Όταν ξέρεις πως τα πληρώματα και τα οχήματα που συμμετείχαν στο φετινό Ράλι Ντακάρ επιστρέφουν με φέρι μποτ στη Μασσαλία, δεν θέλει και πολλή σκέψη για να σταματήσεις ό,τι έκανες και να ξεκινήσεις από το γραφείο σου στην Τουλούζη. Με τη βοήθεια των στελεχών της γνωστής από τα Γκραν Πρι φορτηγών τσεχικής επαγγελματικής ομάδας Buggyra, παραλάβαμε κατευθείαν από το πλοίο ένα αγωνιστικό για δοκιμή. Η Buggyra είναι η μία από τις δύο εργοστασιακές συμμετοχές των Γκραν Πρι φορτηγού, αλλά στο αγωνιστικό της καλεντάρι περιλαμβάνονται και ράλι raid, με πρώτο και καλύτερο το Ράλι Ντακάρ.
Ο «παιδότοπος» που επιλέξαμε ήταν στο Fontjoncouse, του οποίου οι εγκαταστάσεις είναι κάτι παραπάνω από μία συνηθισμένη χωμάτινη πίστα –πρόκειται για τη Μέκκα του off-roading. Εδώ έρχονται όλες οι κορυφαίες ομάδες του πλανήτη για δοκιμές εξέλιξης, από τα θηρία του WRC και μοτοσικλέτες, μέχρι φορτηγά. Ο Laurent Rey, επικεφαλής της Corbieres Developpement εταιρείας που διαχειρίζεται την πίστα είναι ο γκουρού της προετοιμασίας ενός εκτός δρόμου αγωνιστικού, και μπορεί να προετοιμάσει κάθε μέρος της πίστας ανάλογα με τις επιθυμίες των (πολύ απαιτητικών πελατών). Σε ό,τι αφορά τα φορτηγά, όπως το Tatra που φέραμε εδώ, όλο το «στήσιμο» και η προσπάθεια εξέλιξης ενός καλού αγωνιστικού εργαλείου επικεντρώνεται γύρω από την ανάρτηση, η οποία είναι το πιο κρίσιμο εξάρτημα που καλείται να διαχειριστεί βαρύτατες καταπονήσεις στα πιο κακοτράχαλα τερέν του πλανήτη. Με λίγα λόγια, δεν κρατιόμαστε να ξεκινήσουμε τη δοκιμή μας.
Πολεμικό εργαλείο
Το όχημα της δοκιμής είναι χτισμένο πάνω σε σασί Tatra Phoenix 4x4. Τα φορτηγά Tatra χαρακτηρίζονταν πάντα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ανάρτησης που χρησιμοποιούν. Με 4 ανεξάρτητους τροχούς, το Tatra έχει φουσκάτες αναρτήσεις που επιτρέπουν τη ρύθμιση του ύψους οδήγησης. Στο δρόμο, ένα όχημα με παρόμοια διάταξη ξεχωρίζει εύκολα από το έντονα αρνητικό ή θετικό κάμπερ. Μια άλλη ιδιαιτερότητα του Tatra είναι ο μεγάλος κεντρικός άξονας και ο τρόπος που είναι τοποθετημέ-νος καθώς και η στιβαρότητά του.
Και τα δύο εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή ακαμψία και αντοχή, που απαιτείται όταν το φορτηγό διασχίζει τους γιγαντιαίους αμμόλοφους του Ντακάρ. Προμηθευτής των αμορτισέρ του Tatra είναι η ολλανδική Reiger, η οποία μαζί με τον έτερο κατασκευαστή, τη Donerre κυριαρχούν στα Ράλι Raid. Η Reiger πάντως έχει γίνει πρώτη τοποθέτηση στις τρεις κορυφαίες ομάδες του Ντακάρ, καθώς Kamaz, De Rooy και Buggyra προτιμούν τα προϊόντα του Ολλανδού κατασκευαστή. Ο κινητήρας του Tatra αποτελεί προϊόν εξέλιξης των Τσέχων, και δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά. Έχοντας κερδίσει ένα σωρό τίτλους στα Γκραν Πρι, η ομάδα των μηχανικών εξέλιξης αποδεικνύει σε κάθε σεζόν το βάθος της διαθέσιμης τεχνογνωσίας. Το τμήμα της Buggyra που ασχολείται με την εξέλιξη των κινητήρων είναι ξεχωριστή επιχειρηματική μονάδα, ονόματι Gyrtech και εφοδιάζει με κινητήρες κι άλλες ομάδες, με πιο γνωστή ανάμεσά τους τη ρωσική (εργοστασιακή συμμετοχή) ΜΑΖ, η οποία φλερτάρει καιρό τώρα με την πρώτη θέση του βάθρου στο Ντακάρ.
Ο κινητήρας που χρησιμοποιεί η Buggyra στο Tatra, βασίζεται σε μπλοκ Caterpillar C13, χωρητικότητας λίγο κάτω από τα 13 λίτρα όπως επιτάσσουν οι κανονισμοί. Το σύστημα ψεκασμού υψηλής πίεσης βασίζεται σε μονάδα της Bosch κι έχει εξελιχθεί από τους μηχανικούς της ομάδας, κι αποτελεί ειδοποιό διαφορά σε σχέση με το ≪νορμάλ≫ σύστημα της Caterpillar.
Ο Robin Dolejs είναι ο ≪μάγος≫ των ηλεκτρονικών της ομάδας, θεωρείται από τις αυθεντίες στο χώρο των αγώνων φορτηγού, κι εξηγεί ότι, όπως οι ρυθμίσεις στο σύστημα ψεκασμού για εκτός δρόμου αγώνες διαφέρουν πολύ από τις αντίστοιχες για αγώνες πίστας, έτσι και τα μηχανικά εξαρτήματα δεν είναι πρακτικά τα ίδια. Κύρια διαφορά, η μέγιστη ισχύς του αγωνιστικού του Ντακάρ, στους ≪μόλις≫ 980 hp, έναντι των 1200 hp που αποδίδουν τα ασφάλτινα Buggyra. Ο λόγος γι αυτή τη διαφορά είναι απλός: στην έρημο προκρίνονται η μακροζωία και η αντοχή, όχι οι απόλυτες επιδόσεις. Στην πίστα, το φορτηγό μετά από 10 γύρους μπαίνει στα πιτ, στο Ντακάρ η οδήγηση είναι συνεχής κάθε μέρα για δύο__εβδομάδες! Λιγότερη δύναμη λοιπόν, και μικρότερη ροπή (4500 Nm αντί για 7000 Nm) για να μην ...τιναχθούν τα πάντα στον αέρα.
Το τέρας της Αποκάλυψης
Εντυπωσιακά λοιπόν τα τεχνικά χαρακτηριστικά, αλλά χάνουν το νόημά τους όταν έρθει η στιγμή να χωθείς στο εκπληκτικό μπάκετ. Αρκεί να καταφέρεις να σκαρφαλώσεις στο εσωτερικό της καμπίνας. Πρόκειται για μία άσκηση για τολμηρούς και καλογυμνασμένους οδηγούς, κι όπως μπορείτε να δείτε από τις φωτογραφίες δεν λιώνω ακριβώς στο γυμναστήριο. Δεν είναι μόνο η απόσταση από το έδαφος που σε απελπίζει, αλλά και η πλήρης απουσία οποιασδήποτε χειρολαβής, κάτι, οτιδήποτε για να πιαστείς. Δεν υπάρχει τίποτα και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού εδώ κύριο μέλημα είναι η απόδοση, οτιδήποτε περιττό έχει εξαφανιστεί. Όσο αγχώνεσαι για να μην σε κοιτάζουν με οίκτο οι μηχανικοί της ομάδας, προσπαθείς να μαντέψεις πώς στο καλό θ’ ανέβεις στο φορτηγό. Μόνη ελπίδα τα δυνατά χέρια, και καθώς ο εμπρός άξονας είναι τοποθετημένος πολύ μπροστά, η μόνη περίπτωση να ακουμπήσεις κάπου το πόδι για να μην τσακιστείς είναι να πατήσεις πάνω στο ελαστικό.
Μετά από κόπο, σφιχτοδεμένος στο μπάκετ, όλα δείχνουν οικεία. Χωροδικτύωμα/κλουβί από ρολ μπαρ, γυμνός πίνακας οργάνων με μόνο τα απαραίτητα, διχτάκια στις πόρτες, κοινώς ένα καθαρόαιμο αγωνιστικό φορτηγό. Τα μπάκετ καθίσματα στα φορτηγά του Ντακάρ είναι τρία, για οδηγό, πλοηγό και μηχανικό. Συνοδηγός μας είναι ο Τόμας, ένας από τους μηχανικούς. Και μην φανταστείτε πως η δουλειά του είναι απλά ν’ αλλάξει ένα κλαταρισμένο λάστιχο εν μέσω κάποιας ειδικής διαδρομής. Ο άνθρωπος που κάθεται στο κάθισμα στα δεξιά, είναι ο εγκέφαλος της ομάδας, και μονίμως απασχολημένος.
Ρυθμίζει ασταμάτητα από την καμπίνα την πίεση του αέρα σε κάθε ελαστικό, και το ίδιο κάνει για την ανάρτηση ανάλογα με το ανάγλυφο της διαδρομής. Ένα πολύ απλοϊκό παράδειγμα είναι πως, μπαίνοντας σε αμμώδες κομμάτι, πρέπει άμεσα να μειωθεί πολύ η πίεση σε όλα τα ελαστικά, χωρίς να κατέβει κάποιος από την καμπίνα. Πρακτικά δηλαδή, ο Τόμας είναι ο εγκέφαλος της ομάδας, και αν κάνει λ.χ., λάθος ρύθμιση στην ανάρτηση όταν κινείται στις ερημιές της Σαουδικής Αραβίας με 140 χλμ./ώρα, οι… τούμπες είναι εξασφαλισμένες.
Η θέα από ψηλά
Βάζω μπροστά τον κινητήρα, και διόλου δεν θα με πείραζε να μην κάνω τίποτε άλλο. Η θεία μελωδία που χαρακτηρίζει τον Caterpillar στο ρελαντί, στέλνει ρίγη στο κορμί σου. Όσοι έχουν παρακολουθήσει Γκραν Πρι φορτηγών ξέρουν πως ξεχωρίζει από χιλιόμετρα, ανάμεσα σε όλα τα κτήνη της πίστας. Το κιβώτιο ταχυτήτων περιέργως είναι ένα 16άρι μηχανικό της ZF, όπως στα Buggyra πίστας. Πρόκειται για μία εξεζητημένη επιλογή γιατί ο ανταγωνισμός όπως De Rooy, Kamaz, MAZ, έχει περάσει ήδη σε αυτόματα –όχι αυτοματοποιημένα– καθώς σε αντίθεση με τα Γκραν Πρι, στο Ντακάρ το επιτρέπουν οι κανονισμοί. Κανένα πρόβλημα, αφού έχω κάμποσα γυρολόγια με φορτηγά πίστας στο παλμαρέ μου για να ξέρω τα χούγια του κιβωτίου. Μετά βίας αγγίζω το γκάζι και το Buggyra μουγκρίζει σαν τρελό κι επιταχύνει λες και το τσίμπησε σφίγγα.
Η αίσθηση διαφέρει πάντως από την αίσθηση ενός φορτηγού πίστας όπου νιώθεις συνέχεια κολλημένος στην πλάτη του καθίσματος, αλλά υπάρχουν λεπτομέρειες που εξηγούν τις διαφορές. Το απόβαρο του χωμάτινου Buggyra είναι 8,5 τόνοι, τη στιγμή που το θηρίο των Γκραν Πρι δεν ξεπερνά τους 5,3 τόνους. Επίσης, κάθεσαι ψηλά, πολύ ψηλά σε σημείο που, ως αρχάριος νιώθεις κάπως άβολα, ίσως και λίγο φοβισμένος με το κέντρο βάρους να είναι τόσο ψηλά. Στην πρώτη στροφή υπάρχει μια ανησυχία, ώσπου να καταλάβεις ότι το φορτηγό είναι ≪βιδωμένο≫ στο έδαφος. Και κάπου εδώ αρχίζουν οι εκπλήξεις. Η έξοδος από τις στροφές είναι εκπληκτική.
Σε πλήρη αντίθεση με τα πισωκίνητα φορτηγά πίστας, στο τετρακίνητο φορτηγό ο εμπρός άξονας κρατά γλυκά το όχημα στην τροχιά του, και οι πλαγιολισθήσεις ακόμη και σε επιφάνειες με ανύπαρκτη πρόσφυση είναι μικρές και απόλυτα ελεγχόμενες. Με λίγα λόγια, η χαρά του πραγματικού οδηγού, ο οποίος το απολαμβάνει με την ψυχή του. Η ακρίβεια του συστήματος διεύθυνσης είναι από μόνη της μια παραδοξότητα. Πώς αλήθεια, είναι δυνατόν ένα όχημα φτιαγμένο να σκαρφαλώνει σε αμμόλοφους να έχει τέτοια χειρουργικής ακριβείας αίσθηση στο τιμόνι;
Και μετά, ήρθαν οι πρώτες λακκούβες να με προσγειώσουν άτσαλα, και να συγκρατήσουν τον ενθουσιασμό μου. Η απόσβεση των αμορτισέρ μπορεί να είναι κορυφαία, αλλά τα κοπανήματα και οι αναπηδήσεις παραμένουν πολύ βίαια για ένα τύπο με μηδενική φυσική κατάσταση, όπως στην περίπτωσή μου. Μετά κι από ένα ατύχημα όπου διέλυσα τον ώμο μου το περασμένο καλοκαίρι, η καμπίνα του Buggyra εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε χώρο βασανιστηρίων. Δε μπορώ να φανταστώ πώς στο καλό αντέχουν τα πληρώματα μια ολόκληρη μέρα ανελέητων χτυπημάτων όπου κοπανιούνται σαν φραπέ στο σέικερ –και στο τέλος της ημέρας έχουν το σθένος να μιλάνε με τις ώρες για τις ρυθμίσεις της ανάρτησης! Δε χωρά αμφιβολία, σε αυτό το επίπεδο αγώνων το πλήρωμα πρέπει να έχει φυσική κατάσταση δεκαθλητή για να μην εγκαταλείψει μετά από μια δυο ειδικές διαδρομές.
Άθραυστο
Οδηγώντας ένα αγωνιστικό του Ντακάρ, ιδιαίτερα αυτό που προέρχεται από εργοστασιακή συμμετοχή, κι όχι από μερακλή (και συνήθως πλούσιο) ιδιώτη, είναι τέτοιος ο καταιγισμός εντυπώσεων που, δύσκολα μπορείς να βάλεις τις σκέψεις σου σε μια σειρά. Ξέρω όμως, τι θα θυμάμαι ξεκάθαρα από αυτή τη μοναδική εμπειρία. Την αντοχή του Buggyra. Πώς είναι δυνατόν να μη σπάει, να μην κάνει κιχ; Αν το κορμί μου βασανίζεται στα νεροφαγώματα, τα μηχανικά μέρη πρέπει να κουβαλούν μεγαλύτερο σταυρό μαρτυρίου. Φανταστείτε την εξής εικόνα: να οδηγείς όλη μέρα στα 140 χλμ./ώρα και να απογειώνεις το Tatra σε άλματα 20 μέτρων, και να ακολουθεί προσγείωση σε κοφτερές πέτρες, και λάκκους ικανούς να καταπιούν ένα αυτοκίνητο, και να μη σπάει τίποτα. Δε μπορεί σκέφτομαι, του έχουν κάνει ρεκτιφιέ κι ένα σωρό επισκευές μετά την καρό σημαία του Ντακάρ. Όχι, το φορτηγό ήρθε κατευθείαν από τον τερματισμό στη Σαουδική Αραβία εδώ, χωρίς την παραμικρή συντήρηση, μου λένε οι μηχανικοί.
Το Ντακάρ είναι χωρίς αμφιβολία, ο πιο δύσκολος αγώνας του πλανήτη. Μετά από μερικούς γύρους στην πίστα σε ρυθμούς γρήγορους για μένα, αλλά ούτε καν… βόλτας για τα στάνταρ ενός επαγγελματία οδηγού, που μάλλον έκαναν τους μηχανικούς της Buggyra να χαμογελούν συγκαταβατικά, νιώθω σαν να ολοκλήρωσα κάποια μεγάλη περιπέτεια. Πώς άραγε νιώθουν οι οδηγοί μετά από δύο εβδομάδες χαμηλών πτήσεων στην έρημο και τις οροσειρές; Πώς είναι δυνατόν να έχουν τέτοιο απόλυτο έλεγχο του κτηνώδους 4x4; Για ένα πράγμα είμαι σίγουρος. Αφού το Tatra μοιάζει άθραυστο και πρακτικά ασταμάτητο, αποκλείεται να υπάρχει φυσικό εμπόδιο το οποίο να μη μπορεί να υπερκεράσει. Η φήμη πως τα Tatra συνεχίζουν εκεί που τα υπόλοιπα παραδίδουν πνεύμα, δε μου φαίνεται πια ως υπερβολή.
