Tα τελευταία χρόνια η μεταφορά χελιών καταγράφει σταθερά ανοδική πορεία. Κατευθυνόμαστε στο Ψαθοτόπι Άρτας για να συναντήσουμε τους αδελφούς Νίκο και Άρη Σούρλα. Με καταγωγή από την Πρέβεζα τα δύο αδέλφια δραστηριοποιούνται στην ιδιαίτερη αυτή μεταφορά για λογαριασμό της εταιρείας Ιχθυοκαλλιέργειες Β. Γείτονας & ΣΙΑ ΕΕ. Παρακολουθούμε τις διαδικασίες διαλογής των χελιών, τις φάσεις φόρτωσης, τη λειτουργία μιας ζωοδόχου νταλίκας και φυσικά, ακούμε με ενδιαφέρον τους συντελεστές της ιδιαίτερης αυτής μεταφοράς.
Η ζήτηση και τα δρομολόγια
Η περίοδος αυξημένης ζήτησης των χελιών είναι το Δεκέμβριο, με τις μεγαλύτερες εξαγωγές από τη χώρα μας να κατευθύνονται στην Ιταλία και, μικρότερες ποσότητες, στην Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Αγγλία. Αναλόγως με την περιοχή που γίνεται το ξεφόρτωμα στην Ιταλία, κυρίως νότια κοντά στο λιμάνι του Μπάρι, προκύπτουν τα δρομολόγια που θα γίνουν σε εβδομαδιαία βάση, τα οποία είναι δύο ή τρία. Εξαρτάται βέβαια από τη ζήτηση που θα έχει το προϊόν καθώς και από την προσφερόμενη ποσότητα. Την Κυριακή το βράδυ φεύγει το φορτηγό από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, τη Δευτέρα παραδίδει το προϊόν στον πελάτη, την ίδια μέρα παίρνει καράβι από την Ιταλία και το επόμενο πρωινό επιστρέφει στην Ελλάδα και κατευθύνεται στις εγκαταστάσεις για φόρτωμα.
Επιλογή διαδρομής Ηγουμενίτσα - Ψαθοτόπι Άρτας
Από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας μέχρι τις εγκαταστάσεις της εταιρείας Β. Γείτονας & ΣΙΑ ΕΕ κοντά στην Άρτα η απόσταση είναι 120 χιλιόμετρα και γίνεται από τον παραλιακό δρόμο μέσω Λυγιάς ή από την Εγνατία Οδό. Σαφώς καλύτερος δρόμος είναι ο δεύτερος, ωστόσο, το κόστος των δυο διοδίων τον κάνει πλέον ασύμφορο. Το δυσκολότερο τμήμα της διαδρομής παραμένει αυτό από τη γέφυρα Καλογήρου μέχρι τις εγκαταστάσεις της εταιρείας. Ο δρόμος είναι στενός και διασχίζει αγροτικές περιοχές όπου καθημερινά κυκλοφορούν τρακτέρ και άλλα αγροτικά μηχανήματα. Αυξημένη δε προσοχή απαιτείται όταν επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες στην περιοχή, είτε από βροχοπτώσεις με αποτέλεσμα την ολισθηρότητα του οδοστρώματος, είτε λόγω της ομίχλης που περιορίζει το οπτικό πεδίο του οδηγού.
Προετοιμασία νταλίκας για 9.900 κιλά χέλια
Πριν ακόμη φτάσει το φορτηγό στις εγκαταστάσεις της εταιρείας οι υπεύθυνοι γνωρίζουν την ποσότητα των χελιών που πρέπει να ετοιμάσουν για την επόμενη παραγγελία, έτσι, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία και να μην υπάρχουν καθυστερήσεις. Βέβαια, μπορεί κατά τη διάρκεια της φόρτωσης η κατάσταση να μεταβληθεί και να χρειαστεί να προστεθούν ή να αφαιρεθούν κάποιες ποσότητες χελιών.
Φτάνοντας το επικαθήμενο στην εταιρεία το πρώτο μέλημα του οδηγού και των υπεύθυνων φόρτωσης είναι το άδειασμα της νταλίκας από όλο το παλιό και χρησιμοποιημένο νερό και η πλήρωση των δεξαμενών με φρέσκο. Εδώ, πρέπει να αναφέρουμε ότι η νταλίκα αποτελείται από έντεκα συνολικά διαμερίσματα τα οποία δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και στο καθένα χωράνε περίπου εννιακόσια κιλά χέλια. Το νερό περνάει από τους σωλήνες και διοχετεύεται από την επάνω πλευρά μέσα στις δεξαμενές. Ολοκληρώνοντας την τροφοδοσία με νερό, οι δεξαμενές δέχονται περίπου 15.000 λίτρα νερού. Στη συνέχεια, ξεκινάει η διαδικασία φόρτωσης των χελιών.
Τα Logistics των χελιών
Η εταιρεία Β. Γείτονας & ΣΙΑ ΕΕ διαθέτει μια από τις μεγαλύτερες ιχθυοκαλλιέργειες αναπαραγωγής και αποθήκευσης χελιών με σύγχρονες εγκαταστάσεις, όπου όλες οι διαδικασίες παρακολουθούνται και ελέγχονται από ειδικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Το «παρών» βέβαια σε όλες τις διαδικασίες δίνει το ανθρώπινο δυναμικό το οποίο επιτηρεί τα πάντα, χάρη στη γνώση και στην εμπειρία που διαθέτει. Οι εγκαταστάσεις αποτελούνται από μεγάλες δεξαμενές νερού όπου εκτρέφονται τα χέλια. Για την εκτέλεση μιας παραγγελίας τα χέλια φορτώνονται σε ειδικό καλαθοφόρο το οποίο ανυψώνει το κλαρκ και τα εναποθέτει στο διαλογητήριο και εκεί χωρίζονται σε μικρά και μεγάλα, ανάλογα με το μέγεθός τους. Κατόπιν φορτώνονται πάλι στο καλαθοφόρο και εν συνεχεία ξεκινάει η φόρτωση στις δεξαμενές του φορτηγού.
Φόρτωμα - νταλίκα
Το φόρτωμα γίνεται πάντα υπό την επιτήρηση του έμπειρου προσωπικού για να διασφαλιστεί σε πρώτη φάση η ασφάλεια της διαδικασίας και δεύτερον για να μην γλιστρήσουν τα χέλια έξω από τις δεξαμενές. Το κλαρκ προσεγγίζει το φορτηγό, σηκώνει το καλαθοφόρο πάνω από τη νταλίκα, όπου υπάλληλος της επιχείρησης ο οποίος ανοίγει την καταπακτή της κάθε δεξαμενής, φέρνει πάνω της το καλάθι - δεξαμενή στη βάση του οποίου υπάρχει εξάρτημα –κάτι σαν λούκι– μέσα από το οποίο γλιστρούν τα χέλια και πέφτουν στη δεξαμενή της νταλίκας. Αυτό επαναλαμβάνεται μέχρι να γεμίσουν όλες οι δεξαμενές ενώ παράλληλα καταγράφεται η ποσότητα και η κατηγορία των χελιών σε σχέση με το βάρος τους. Η διαδικασία φόρτωσης μπορεί να διαρκέσει από σαράντα λεπτά μέχρι δύο ώρες και έχει να κάνει με την προετοιμασία της παραγγελίας.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να πούμε ότι η νταλίκα διαθέτει το δικό της μηχανάκι (κάτι ανάλογο με εκείνο των θαλάμων) που βρίσκεται στο πίσω μέρος και λειτουργεί με πετρέλαιο και ρεύμα. Πίσω επίσης βρίσκονται δύο γεννήτριες για την παραγωγή οξυγόνου το οποίο διοχεύεται στις δεξαμενές ενώ μια τρίτη παραμένει εφεδρική σε περίπτωση βλάβης μιας εκ των δύο άλλων. Όσο διαρκεί η φόρτωση και φυσικά σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, η παροχή οξυγόνου είναι συνεχής.
Όπως μας ανέφεραν οι υπεύθυνοι της εταιρείας, από την τελευταία φορά που θα ανανεωθεί το νερό πρέπει μέσα σε ένα 24ωρο τα χέλια να φτάσουν στον παραλήπτη. Σε διαφορετική περίπτωση μόλις περάσει το συγκεκριμένο χρονικό όριο τότε πρέπει να ανανεωθεί εκ νέου το νερό.
Στο βραδινό καράβι
Την ίδια μέρα, τις βραδινές ώρες, περίπου στις 20:00, το φορτηγό κάνει την αντίστροφη διαδρομή από την πρωινή και κατευθύνεται στο λιμάνι τις Ηγουμενίτσας. Στο καράβι το φορτηγό έχει ειδική θέση, κυρίως στο επάνω αμπάρι, και χρειάζεται οπωσδήποτε παροχή ρεύματος για να δουλεύει το μηχανάκι της νταλίκας και κατ’ επέκταση οι γεννήτριες που παράγουν και μεταφέρουν οξυγόνο στα χέλια. Ο οδηγός οφείλει να κατέβει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο αυτοκίνητό του, ανά δυο ώρες περίπου, για να ελέγχει αν όλα δουλεύουν ομαλά και λειτουργούν σωστά οι γεννήτριες ρεύματος.
Υψηλή επένδυση - Μεγάλη υπευθυνότητα
Σαφώς, το βασικό ερώτημα των αυτοκινητιστών είναι εάν και κατά πόσο συμφέρει τον ιδιοκτήτη ενός φορτηγού να επενδύσει σε μια τέτοιου είδους νταλίκα για να εκτελεί τη συγκεκριμένη εξειδικευμένη μεταφορά. Σε αυτό πρέπει να λάβουμε υπόψη διάφορες παραμέτρους, όπως το υψηλό κόστος αγοράς της νταλίκας και το γεγονός ότι η δουλειά είναι περιορισμένη χρονικά, μόνο ένα μήνα για την Ιταλία, χωρίς φυσικά να υπάρχουν φορτία επιστροφής. Επιπλέον, η απόδοσή της έχει άμεση εξάρτηση από τις παραγγελίες που θα λάβει ο ιδιοκτήτης της ιχθυοκαλλιέργειας γιατί σε διαφορετική περίπτωση τα δρομολόγια θα είναι λίγα. Επιπλέον, τα τρεχούμενα νερά κυλούν διαρκώς επάνω στην νταλίκα και τον τράκτορα που σημαίνει επιπλέον φθορά και διάβρωση στο σασί.
Τέλος, όπως συμβαίνει σε κάθε μεταφορά ζώντων ζώων, έτσι και στη συγκεκριμένη ο οδηγός πρέπει να δείχνει τεράστια προσοχή. Οφείλει να ελέγχει συνεχώς την ποσότητα του νερού καθώς και το παρεχόμενο οξυγόνο για να παραμείνουν ζωντανά τα χέλια, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η καταστροφή θα είναι ολική.
