «φοβίζουν» τις αυτοκινητοβιομηχανίες. Για να το πούμε πιο απλά, καμία εταιρεία αυτοκινήτου δεν έχει τις βαθιές τσέπες της Google για να εξελίξει φορτηγά που θα κάνουν απρόσκοπτα βόλτες στο κέντρο μιας πόλης. Και να τα είχαν, κανείς δεν θα ρισκάρει να περιφέρεται ένα 40τονο όχημα χωρίς οδηγό σε συνθήκες σταμάτα-ξεκίνα.
Το platooning έχει κάποια πολύ συγκεκριμένα οφέλη, ως προς την ασφάλεια και την αποδοτικότητα, για χρήση κυρίως σε αυτοκινητόδρομο. Αυτό που μας έμεινε από την παρουσίαση είναι η μεγάλη ευκολία του να μπορείς να πάρεις, έστω και για λίγο τα χέρια από το τιμόνι, και να ξεμουδιάσεις. Επιπρόσθετα, εκτός Ευρώπης, είναι όντως πολύ δελεαστικό για περιοχές όπως η Αυστραλία, με δρομολόγια χιλιάδων χιλιομέτρων που καταπονούν υπερβολικά τους οδηγούς.
Η εξοικονόμηση καυσίμου με platooning υπολογίζεται γύρω στο 7% και με τις μικρές αποστάσεις που διατηρούν μεταξύ τους τα οχήματα, εκτιμάται πως καταλαμβάνουν το μισό χώρο στο οδόστρωμα σε σχέση με τα συμβατικά φορτηγά. Από εκεί και πέρα, κάθε ημιαυτόνομο Actros βασίζεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό στο προγνωστικό σύστημα PPC. Ένα σύστημα ελέγχου της γραμμής μετάδοσης κίνησης δηλαδή, το οποίο υπάρχει από το 2012 και σε φορτηγά που κυκλοφορούν σε ελληνικούς δρόμους. Επίσης, ένας τράκτορας με ημιρυμουλκούμενο, μοντέλο 2016 διαθέτει συνολικά (στάνταρ) πάνω από 400 σένσορες. Τα συστήματα τηλεματικής εξελίσσονται κάθε μέρα, και υπάρχουν πολύ προχωρημένες λύσεις στη διάθεση των μεταφορέων.
Τα βαριά επαγγελματικά οχήματα είναι δηλαδή, ήδη πολύ εξελιγμένα και έτοιμα να δεχθούν σωρεία βελτιώσεων. Το platooning και τα «δικτυωμένα» οχήματα απλά κάνουν το βήμα παραπάνω. Οδηγός, εταιρεία, και πελάτης είναι μονίμως συνδεδεμένοι μεταξύ τους σε πραγματικό χρόνο. Κάθε καθυστέρηση ή απρόβλεπτο γεγονός μπορούν να αντιμετωπιστούν άμεσα. Τα οφέλη είναι μεγάλα και ως προς τον προγραμματισμό: γίνεται εφικτός ο ακριβής υπολογισμός του χρόνου φορτοεκφόρτωσης ενώ, κάποια στιγμή θα δούμε και σύστημα Active Parking Assist για φορτηγά, με πλήρως αυτοματοποιημένο παρκάρισμα, κοτσάρισμα/ξεκοτσάρισμα και πάει λέγοντας.
